گسل‌های وحشت روی کمربند بی‌خیالی‌ها
سال‌هاست که کشور ما با سناریوی تکراری زلزله آشناست، سناریویی نوشته شده به دست طبیعت که با اجرایش جان و مال بسیاری از هموطنانمان هر ساله به مخاطره افتاده و حتی از دست رفته است، سناریویی که وقت اجرا شدن همه از خواب خوش خیالی و آسودگی بیدار می‌شوند و به محض گذشت اندک زمانی دوباره همه فراموش کرده‌اند که روزی زمین در زیر پای آن‌ها گهواره شده است. خصوصاً وقتی در کشوری زندگی کنید که روی کمربند زلزله قرار دارد.
گرچه برای ایمن بودن از زلزله در کشور ما مانورها و دوره‌های آموزشی برای شهروندان برگزار می‌شود اما به نظر می‌رسد این مانور و آموزش‌ها بیشتر شبیه یک تئاتر است، آنجا که در مدارس بعد از شنیدن صدای زنگ زلزله دانش آموزان مرتب و منظم به زیر میزها می‌روند و کسی فرار نمی‌کند و آن‌هایی هم که در حیاط مدرسه هستند سر جایشان باقی می‌ماند و بقیه هم پناهگاه‌های امنی که به آن‌ها آموزش داده شده را انتخاب می‌کنند. آبی از آب تکان نمی‌خورد و اورژانس و آتش‌نشانی بلافاصله در صحنه حاضر می‌شوند و همه چیز در آرامش رقم می‌خورد و بچه‌ها ساعت بعد در سر کلاس مانور را فراموش می‌کنند انگار که تنها تئاتری را دیده باشند.
اما ناگهان زلزله بدون زنگ قبلی وارد می‌شود، ترس و دلهره همه را فرامی‌گیرد، همه از خانه‌هایشان فرار می‌کنند و حتی دانش آموزانی که سال‌هاست مانور زلزله را تجربه کرده‌اند این بار ابتدایی‌ترین آموزش داده شده به آن‌ها که همان ماندن در مکان و حفاظت از خودشان هست را هم فراموش می‌کنند و به سرعت به سمت خروجی‌ها می‌دوند. همه در خیابان جمع می‌شوند.
برخی از ترس حتی جرئت بازگشت با ساختمان‌هایشان را هم ندارند و وای به روزی که این زلزله در یک شب سرد زمستانی باشد. هوا هم در این بین سرمایش را به رخ می‌کشد، خیابان پر از ترافیک است و پمپ بنزین‌ها قفل شده‌اند و خیلی راحت می‌توان گفت شهر پر از وحشت زلزله است. وحشتی که شهر قم در زلزله ۲۳ و ۲۳ دقیقه روز چهارشنبه ۲۹ آذرماه آن را تجربه کرد.
زلزله اخیر نوعی محک و مانور برای قم بود
به گفته مدیرکل مدیریت بحران استان قم که سال‌هاست در این سمت فعالیت می‌کند، زلزله اخیر نوعی محک و مانور برای استان قم بود.
محسن اروجی که به نظر می‌رسد در سخنانش محافظه کارانه عمل می‌کند گرچه آماده باش نیروهای قم را خوب توصیف کرد ولی درباره کافی بودن امکانات نظر محکمی ارائه نمی‌دهد.
وی در گفتگو با خبرنگار مهر بر این نکته تأکید دارد که در زمان زلزله قطعاً همین نیروهایی که وجود دارند بلافاصله به کمک شهروندان می‌روند اما در هر حال درباره کمبود امکانات و لوازم و حتی آمادگی مسئولان شهر قم برای بعد از یک زلزله ویران کننده نظر خود را محافظه کارانه اعلام می‌کند و بر این نکته تأکید دارد که قطعاً بعد از رخ دادن چنین حادثه‌ای نیروهای امدادی همگی آماده باش هستند.
