سود اسلحه‌سازان از جنگ منطقه

دنیای اقتصاد: آژانس‌های اطلاعاتی آمریکایی می‌گویند جنگ‌های نیابتی در خاورمیانه می‌تواند سال‌ها به طول انجامد. این باعث می‌شود که کشورهای منطقه برای خرید تسلیحات بیشتر و مدرن‌تر پول بیشتری خرج کنند. اگر چنین شود اعراب برای خرید جنگنده‌های اف ۳۵ مشتاق‌تر خواهند شد. گفته می‌شود این جنگنده‌ها به دلیل ترس از کاهش قابلیت‌های نظامی اسرائیل هنوز به کشورهای عربی خاورمیانه فروخته نشده است. برخی آمارها می‌گوید در سال ۲۰۱۴ - ۲۰۱۳ کشورهای عرب حدود ۶۵ میلیارد دلار خرید تسلیحاتی از شرکت‌های اسلحه‌سازی در غرب داشتند؛ در حالی که این رقم در سال ۲۰۱۵- ۲۰۱۴ بالغ بر ۱۱۴ میلیارد دلار بود.

کارخانه‌های تسلیحاتی آمریکا از جنگ نیابتی در خاورمیانه به سود میلیاردی می‌رسند

114 میلیارد دلار برای خون‌بازی

محمدحسین باقی: دولت عربستان برای آغاز جنگ در یمن از جنگنده‌های اف ۱۵ استفاده می‌کند که از شرکت بوئینگ خریداری کرده است. خلبانان اماراتی سوار بر هواپیماهای اف ۱۶ شرکت لاکهید مارتین یمن و سوریه را بمباران می‌کنند.

انتظار می‌رود امارات متحده به زودی قراردادی را با شرکت «ژنرال اتمیک» امضا کند که براساس آن پهپادهای تهاجمی برای استفاده در ماموریت‌های جاسوسی در کشورهای همسایه به‌کار گرفته خواهد شد. با ورود خاورمیانه به جنگ‌های نیابتی، درگیری‌های فرقه‌ای و نبرد علیه شبکه‌های تروریستی، کشورهایی که زرادخانه نظامی ساخت آمریکا دارند، در حال استفاده از این تسلیحات آمریکایی بوده و خواهان تسلیحات بیشتری هستند. نتیجه همانا رونق فراوان برای پیمانکاران دفاعی آمریکاست که در جست‌وجوی تجارت در دورانی هستند که بودجه پنتاگون آب رفته است. این دوره همچنین چشم انداز یک مسابقه تسلیحاتی جدید و خطرناک در منطقه را ارائه می‌دهد که نقشه ائتلاف‌ها از نو ترسیم شده است.

هفته گذشته، مقام‌های صنایع دفاعی آمریکا به کنگره گفتند که طی روزهای آینده انتظار درخواستی از ائتلاف عربی -عربستان، امارات، قطر، بحرین، اردن و مصر- دارند که در حال مبارزه با داعش هستند. این کشورها خواستار خرید هزاران موشک، بمب و سایر تسلیحات آمریکایی هستند تا زرادخانه‌ای را تشکیل دهند که طی سال گذشته به تدریج خالی شده است. شرکت دفاعی- تسلیحاتی آمریکایی مدت‌ها است بر فروش برخی تسلیحات خاص محدودیت‌هایی قرار داده‌اند تا بر اساس آن به اسرائیل اطمینان دهد که همچنان بر رقبای سنتی‌اش در منطقه برتری دارد؛ اما از آنجا که اکنون اسرائیل در کنار دولت‌های عربی به نوعی ائتلاف در برابر ایران رسیده‌اند، دولت اوباما اشتیاق بیشتری داشته تا اجازه فروش تسلیحات پیشرفته را به دولت‌های حاشیه خلیج‌فارس بدهد و اعتراضی هم از سوی اسرائیل صورت نگرفته است.

«آنتونی کوردزمن»، از مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌المللی می‌گوید: «وقتی نگاه می‌کنیم می‌بینیم که محاسبه اسرائیل بسیار ساده لوحانه است.» او می‌گوید کشورهای حاشیه خلیج‌فارس «تهدیدی جدی برای اسرائیل نیستند. آنها به دنبال یک نیروی جدی تعادل بخش در برابر ایران هستند.» تحلیلگران و متخصصان خاورمیانه می‌گویند آشوب‌های منطقه و عزم کشورهای ثروتمند عرب برای مقابله با هژمونی ایران به ظهور ترتیبات جدیدی برای جدیدترین سخت‌افزارهای پیشرفته و دفاعی منجر خواهد شد. «ریچارد. دل. آبولافیا»، تحلیلگر دفاعی در گروه «تل»، می‌گوید: ارتش‌های کشورهای عربی «ترکیبی از چیزی میان نمادهای بازدارندگی و باشگاه‌های ملی پروازی هستند. اکنون آنها فی الفور در حال استفاده از اینها هستند.»

