شتاب تحولات در اوکراین
گروه بین‌الملل- پارلمان اوکراین دیروز بعد‌ازظهر، به اتفاق آرا به برکناری ویکتور یانوکوویچ، رئیس‌جمهوری این کشور رای داد. اعضای پارلمان اوکراین همچنین تاریخ برگزاری انتخابات را ۲۵ ماه مه ( حدود سه ماه دیگر) اعلام کرده است. پارلمان اوکراین دیروز دستور آزادی یولیا تیموشنکو، نخست‌وزیر سابق اوکراین و از رهبران انقلاب نارنجی سال 2004 را صادر کرد و او دیشب از زندان آزاد شد.


با تصویب پارلمان و به اتفاق آرا:
رئیس‌جمهوری اوکراین برکنار شد


یانوکوویچ رئیس جمهور برکنار شده اوکراین: این کودتاست، اقدام پارلمان غیرقانونی است
تیموشنکو آزاد شد

این در شرایطی است که یانوکوویچ حوادث اخیر این کشور را «کودتا» خوانده و گفته است که از قدرت کناره‌گیری نمی‌کند. یانوکوویچ در مصاحبه‌ای از پیش ضبط شده با یک شبکه تلویزیون محلی گفت که او رئیس‌جمهور قانونی کشور است که از طریق انتخابات بر سر کار آمده و کناره‌گیری نخواهد کرد. او اقدام پارلمان را در انتخاب رئیس جدید و دستور آزادی فوری یولیا تیموشنکو، نخست وزیرسابق و از مخالفان دولت غیرقانونی دانسته است. پیش‌تر بعضی از نمایندگان مخالف پارلمان گفته بودند که به یانوکوویچ پیشنهاد کناره‌گیری از قدرت را داده‌اند. در پی تحولات دیروز در اوکراین، مخالفان دولت وارد دفاتر و ساختمان‌های مسکونی در کاخ ریاست‌جمهوری شده‌اند. وزارت کشور اوکراین هم با صدور بیانیه‌ای حمایت خود را از مردم اعلام کرده است. در پی دستور پارلمان مبنی‌بر آزادی یولیا تیموشنکو، گزارش‌ها از آزادی او حکایت دارد. خانم تیموشنکو در بیمارستانی در شهر خارکف نگهداری می‌شد. او که از رهبران انقلاب نارنجی سال ۲۰۰۴ در اوکراین بود در سال ۲۰۱۱ در ارتباط با سوء‌استفاده از قدرت به هفت سال زندان محکوم شد؛ ولی طرفدارانش می‌گویند زندانی کردن خانم تیموشنکو صرفا برای انتقام‌گیری به دلیل کمک او به تغییر نتیجه انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۲۰۰۴ بود که به پیروزی ویکتور یوشخپکو رئیس جمهور پیشین اوکراین منجر شده بود. مخالفان خواستار برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری قبل از ۲۵ مه (حدود ۳ ماه دیگر) شده‌اند. پیش‌تر گزارش‌ها از انتخاب الکساندر تورچینف، به مقام ریاست مجلس اوکراین حکایت داشت.
پیش‌تر و تنها یک روز از توافق مخالفان با یانوکوویچ نگذشته است که روزنامه نیویورک تایمز خبر می‌دهد که یانوکوویچ از کاخ ریاست جمهوری فرار کرده است. به نوشته این روزنامه برخی از معترضان صبح روز گذشته با ماسک وارد کاخ ریاست جمهوری شده‌اند و تیم محافظان شخصی یانوکوویچ به‌دلیل ناتوانی در کنترل کاخ ریاست جمهوری، وی را از کاخ فراری داده‌اند. از دیگر سو به دنبال استعفای «ولادیمیر ریباک»، رئیس پارلمان اوکراین، الکساندر تورچینف، از حزب یولیا تیموشنکو به عنوان ریاست جدید پارلمان انتخاب شد. در همین حال لایحه‌ای برای استیضاح رئیس‌جمهوری به پارلمان اوکراین تقدیم شد که در وب‌سایت پارلمان این کشور نیز منتشر شده اما هنوز هیچ جزئیاتی درباره آن به دست نیامده است. رهبر مخالفان نیز خواستار برگزاری انتخابات زودهنگام پارلمانی در اوایل خرداد شده است.
به گزارش «ایسنا»، علاوه‌بر اعلام استعفای رئیس پارلمان که معاونش آن را اعلام کرد، بسیاری از اعضای حزب حاکم «مناطق» اوکراین نیز اعلام کرده‌اند در اعتراض به استفاده پلیس از زور علیه معترضان، از این حزب کناره‌گیری می‌کنند.
