قطعنامه شناسایی فلسطین در شورای امنیت

محمدحسین باقی: اسرائیل و فلسطین پس از بیش از ۶۰ سال ستیز اکنون وارد میدان زورآزمایی دیگری با یکدیگر شده‌اند. این زورآزمایی نه در میدان جنگ که در سازمان ملل صورت خواهد گرفت، آنگاه که فلسطین درخواست رسمی خود را برای پایان دادن به اشغالگری اسرائیل و شناسایی دولت فلسطینی در کمتر از دو سال، تسلیم این سازمان خواهد کرد. رهبری فلسطین که از دو دهه مذاکرات بی‌نتیجه صلح برای شناسایی دولت فلسطین به تنگ آمده اعلام کرد که روز گذشته (چهارشنبه) قطعنامه‌ای را تسلیم شورای امنیت سازمان ملل خواهد کرد. این تازه آغاز راه است اما به نظر می‌رسد چشم‌انداز در بلندمدت مثبت باشد چرا که بسیاری از کشورهای اروپایی از سال ۱۹۹۸ به این سو - و به‌ویژه طی یک ماه اخیر- شناسایی دولت فلسطینی را در دستور کار قرار داده اند. صائب عریقات مذاکره‌کننده ارشد فلسطینی روز دوشنبه اعلام کرد که این اقدام- که نوامبر ۲۰۱۶ را به‌عنوان مهلت نهایی برای پایان اشغال اسرائیل و تشکیل دولت فلسطینی تعیین کرده- هنوز حمایت اکثریت اعضای شورای امنیت را به دنبال ندارد.

حتی اگر فلسطینی‌ها بتوانند رای اعضای شورای امنیت را به دست آورند اما احتمالا این قطعنامه از سوی آمریکا به‌عنوان یکی از پنج عضو دائمی شورای امنیت وتو خواهد شد. اسرائیل همچون همیشه بر آمریکا تکیه دارد تا این کشور به‌عنوان «حائل» و «ضربه‌گیر» اسرائیل در سازمان ملل عمل کند. در همین گام اولی که قرار است طرح فلسطینی‌ها در سازمان ملل مطرح شود، رهبران اسرائیل از لاک دفاعی بیرون آمده و چنگ و دندان نشان می‌دهند.

به گزارش واشنگتن پست زیپی لیونی مذاکره‌کننده ارشد اسرائیلی به اورشلیم پست می‌گوید: «بگذارید صریح بگویم. آنها به آنچه می‌خواهند نخواهند رسید. پیشنهاد فلسطین تصویب نخواهد شد. دنیا این متن را رد خواهد کرد و در صورت لزوم آمریکا از قدرت وتوی خود استفاده خواهد کرد.» اگرچه آمریکا تاکنون قطعنامه‌های ضد اسرائیلی بسیاری را وتو کرده اما این بار چنین طرحی در برهه‌ای سخت مطرح می‌شود. چندین دولت عربی که هوادار موضع فلسطین هستند اکنون بخشی از ائتلاف جهانی برای مبارزه با داعش هستند و واشنگتن برای اینکه این ائتلاف تماما غربی نباشد به همکاری آنها نیاز دارد.

جان کری وزیر خارجه آمریکا برای جلوگیری از تقابل بر سر این قطعنامه، نتانیاهو را روز دوشنبه در رم به دیداری سه ساعته دعوت کرد. کری در مورد این دیدار سخنی نگفت اما پس از این دیدار به فرانسه رفت تا با وزرای خارجه انگلیس، فرانسه، آلمان و اتحادیه اروپایی دیدار کند. دیروز (سه‌شنبه) کری به لندن رفت تا با عریقات و دبیرکل اتحادیه عرب (که او هم طرح صلح خاص خود را ارائه داده) مذاکره کند. نتانیاهو پیش از بازگشت به اسرائیل از کری تشکر کرد اما سخنی در این باره نگفت که‌ آیا آمریکا از قدرت وتوی خود استفاده خواهد کرد یا خیر. نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی گفت: «از تلاش‌های وزیر خارجه آمریکا برای جلوگیری از وخامت اوضاع در منطقه بسیار تشکر می‌کنم. من به او گفتم که تلاش‌های فلسطین و چند دولت اروپایی برای فشار بر اسرائیل تنها به وخامت اوضاع در منطقه خواهد انجامید و باعث به خطر افتادن امنیت اسرائیل خواهد شد. بنابراین، ما به شدت با این طرح مخالفت خواهیم کرد.»

قطعنامه فلسطین از اسرائیل می‌خواهد تا به مرزهای پیش از ۱۹۶۷ بازگردد؛ اقدامی که باعث می‌شود هزاران شهرک اسرائیلی تخلیه شود. برای نشان دادن اهمیت این شهرک‌ها و تعداد جمعیت ساکن در آن، آمار و ارقام مقام‌های اسرائیلی نشان می‌دهد جمعیت شهرک‌نشین‌ها در اراضی غربی طی ۲۱ سالی که از مذاکرات اسرائیل- فلسطین می‌گذرد دو برابر شده و به بیش از ۳۵۰ هزار شهرک‌نشین رسیده است. جدیدترین دور مذاکرات هم که از سوی جان کری در ماه آوریل آغاز شد راه به جایی نبرد. اسرائیل و آمریکا می‌گویند دولت فلسطینی را نمی‌توان یکجانبه یا با قطعنامه‌های سازمان ملل تشکیل داد بلکه باید از طریق مذاکره با اسرائیل تشکیل شود که نیروهایش همچنان بخش عظیمی از اراضی غربی را در کنترل خود دارند. برخی پارلمان‌های اروپایی هم حمایت خود را از دولت فلسطینی اعلام کرده‌اند اما این رای‌ها بیشتر نمادین است.

