جاذبه‌های رادیکالیسم

اوهورو کنیاتا رئیس‌جمهور کنیا اوایل این ماه، کنیایی‌ها سالگرد حمله تاثرآور به بازار «وست گیت» در نایروبی را برگزار کردند. در سپتامبر سیاه سال گذشته، ۶۷ نفر کشته شدند که بسیاری از آنها شهروندان دیگر کشورها بودند. سازمان‌های تروریستی به‌طور دائم در حال تکامل هستند و از مولفه‌های سیاسی و فرقه‌ای و نیز خلأ قدرتی که در حکومت به وجود آمده بهره می‌برند. از آنجا که داعش امروز در صدر اخبار نشسته، ظهور آن در همه جا رصد شده و تحت مراقبت قرار دارد. در واقع، پیش از داعش، ترکیب موثر الشباب و القاعده وجود داشت که منجر به جابه‌جایی و تحرک گسترده مبارزان و تسلیحات به سومالی شده بود. شاید مهم‌ترین درس برای تمام کشورهایی که بر مبارزه با افراط‌گرایی تمرکز دارند، این است که باید به جوانان ابزارها و دانش لازم برای دفع کسانی که به دنبال رادیکال کردن آنها و سپس به‌کار گرفتن شان در چنین شبکه‌هایی است، داده شود.

چگونه می‌توان مانع پیوستن جوانان و دیگران به افراط‌گرایی شد؟

۱- غیر از استفاده موثر از اینترنت(همان‌طور که در موضوع داعش می‌بینیم)، نیروهای افراط فضاهایی مانند موسسه‌های مذهبی و آموزشی و اردوگاه‌های آوارگان را به فعالیت‌های خود اختصاص می‌دهند. این، در ترکیب با توانایی آنها در تحریک «حاشیه‌ها»، بسیاری را نسبت به جذبه رادیکالیسم آسیب‌پذیر کرده است. مصادیق «اردوگاه‌ها» و «حاشیه‌ها» (سخنی از اینترنت به میان نمی‌آورم) در مرز سوریه، ترکیه، لبنان و عراق به‌طور اخص قابل مشاهده است. نیروهای افراطی با رسوخ در این مکان‌ها و تحریک «حاشیه‌ها» (که مستعد پیوستن به افراط‌گرایی هستند) آنها را به نازل‌ترین بها خریده و به خود جذب می‌کنند. در کنیا، ما سخت می‌کوشیم تا فرصت‌های اقتصادی به جوانان بدهیم که به آنها در دفع کسانی که سعی در استخدام و به‌کارگیری‌شان در افراط‌گرایی دارند، کمک می‌کند.

۲- واقعیت این است که انتخاب دموکراسی تروریست‌ها را خشمگین می‌کند؛ چرا که جایگزین جالبی نسبت به ایدئولوژی هراس‌افکنی و دشمن‌پروری آنها ارائه می‌دهد. راه دموکراسی و امنیت ساده نیست. محیط امنیتی شکننده در سومالی همچنان به نفع تروریست‌های بین‌المللی است و بهشت امنی به آنها می‌دهد که از آنجا حملات خود را آغاز کنند. در مورد خاورمیانه واقعیت این است که بسیاری از نظام‌ها یا سلطنت‌های کهن موروثی هستند یا جمهوری‌های مادام العمر (مانند مصرِ دوران مبارک). گذار به دموکراسی مستلزم نهادینه کردن دموکراسی در بطن این نظام‌ها است. با دموکراتیک کردن ساخت قدرت و گردش آزاد نخبگان در سلسله مراتب بالای قدرت است که کشورهای خاورمیانه می‌توانند تا حد زیادی از مشکلات خود بکاهند و روند رادیکالیسم را کاهش دهند.

۳- حمایت قدرتمند از عملیات نیروهای آفریقا در سومالی (AMISOM) و تلاش‌های ثبات‌ساز برای اطمینان دادن به سومالی مهم است و مکانی برای عملیات به مبارزان نمی‌دهد. با در نظر داشتن این، ما به شدت خواهان گسترش حمایت از این نیروها هستیم. خاورمیانه‌ای‌ها با بومی کردن ساختار امنیتی خود می‌توانند از سرعت رادیکالیسم بکاهند. این به آن معنا است که به دلیل موقعیت خاص خاورمیانه (بر خلاف کنیا که به ایالات متحده متکی است)، این کشورها می‌توانند با کاستن از وابستگی به غرب و ایجاد ساختارهای بومی امنیتی و اتکا به توان داخلی و منطقه‌ای خویش، نظارت بیشتری بر وضع امنیتی خود داشته باشند.

۴- جهان باید حامیان تروریسم را پاسخگو سازد؛ یعنی جریان‌های مالی غیرقانونی که چرخ‌های افراط‌گری را به حرکت در می‌آورند افشا و عقیم سازد. این کار میسر نیست جز با توسعه دموکراسی. باید سطح بالایی از شفافیت و مسوولیت پذیری را از تمام موسسات- اعم از مدنی، تجاری و دولتی- بطلبیم. اینها در موقعیتی هستند که می‌توانند مبارزان خارجی و تروریست‌ها را تغذیه کنند. عربستان، قطر و برخی دیگر از کشورها باید در صدر این عقیم‌سازی قرار گیرند. باید تهدید را از درون از بین ببریم و این مستلزم روش‌های امنیتی هماهنگ در داخل و منطقه، گسترش دموکراسی و بهبود معیشت مردم است. در این صورت می‌توان از پیوستن جوانان به داعش و گروه‌هایی از این دست جلوگیری کرد.