پس از کناره‌گیری رئیس پارلمان الکساندر تورچینف با 288 رای موافق به عنوان رئیس جدید انتخاب شد. وی رئیس سابق نیروهای امنیتی اوکراین و متحد یولیا تیموشنکو، نخست‌وزیر سابق اوکراین است. این در شرایطی است که راشاتودی در خبری مغایر با خبر نیویورک تایمز اعلام کرد که پس از اینکه لایحه استیضاح رئیس‌جمهوری تقدیم مجلس شد، ویکتور یانوکوویچ، رئیس‌جمهوری اوکراین، کی‌یف را به مقصد خارکف ترک کرد تا در نشست مناطق جنوب شرقی شرکت کند. در پی انتشار خبر خروج یانوکوویچ، معترضان مقر ریاست جمهوری در مرکز، کی‌یف را محاصره کرده‌اند و به نظر می‌رسد فعالان مخالف، کنترل ورودی‌های کاخ ریاست جمهوری در کی‌یف، پایتخت، را در دست گرفته‌اند. یکی از خبرنگاران بی‌بی‌سی که در محوطه کاخ ریاست جمهوری بوده، می‌گوید به نظر می‌رسد ساختمان خالی است. لایحه جدید استیضاح ریاست جمهوری توسط نیکولای رودکووسکی، رئیس حزب سوسیالیست اوکراین که بخشی از ائتلاف حاکم «مناطق» است، تدوین شد.
در همین شرایط با وجود توافقی که میان دولت و مخالفان اوکراین امضا شد، در طول شب گذشته ده‌ها هزار نفر همچنان در میدان استقلال در مرکز شهر کی‌یف ماندند.
به گفته خبرنگاران، معترضان به این توافق برای برگزاری انتخابات زودهنگام با احتیاط نگاه می‌کنند و معتقدند که مفاد آن اجرا نخواهد شد. روز جمعه، زمانی که رهبران مخالفان در میدان استقلال حاضر شدند، تظاهرکنندگان آنها را هو کردند. بسیاری از معترضان از این خشمگین هستند که رهبران مخالفان نتوانسته‌اند ویکتور یانوکوویچ، رئیس‌جمهوری، را وادار به استعفا کنند.
برگزاری انتخابات زودهنگام، تشکیل دولت وحدت ملی و ایجاد تغییراتی در قانون اساسی برای کاهش اختیارات رئیس‌جمهوری از جمله مفاد این توافق است. این توافق با میانجیگری سه کشور اروپایی لهستان، فرانسه و آلمان حاصل شد. به گزارش بی‌بی‌سی گروهی از معترضان تهدید کرده‌اند که اگر یانوکوویچ استعفا نکند، به ساختمان‌های دولتی حمله خواهند کرد. پیش‌تر، با انتقال تابوت تعدادی از کشته‌شدگان خشونت‌های سه روز اخیر به میدان استقلال، این میدان شاهد صحنه‌های عاطفی بود. با آنکه دولت و مخالفان به توافق رسیده‌اند، مردم اوکراین همچنان دو دسته هستند و اعتراض‌ها در بعضی از دیگر شهرها ادامه دارد. در شهر لویو واقع در نزدیکی مرز لهستان معترضان دست به تظاهرات آرام زدند و می‌گویند تا وقتی یانوکوویچ در راس قدرت است، در خیابان‌ها خواهند ماند. برعکس، شهر دونتسک در شرق اوکراین و در قلب منطقه‌ای که به آن کشور یانوکوویچ می‌گویند، کاملا آرام است. مردم این شهر به‌طور علنی از دولت حمایت می‌کنند اما نگران آن هستند که ادامه بحران، منجر به جنگ داخلی شود. طی سه روز اخیر دست‌کم ۷۷ نفر در خشونت‌های اوکراین کشته شدند. ناآرامی‌های اوکراین از ماه نوامبر و زمانی آغاز شد که ویکتور یانوکوویچ از امضای یک قرارداد تجاری با اتحادیه اروپا سر باز زد و به جای آن، بیش‌تر به روسیه نزدیک شد.
از سوی دیگر اما پارلمان اوکراین تصویب کرد که اتهامات یولیا تیموشنکو، نخست‌وزیر پیشین این کشور جرم نبوده است و وی می‌تواند آزاد شود. پیش‌تر رئیس‌جمهوری اوکراین با برگزاری انتخابات زودهنگام و اصلاح قانون اساسی موافقت کرده بود.
