فقها تکلیف قرض‌الحسنه را روشن کنند

غلامرضا فدایی در خبرآنلاین نوشت: در شرائط عادی کسی به کسی پول می‌دهد تا مشکلاتش را حل کند اما پس از آن مدت باید آن پول، همان ارزشی را داشته باشد که روز نخست تحویل شده است.

 از ربا نمی‌گویم که اسلام آن را حرام کرده است و جامعه را به بیچارگی می‌کشاند و البته عده‌ای هم‌چنان با نرخ روز و افزایش سرسام‌آور به آن ادامه می‌دهند.

از بانک‌ها نمی‌گویم که خود باعث و بانی بسیاری از این نابهنجاری‌های اقتصادی و اجتماعی‌اند. از سید جمال اسدآبادی یاد نمی‌کتم که می‌گفت البانک و مالبانک و ما ادراک مالبانک! از سوداگری بانک‌ها نمی‌گویم که به جای خدمت به مردم و پرداخت تسهیلات به تولید واقعی، به فکر درآمد و خرید مستغلات برای خود هستند.

هر از گاهی مؤسسه‌ای برای خود مجوز تأسیس بانک می‌گیرد که تازه اگر اختلاس و فرار نکند باید خیلی از آن ممنون شد. از عدم استقلال بانک مرکزی و عدم اشراف بر بانک‌ها و مماشات با آن‌ها نمی‌گویم که چه بر سر کشور می‌آورد. از سوءاستفاده و یا حسن استفاده بانک‌ها نمی‌گویم که در این آشفته‌بازار ارزیِ به وجود آمده در کشور، عده‌ای گفتند که خود این بانک‌ها عامل افزایش نرخ ارز بودند تا با فروش دلارها و یا سکه‌هایشان ضررهای انباشته‌شان را که از طریق عدم وصول بدهی‌های افراد سودجو و یا خرید مستغلات به دست آمده است، جبران کنند و ای‌کاش اگر جبران می‌کنند پس از آن به صراط مستقیم بیایند و وظائف خودشان را انجام دهند و نه این که باز به همان روال سابق ادامه دهند.

حتی بهره‌هایی که به مردم می‌پردازند هم چه بسا تحت تأثیر این نوسانات ارزی قرار گیرد که به خاطر بی‌تدبیری صورت می‌گیرد. و خلاصه از این آشفته بازار ارزی و ریالی که عموماً معتقدند عامل اصلی آن داخلی است تا این که خارجی باشد، بحثی به میان نمی‌آورم.

من فقط به مردم عادی و مؤمنی کار دارم که از سر اخلاص و مهربانی و برای راه‌اندازی کار هم‌وطنان، خویشان و برادران خود می‌خواهند کار خیر کنند. اما پولی که قرض می‌دهند نه تنها پس از چند ماه، بلکه در عرض چتد روز ممکن است به نصف و یا بیشتر تقلیل پیدا کند. آیا باید همان پولی را که با آن دیگر نمی‌تواند نیمی از مایحتاج خود را با آن رفع کند پس بگیرد؟ ربا حرام است به جای خود، ولی کسی که پول قرض می‌دهد باید همان پول را با همان ارزش اولیه پس بگیرد، اگر چنین نشد چه کسی مسئول است؟ آیا دیگر به این می‌شود گفت قرض‌الحسنه. حالا تازه باید اگر کسی عین آن را دریافت کند از قرض گیرنده ممنون شد که اصل پول را پس می‌دهد.

پول در شرائط فعلی کشور ما مانند یخ در دست است که دارد آب می‌شود و شما نمی‌دانید با آن چه کنید. چه کسی در این زمینه مسئول است؟ آیا عدم تدبیر، آیا پراکنده‌گویی بعضی‌ها، آیا دست دشمن، آیا رانت‌خواری‌ها و خاصه‌خرجی بعضی‌ها و یا... در هر حال این مردم بیچاره‌اند که به خاک سیاه می‌نشینند و چاره‌ای در پیش رو نمی‌بینند و طبقه متوسط به فقیر تبدیل و فقیر نابود هم می‌شود و ...

شما در بسیاری از کشورها می‌بینید که سال‌هاست که بسیاری از مایحتاج مردم همان نرخ سابق را دارد. از آمریکا و سایر کشورها نمی‌گویم همین عربستان جنگ‌افروز اگر کرایه اتوبوسش از سال‌ها قبل یک ریال بوده است ظاهراً هم اکنون هم یک ریال است!

به نظر می‌رسد فقها در امور اقتصادی بسیار کار دارند و تنها این نیست که بنشینند و بگویند ربا حرام است که هست و مصادیق آن را هم به عهده خبرگان فن بگذارند و یا به مسائل عبادی مردم کار داشته باشند. باید در بسیاری از مسائل از جمله قرض‌الحسنه به راه‌کار بیندیشند.

 

با این وضعیت مؤسسات قرض‌الحسنه هم نمی‌تواننند کار کنند و اگر مقداری را به عنوان کار مزد می‌گیرند، ولی کجا می‌توانند مشکلات صندوق را با آن حل کنند تا چه رسد که هزینه افرادی که وقتشان را در آن‌جا سپری می‌کنند بپردازند. دولت‌ها در این زمینه مسئولند. آن‌هایی که باعث می‌شوند ارزش پول ملی تقلیل پیدا کند. آن‌هایی که ذخایر کشور را به باد می‌دهند و تازه نه تنها توبیخ نمی‌شوند که مورد تشویق قرار می‌گیرند، و به قول بعضی‌ها به آن‌ها پست جدید می‌دهند و یا به دیاری می‌فرستندشان که قبلا زن و بچه‌شان در آن‌جا مستقر شده‌اند. این‌جاست که مسائل اقتصادی روابط اجتماعی را هم برهم می‌زند و افراد خیِّر را از انجام امور خیر بازمی‌دارد.