براساس گزارشی که هفته گذشته از سوی «موسسه تحقیقات بین‌المللی صلح استکهلم» منتشر شد، عربستان سعودی سال گذشته بیش از ۸۰ میلیارد دلار صرف خرید تسلیحات- بیش از همیشه و حتی بیش از فرانسه و بریتانیا- کرده و به چهارمین بازار دفاعی در دنیا تبدیل شده است. امارات هم سال گذشته حدود ۲۳میلیارد دلار- سه برابر بیش از سال ۲۰۰۶- صرف خرید تسلیحات کرده است. قطر، کشور دیگر حاشیه خلیج‌فارس با خزانه‌ای پر پول و اشتیاق برای بسط نفوذ در خاورمیانه هم در مرحله ولخرجی تسلیحاتی قرار گرفته است. سال گذشته، این کشور قرارداد ۱۱ میلیارد دلاری با پنتاگون امضا کرد تا هلیکوپترهای تهاجمی آپاچی و سیستم‌های دفاعی پاتریوت و سیستم دفاع هوایی جاولین خریداری کند. اکنون این کشور ذره‌ای امیدوار است تا به خرید بزرگ جنگنده‌های اف ۱۵ بپردازد و آنها را جایگزین جنگنده‌های قدیمی میراژ که ساخت فرانسه است کند. مقام‌های قطری امیدوارند تا پیش از سفر ماه آینده خود به واشنگتن برای دیدار با مقام‌های آمریکایی- عربی لیست خرید تسلیحات پیشرفته را روی میز اوباما قرار دهند.

شرکت‌های دفاعی آمریکایی دنبال پول هستند. بوئینگ در سال ۲۰۱۱ دفتری را در دوحه- قطر- باز کرد و لاکهید مارتین هم امسال چنین دفتری را در قطر باز کرد. لاکهید در سال ۲۰۱۳ واحدی را افتتاح کرد که مسوولیت فروش تسلیحات به خارجی‌ها را بر عهده دارد و «ماریلین هیوسون»، مدیر عامل این شرکت می‌گوید لاکهید باید تجارت خارجی خود را - با این هدف که فروش جهانی تسلیحات ۲۵ تا ۳۰ درصد از درآمدهایش را تشکیل دهد- افزایش دهد تا حدودی بتواند کاهش بودجه پنتاگون پس از رونق ۱۱ سپتامبر را جبران کند. آژانس‌های اطلاعاتی آمریکایی بر این باورند جنگ‌های نیابتی در خاورمیانه می‌تواند سال‌ها به طول انجامد. این باعث می‌شود که کشورهای منطقه برای خرید جنگنده‌های اف ۳۵ مشتاق‌تر شوند. گفته می‌شود این جنگنده‌ها نگین زرادخانه تسلیحاتی آمریکا در آینده خواهد بود. این هواپیما- گران‌ترین پروژه تسلیحاتی جهان- قابلیت رادار گریزی داشته و بیشتر به متحدان آسیایی و اروپایی داده شده است. این جنگنده به دلیل ترس از کاهش قابلیت‌های نظامی اسرائیل هنوز به کشورهای عربی خاورمیانه فروخته نشده است.

«داریل کیمبال»، مدیر اجرایی انجمن کنترل سلاح می‌گوید: «تعداد قابل توجهی از تسلیحات آمریکایی که در یمن توسط عربستان مورد استفاده قرار گرفته علیه شهروندان بوده نه نظامیان.» این چیزی است که عربستان منکر آن است. وی می‌گوید افزایش فروش سلاح به منطقه را با ترس زیادی می‌نگرد«چرا که منجر به وخامت در نوع و تعداد و پیچیدگی تسلیحات در این کشورها می‌شود.» کنگره در سال ۲۰۰۸ قانونی را مصوب کرد که براساس آن فروش سلاح باید به‌گونه‌ای باشد که اسرائیل بتواند «برتری نظامی» در منطقه را حفظ کند. تمام این فروش‌ها به اعراب بر این اساس ارزیابی می‌شود که سلاح‌های فروخته شده تا چه میزانی بر برتری اسرائیل تاثیر خواهد گذاشت. با این حال، دولت اوباما تجهیز نظامی کشورهای منتخب عربی را- آن دسته از کشورهایی که ایران را به‌عنوان تهدید در منطقه می‌نگرند- برای امنیت اسرائیل مهم می‌پندارد.

ناگفته نماند که بی‌تردید نبردهای خاورمیانه دارای ماهیت فرقه‌ای هم هست و بارزترین نمود آن حمله سعودی به یمن است. سعودی‌ها گروهی متشکل از اعراب سنی را برای حمله به شیعیان حوثی یمن بسیج کرده‌اند. برخی دیگر از کشورها مانند مراکش دلیل همراهی خود با سایر اعراب را با دلایل فرقه‌ای مشخص کرده‌اند. «مبارکا بویدا»، معاون وزیر خارجه مراکش، در مصاحبه‌ای می‌گوید: «مساله، حمایت از سلفی‌ها است.» با این حال، همین کشورها عزم خود برای استفاده از نیروی نظامی علیه یک گروه رادیکال سلفی دیگر را نیز نشان داده‌اند. برخی کشورهای عربی در حال استفاده از پایگاهی هوایی در اردن برای حمله به مواضع داعش در سوریه هستند. به همین ترتیب، امارات و مصر هم حملاتی در لیبی علیه شبه‌نظامیان در آنجا انجام داده‌اند. معامله برای فروش پهپادهای تهاجمی به امارات در حال بررسی برای پذیرش نهایی است. این پهپادها غیرمسلح هستند اما با لیزر مسلح خواهند شد و به آنها اجازه می‌دهد تا هدفِ روی زمین را بهتر شناسایی کنند. اگر این قرارداد نهایی شود و فروش به انجام رسد، اولین باری خواهد بود که این پهپادها به یک متحد آمریکایی غیر از ناتو فروخته خواهد شد.

منبع: نیویورک تایمز