در این راستا مجلس اوکراین با ۳۱۰ رای موافق و ۵۴ رای مخالف طرح آزادی یولیا تیموشنکو، نخست‌وزیر پیشین این کشور را تصویب کرد. هنگام طرح این لایحه مجلس شاهد تشنج شدید بود و گروهی از نمایندگان به جان یکدیگر افتادند. پس از تصویب طرح گروهی از نمایندگان شعار دادند: «تیموشنکو آزاد باید گردد.» اندکی بعد اما مجلس خواستار کناره‌گیری وزیر کشور و آزاد کردن کلیه زندانیانی شد که در جریان تظاهرات اعتراضی دو ماه اخیر بازداشت شده‌اند. اندکی پیش از اقدام غیرمنتظره مجلس، ویکتور یانوکوویچ، رئیس‌جمهوری اوکراین در جریان مذاکره با رهبران اپوزیسیون سند برگزاری انتخابات زودهنگام ریاست‌جمهوری و مجلس و اصلاح قانون اساسی را تصویب کرده بود. در همین سند ذکر شده است که قانون اساسی اوکراین به سال ۲۰۰۴ بر می‌گردد. در چارچوب قانون اساسی فعلی رئیس‌جمهور، اختیار تعیین نخست‌وزیر و هیات وزیران را دارد، اما در قانون اساسی اصلاح شده، این اختیارات به پارلمان تفویض می‌شود. رئیس‌ دولت جدید می‌تواند پیمان جامع همکاری با اتحادیه اروپا را امضا کند و این پیمان دیگر نیازی به امضای رئیس‌جمهوری نخواهد داشت.
در توافق‌نامه‌ای که میان یانوکوویچ و رهبران مخالفان وی به امضا رسید، نکات مهم دیگری نیز قید شده‌اند که ناظران آنها را تحولی بنیادین در اوکراین به‌ حساب می‌آورند. از جمله اصلاح قانون اساسی با هدف متعادل ساختن تقسیم قدرت میان رئیس‌جمهوری، دولت و مجلس بلافاصله آغاز می‌شود و باید تا سپتامبر امسال پایان یابد. انتخابات ریاست‌جمهوری باید بلافاصله پس از تصویب قانون اساسی اصلاح‌ شده و حداکثر تا دسامبر امسال برگزار شود. برای برگزاری سالم انتخابات، کمیسیون مستقلی منطبق بر قوانین سازمان همکاری‌های اقتصادی و امنیت تشکیل می‌شود. در بخشی دیگر از توافق‌ها ذکر شده است که پرونده خشونت‌های اخیر اوکراین در شورایی مرکب از نمایندگان دولت، مخالفان و شورای اروپا بررسی خواهد شد، دولت شرایط فوق‌العاده اعلام نمی‌کند و دوطرف از توسل به خشونت خودداری خواهند کرد. همچنین دولت و اپوزیسیون متعهد شدند که با تخلیه ساختمان‌های عمومی و جمع‌آوری سنگربندی‌های خیابانی در مسیر عادی‌سازی شرایط شهرها و روستاهای اوکراین بکوشند. ناظران امور اوکراین از توافق‌های دیروز کی‌یف به‌عنوان تحولی اساسی در این ‌کشور و پایان دوران یانوکوویچ یاد کردند، اما مخالفانی که در میدان استقلال به تجمع اعتراضی خود ادامه می‌دهند، طالب امتیازات بیشتری هستند. آنها همچنان خواستار کناره‌گیری یانوکوویچ هستند، اما او هنوز به این امر تن نداده است. در پی تصمیمات مهم مجلس و امضای توافق‌نامه با یانوکوویچ، رهبران معترضان در اجتماع میدان استقلال برای آنها سخنرانی‌هایی ایراد کردند و مردم با یک دقیقه سکوت به قربانیان ناآرامی‌های اخیر ادای احترام کردند. اما هنگامی که اعلام شد انتخابات تنها چند ماه پیش از تاریخ قبلی برگزار می‌شود، مردم به نشانه اعتراض اقدام به سوت زدن کردند و شعار «این باند باید برود» سر دادند. میدان استقلال تنها چند صد متر با خیابان «اینستیتوسکا» فاصله دارد که ۲۴ ساعت قبل تک‌تیراندازان در آنجا برخی از مخالفان را هدف قرار دادند و کشتند. یک تظاهرکننده زن در اعتراض به توافق‌های حاصل شده فریاد می‌زد: قاتل می‌خواهد 10 ماه دیگر در قدرت بماند؟ «هرگز»!
برخی ناظران معتقدند که با توجه به سرعت گرفتن تحولات و همراهی مجلس با مخالفان، به احتمال زیاد در آینده نزدیک یانوکوویچ مجبور به کناره‌گیری خواهد شد.

شتاب تحولات در اوکراین