به نظر مدیرکل مدیریت بحران قم در زمینه زلزله قطعاً آموزش و فرهنگ‌سازی سهم بسزایی در کاهش آسیب‌ها دارد و باید بخش مهمی از امداد و خدمات‌رسانی بعد از حوادث بر عهده خود مردم باشد.
وی در ارزیابی امکانات به این نکته اشاره می‌کند که در هنگام وقوع حادثه‌ای در یک استان، برخی از استان‌های دیگر به عنوان معین به کمک می‌آیند و می‌توان گفت تأمین امکانات با مشکل مواجه نمی‌شود.
مردم باید به دنبال آموزش باشند
اروجی در هر حال باز هم بر نظر خود اصرار دارد که باید مردم به دنبال آموزش باشند و در هنگام وقوع حوادث هم از عکس‌العمل‌های احساسی و غیر منطقی دوری کنند.
مردم در هنگام وقوع حوادث باید اجازه دهند که امدادگران وارد صحنه شوند
وی البته نقش رسانه‌ها در فرهنگ‌سازی را مورد تأکید قرار می‌دهد و بر این نکته هم صحه می‌گذارد که گرچه فرهنگ‌سازی در این زمینه زمان‌بر است اما برای موفقیت باید برخی از موارد و نصایح را بارها و بارها تکرار کرد.
وی درباره جو به وجود آمده قم در زلزله اخیر هم می‌گوید: همین نبود فرهنگ چگونگی مواجه شدن با حوادث باعث شد تا مردم بلافاصله سمت پمپ بنزین‌ها هجوم آوردند و خیابان‌ها شلوغ شود.
مدیرکل مدیریت بحران در ادامه بر این نکته هم اصرار دارد که مردم در هنگام وقوع حوادث باید اجازه دهند که امدادگران وارد صحنه شوند و کارهای امدادی را بدون شلوغی و ازدحام جمعیت در صحنه پیگیری کنند.
وی در نهایت بر بیمه منازل هم تأکید می‌کند نکته‌ای که می‌تواند روند دریافت خسارت و بازسازی را بسیار تسهیل کند اقدامی که به نظر اروجی چندان به آن توجه نمی‌شود در حالی که بسیار مهم و تأثیرگذار است.
قم آمادگی مقابله با حوادث را ندارد
مدیر بحران شهرداری قم هم در گفتگوییبا اشاره به زلزله هفته گذشته با صراحت اعلام می‌کند که قم آمادگی لازم برای برخورد با حوادثی که خسارت به همراه داشته باشند را ندارد.
علی‌اکبر رحیمی در این زمینه در اظهار نظری که قطعاً ممکن است جنجال‌هایی را به همراه داشته باشد تاب‌آوری شهر قم در مقابله با بحران را مطلوب نمی‌داند.
وی این نکته را به سایر شهرهای کشور هم تسری می‌دهد و بر این عقیده تأکید دارد که نه تنها قم بلکه هیچ یک از شهرهای کشور تاب آوری لازم در برابر بحران را ندارند.
با وقوع هر حادثه میزان توجه مردم و تلاش آن‌ها برای دریافت آموزش بیشتر می‌شود اتفاقی که پس از زلزله بم هم رخ داد
مدیر بحران شهرداری قم وقوع حوادثی مانند زلزله هفته گذشته را مانند یک مانور زلزله ارزیابی می‌کند و بر این نکته هم تأکید دارد که با وقوع هر حادثه میزان توجه مردم و تلاش آن‌ها برای دریافت آموزش بیشتر می‌شود اتفاقی که به نظر وی در حادثه زلزله بم هم رخ داد و بعد حادثه بسیاری از مردم کرمان به دنبال دریافت آموزش برای زمان‌های بحرانی رفتند.
وی با اشاره به تلاش‌های بسیاری که برای ترغیب مردم از سوی شهرداری برای آشنایی با دوره‌های مختلف مقابله با بحران و حتی امداد و نجات صورت گرفته از اینکه برخی از نهادها و ارگان‌ها از این آموزش‌ها استقبال نکرده‌اند هم گله‌مند است.
