یمن در کنترل شورای پنج نفره

محمدحسین باقی: «نفیسه ناصر»، ۱۲ ساله، در یک خیابان شلوغ در صف آب ایستاده تا دبه‌هایی را که در دست دارد، پر و با دستان کوچکش تا خانه حمل کند. این کار روزمره او است. پدر نفیسه در حالی که دخترش در کنار تخت او نشسته می‌گوید: «گاهی اوقات او گریان به خانه باز می‌گردد. این برای من دردناک است اما شرایط مان بسیار سخت است.» «دشواری» شیوه غالب زندگی در یمن است؛ دیروز و امروز و فردا هم ندارد. مهم نیست که رئیس‌جمهور و کابینه استعفا داده‌اند، مهم نیست که دولت هفته‌ها است از حیز انتفاع ساقط شده و شبه‌نظامیان سلاح در دست می‌گویند دولت جدیدی روی کار می‌آورند. در یمن «آب» نایاب شده و این در کنار بحران سیاسی می‌تواند شرایط را وخیم‌تر سازد. «عبدالله الرهابی»، که سال‌ها پیش یک حلقه چاه با هزینه خود حفر کرده بود تا بتواند اندک آبی را که از سوی دولت ارائه می‌شود، جبران کند، می‌گوید: «در این کشور، مردم به مدیریت زندگی خود بدون دولت خو کرده‌اند. ما حتی برای اساسی‌ترین ضروریات زندگی مان به دولت روی نمی‌آوریم.» الرهابی، مدیر دفتر روابط خارجی رئیس‌جمهور، می‌گوید: «ما در وضعیت شبه‌دولت زندگی می‌کنیم.» «مونا النگار»، گزارشگر نیویورک‌تایمز، می‌نویسد: شکاف‌های موجود در یمن میراث صالح است که دهه‌ها بر این کشور حکم راند و کشور را از مسیر خود خارج کرد. «حسن زاید»، یک وزیر دولتی و عضو کابینه عبدالربه منصور‌هادی، می‌گوید: «نقش صالح همچون نقش شیطان بود. شما می‌دانید که نهادهای دولتی چقدر ضعیف و شکننده هستند. ارتش و پلیس تعدادشان زیاد است اما به جای اینکه به کشور وفادار باشند به شبه‌نظامیان، قبایل، گروه‌های دیگر و رئیس‌جمهور سابق وفادارند و اثری از عرق ملی در آنها دیده نمی‌شود.»

شورای پنج نفره ریاست‌جمهوری

حوثی‌های یمن جمعه (۶ فوریه / ۱۷ بهمن ماه) اعلام کردند که پارلمان را منحل و کنترل کشور را در دست خواهند گرفت. آنها اعلام کردند که کشور به طور موقت به دست شورای پنج نفره ریاست‌جمهوری اداره می‌شود؛ یک شورای ملی ۵۵۱ نفره هم جایگزین پارلمان خواهد شد. این شورا، کمیته‌ای را انتخاب خواهد کرد که کارش انتخاب رئیس‌جمهور جدید است. برخی کارشناسان از این می‌ترسند که کنترل قدرت از سوی حوثی‌ها باعث بی‌ثباتی سیاسی شود و این در حالی است که دولت قبلی یمن متحد اصلی آمریکا در مبارزه با القاعده در شبه جزیره عربستان (AQAP) بود. کنترل قدرت از سوی حوثی‌ها باعث می‌شود رابطه این کشور با عربستان هم دستخوش بی‌ثباتی شود. یمن در دوران روسای جمهور قبلی به شدت به کمک‌های مالی عربستان متکی بود. برخی کارشناسان، یمن را «غلام حلقه به گوش عربستان و آمریکا» می‌نامند. برنامه حوثی‌ها برای اعلام دولت جدید به صورت یکجانبه و به نام «کمیته‌های انقلابی» انجام گرفت که در کاخ ریاست‌جمهوری یمن و در حضور بسیاری از رهبران این گروه و سایر فعالان، رهبران و گروه‌های سیاسی اعلام شد. این اعلان پس از آن انجام گرفت که مذاکرات حوثی‌ها با احزاب سیاسی با هدف شکل دادن به دولتی جدید به جای‌هادی و کابینه اش روز پنج‌شنبه با شکست مواجه شد. بر همین اساس، حوثی‌ها مناطق گسترده‌ای پیرامون کاخ ریاست‌جمهوری- از جمله میدان تحریر- را روز جمعه تسخیر کردند؛ چرا که این میدان محل تشکیل تظاهرات ضد دولتی در گذشته بود. به گزارش نیویورک‌تایمز، یکی از مخالفانی که باعث شد مذاکرات روز پنج‌شنبه به شکست بینجامد حزب «اصلاح» بود که تمایل نداشت در مورد «کمیته ریاست‌جمهوری» با سایر احزاب توافق کند. تردیدی نیست که اقدام حوثی‌ها در جنوب یمن می‌تواند واکنش‌هایی منفی به دنبال داشته باشد. یمن شمالی و جنوبی از سال ۱۹۶۸ تا ۱۹۹۰ از یکدیگر جدا بودند و در سال ۹۰ به یکدیگر پیوستند. عصر جمعه ۶ فوریه، همزمان با اعلام انحلال مجلس یمن، علی الحوثی به عنوان رهبر شورای رهبری این کشور معرفی شد. بر اساس آخرین اخبار اقدام حوثی‌ها برای انحلال پارلمان و تشکیل «کمیسیون امنیتی» با تظاهرات مردم یمن در برخی شهرها مواجه شده است.

القاعده، دشمن مشترک

اگرچه حوثی‌ها رویکردی ضد آمریکایی دارند، اما در زمینه مبارزه با القاعده با آمریکا توافق نظر دارند. از زمان کناره‌گیری‌ هادی، ایالات‌متحده بر شدت حملات خود افزوده است. کاخ سفید و پنتاگون هم اعلام کرده‌اند: حملات هواپیماهای بدون سرنشین آمریکا ادامه خواهد یافت. این حملات حامل این پیام است که ایالات‌متحده هنوز دارای متحدانی قابل اعتماد روی زمین است. «مقداد طائمان»، یکی از ساکنان استان ماریب می‌گوید: «منظور ایالات‌متحده از متحدان قابل اعتماد کسی نیست جز حوثی‌ها. آمریکایی‌ها بازی چندگانه‌ای را شروع کرده‌اند. از یکسو یمن را به آشوب کشیده‌اند و از سوی دیگر ائتلافی نانوشته با حوثی‌ها علیه القاعده دارند.» او می‌گوید: «تردیدی نیست که اتحادی میان آمریکا و حوثی‌ها وجود دارد چرا که آمریکا خواهان زدن الاصلاح [شاخه یمنی اخوان‌المسلمین] است.» «رادجه نمار»، وکیل بین‌المللی، می‌گوید آمریکا و حوثی‌ها دشمنی مشترک دارند اگرچه رسما با یکدیگر اتحادی ندارند. «حسین البُخَیتی»، سخنگوی حوثی‌ها، هر‌گونه همکاری یا هماهنگی با ایالات‌متحده را رد می‌کند و می‌گوید: «هیچ تعامل امنیتی یا اطلاعاتی میان ما نیست و در آینده هم هیچ همکاری‌ای نخواهیم داشت.» گفته می‌شود به دنبال حملات ۱۱ سپتامبر، عبدالله صالح قراردادی ۴۰۰ میلیون دلاری با دولت بوش امضا کرد که براساس آن ایالات‌متحده «اردوگاه ضدتروریسم» را در یمن ایجاد کرد.