ریاض منصور، سفیر فلسطین در سازمان ملل، این قطعنامه را «آخرین در» به سوی مصالحه آشتی‌جویانه و مسالمت‌جویانه در مورد این بحران خواند. او افزود: «روشن است که دو گزینه در دسترس است: یکی گشودن در به روی صلح با پذیرش قطعنامه در شورای امنیت و دیگری نابودی. جنگی مذهبی با افراط‌گرایی در هر دو سو.» «گیلاد شِر»- رئیس کارکنان سابق ایهود باراک، نخست‌وزیر اسبق این رژیم- می‌گوید این قطعنامه باعث نمی‌شود که دو طرف به یکدیگر، به سوی راه‌حلی پایدار و حتی به سوی بازگشت به میز مذاکره نزدیک شوند. او گفت: «ایالات‌متحده باید وارد میدان شود و نردبانی به هر دو طرف ارائه دهد تا از پلکان ستیز دیپلماتیک که آغاز شده پایین بیایند.»

فتیله بحران را پایین می‌کشیم

جان کری وزیر امور خارجه آمریکا که در بحبوحه موج شناسایی دولت فلسطینی در اروپا به سر می‌برد و با سران اروپایی در حال اصلاح این قضیه است دیروز سه‌شنبه «وضع موجود» برای «هر دو طرف و منطقه را ناپایدار» توصیف و اعلام کرد: «ما می‌کوشیم تا فتیله بحران» میان فلسطینی‌ها و اسرائیل را «پایین بکشیم». کری اعلام کرد واشنگتن تمام گزینه‌ها را «باز نگه داشته» و «هیچ تصمیمی» در مورد قطعنامه‌های مربوط به خاورمیانه ندارد. وی این سخنان را در کنفرانس خبری سه روزه‌ای در اروپا در کنار رهبران اروپایی و نتانیاهو اعلام کرد. این در حالی است که نتانیاهو تا نیمه ماه مارس درگیر رقابت‌های انتخاباتی است. به گزارش نیویورک تایمز، تاکنون دو قطعنامه ارائه شده است: قطعنامه اول از سوی رهبران فلسطینی ارائه شده که نوامبر ۲۰۱۶ را سال پایان اشغالگری و تشکیل دولت فلسطینی می‌دانند و قطعنامه دوم هم از سوی اردن و به رهبری فرانسه به شورای امنیت ارائه شد که با اما و اگرهایی از سوی قدرت‌های جهانی روبه‌رو شد. کری اعلام کرد ایالات‌متحده به دنبال این است تا دریابد آیا هیچ نقطه مشترکی میان این دو قطعنامه هست یا خیر. وزیر خارجه آمریکا همچنین اعلام کرد: «اکنون آنچه باید انجام دهیم همانا گفت‌وگویی سازنده با همگان برای یافتن بهترین راه است.» او با گوشه چشمی به وضعیت اسرائیل افزود نباید در امور انتخاباتی و داخلی این رژیم دخالت کنیم. وی افزود: «ما به دنبال سازنده‌ترین راه برای این کار هستیم که عواقب ناخواسته به دنبال نداشته و باعث خشونت نشود.» اوایل روز سه‌شنبه لوران فابیوس، وزیر امور خارجه فرانسه، با نبیل العربی دبیرکل اتحادیه عرب و شیمون پرز رئیس رژیم صهیونیستی دیدار کرد تا پیش‌نویس قطعنامه اروپایی را به بحث بگذارد. لوران فابیوس اعلام کرد این قطعنامه همچنان مورد بحث است اما خواستار احیای سریع مذاکرات صلح با مهلتی دو ساله برای شهرک‌سازی و «پارامترهایی برای مذاکرات» است. مقام‌های صهیونیست که تمایلی برای تشکیل دولت فلسطینی و ادامه مذاکرات ندارند این بار به حربه انتخابات متوسل شده‌اند تا «زمان بخرند». شیمون پرز رئیس این رژیم اعلام کرد که جهان باید در انتظار انتخابات اسرائیل بماند. او افزود: «باید ضرورت و زمان برای تشکیل دولت فلسطینی وجود داشته باشد. به نظر من بهتر است این مسیر از طریق توافق و مذاکره دنبال شود نه از طریق تحمیل و تحریم.» نیویورک تایمز می‌نویسد: «واشنگتن ترجیح می‌دهد انتخابات اسرائیل پایان یابد و هرگونه مهلت زمانی را رد می‌کند. اسرائیل هم به آمریکا فشار می‌آورد تا اقدام شورای امنیت را که محدود‌کننده مذاکرات است وتو کند.» با این حال، رهبران فلسطینی و اردنی می‌کوشند طرح‌های خود را با یکدیگر به بحث بگذارند تا به قطعنامه‌ای مشترک برسند اما با این حال، تفاوت‌های مهم همچنان باقی است.