رحیمی اعلام کرد که کلیه بخش‌های امدادی مانند آتش‌نشانی که زیر نظر شهرداری فعالیت می‌کنند حتی اگر یک نفر خواهان آموزش باشد به آن یک نفر آموزش‌های لازم ارائه می‌دهند.
مدیریت بحران را هم بلد نیستیم
لیلا رحمتی، یکی از شهروندان قمی نیز در گفتگویی در پاسخ به سؤالی درباره اینکه میزان آمادگی‌های در وقوع حوادث در قم را چگونه ارزیابی می‌کند این‌گونه نظر می‌دهد که به نظرم من قم در هیچ شرایطی برای زلزله آماده نیست. ما بسیاری از نکاتی که برای ایمنی زلزله لازم است را در شهرسازی و آموزش رعایت نکردیم. مدیریت بحران را هم بلد نیستیم چون مردمی احساس هستیم که روحیه کار جمعی نداریم.
وی در ادامه درباره نقش مردم در زمینه پیگیری آموزش‌های لازم هم می‌گوید: چند سال پیش دوره هلال احمر دیدم اما فراموش کردم. خوب است صدا و سیما به طور مستمر برنامه‌های کوتاهی درباره رعایت مسائل ایمنی و نحوه رفتار هنگام و پس از زلزله داشته باشد.
وی که دانشجوی دوره ارشد است در ادامه تأکید دارد که در هر صورت پیشگیری نسبت به درمان مقدم است. باید ابتدا به این فکر کنیم که شهرها را ایمن بسازیم. مکان‌های عمومی ایمن و با امکانات برای روزهای بحران در دسترس همه باشد و سناریوهای مدیریت بحرانی را هم به گونه‌ای تعریف کنیم که تمام مردم در آن نقش داشته باشند.
بعد از حادثه سردرگم هستیم
علی رسولی یکی دیگر از شهروندان قمی نیز در گفتگوییمی‌گوید: به نظر من مسئولان و نهادهای ما فقط تا حدی آماده خدمات‌رسانی برای یکی دو روز پس از وقوع حادثه را دارند و در مواقع بحران‌های شدید هم تنها می‌توانند به بخشی از حادثه دیدگان کمک کنند.
وی با اشاره به زلزله سرپل ذهاب تأکید می‌کند: حتی بعد از یکی دو روز اول بعد از حادثه هم عملاً سردرگم هستیم، دغدغه طولانی مدت نداریم و انگار هیچ تصمیم یا اراده‌ای برای فیصله دادن به این همه بی‌برنامگی وجود ندارد.
این شهروند قمی ادامه می‌دهد: این از کاهلی و بی‌برنامگی ماست که نه برای ترمیم مجتمع‌های مسکونی یا تجاری کاری نمی‌کنیم و حتی برای پس از تخریب آن‌ها هم برنامه نداریم، فقط خیلی راحت از وام‌های بلاعوض حرف می‌زنیم.
وی ادامه می‌دهد: وقتی مسئولان ما هنوز نتوانسته‌اند از پس یک شهرستان کوچک مانند سرپل ذهاب برآیند، زلزله‌ای با این میزان وسعت در یک کلان‌شهر چه پیامدهایی را به دنبال خواهد داشت.
در هر حال داستان زلزله در کشور ما همواره تکرار می‌شود و ترس و وحشت‌ها و سخنانی که درباره ایمنی، ساختمان‌سازی، جلسات بحران و غیره تا چند صباحی برگزار شده و البته تصمیم‌هایی هم گرفته می‌شود، تصمیم‌هایی که به نظر می‌رسد چندان ضمانت اجرایی ندارد که اگر داشت امروز و بعد از گذشت ۱۱ سال از زلزله بم و بیش از ۲۵ سال از زلزله رودبار نباید یک زلزله ۵ ریشتری و بدون خسارت چندان چشمگیر، چند شهر کشور را به تعطیلی بکشاند و در دل مردم این‌گونه هراس ایجاد کند.
بخش سایت‌خوان، صرفا بازتاب‌دهنده اخبار رسانه‌های رسمی کشور است.
ارسال نظر