سید عباس عاملی - طی هفته جاری سران ۴۸ کشور آفریقایی مهمان نشست بزرگ پکن بودند. این نشستی است که اهمیت نقش چین در قاره آفریقا را به نمایش می‌گذارد. همان طور که این اتفاق در قرن هجدهم برای قدرت‌های اروپایی افتاد، پرچم سرخ چین به دنبال تجارتی است که امسال به رقم چشمگیر ۵۰میلیارد دلار رسیده است. اهمیت چین در بسیاری از کشورها فوق‌العاده است. به عنوان نمونه ۷۰درصد صادرات سودان به چین می‌رود و در همین حال صادرات نفت آنگولا به چین از صادرات عربستان سعودی نیز پیشی گرفته است.

رونق شدید اقتصاد چین است که نیاز به منابع آفریقا را افزایش داده: مس و کبالت، پلاتین، پنبه، چوب و سنگ‌آهن، و مهم‌تر از همه نفت. اکنون اهداف تجاری در چین جایگزین همدردی مائوئیسم با مبارزات ضداستعماری شده است.

از بسیاری جهات اشتهای بی‌نظیر چین رویداد مثبتی است و به رشد اقتصاد و اشتغالزایی در آفریقا کمک می‌کند. ولی تمرکز بر صنایع استخراجی بدان معنا است که تنوع بسیار کمی در تولید کالا ایجاد می‌شود و این در حالی است که اجناس ارزان‌قیمت چین، بازارهای داخلی را اشباع می‌کنند و کارخانه‌های نساجی آفریقای جنوبی و نیجریه را به خطر می‌اندازند. شرکت‌های چینی، که بسیاری از آنها دولتی هستند، سابقه ضعیفی در رابطه با نیروی انسانی و رعایت استانداردهای محیط زیستی دارند. به علاوه نگرانی‌هایی بر سر وام‌های بی‌رویه و کمک‌های دست و دلبازانه چین به آفریقا وجود دارد که می‌تواند به بدهکاری بیش از حد بینجامد و تلاش‌های جامعه بین‌المللی برای بهبود اداره اقتصاد در این کشورها را با مشکل مواجه کند. این اقدامات همچنین به شفافیت و مسوولیت‌پذیری کشورهای آفریقایی صدمه وارد می‌کنند. اگر بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول به برخی درخواست‌های کشورهای آفریقایی پاسخ منفی بدهند، چین همیشه پاسخ مثبت می‌دهد.

منافع اقتصادی، مواضع سیاسی را شکل می‌دهند. به مانند آمریکا در جریان جنگ سرد، چین با دیکتاتورهای‌ قاره آفریقا که از زیر فشار نبودن خرسند هستند روابط مناسبی دارد. زمانی واشنگتن محافظ دولت فاسد موبوتو بود. اکنون روابط صمیمی پکن با سودان و زیمباوه و تلاش‌های دیپلماتیک آن برای بلوکه کردن هر گونه انتقاد در رابطه با دارفور و حقوق بشر، به دولت‌مردان آفریقایی در برابر قدرت‌های غربی و مردم عادی آفریقا آسایش خاطر می‌دهد.

نشست پکن از اهمیت بسیاری برای چین برخوردار است. ادعای اینکه حرص و منافع داخلی غرب پیش از این ضربه سهمگینی را بر آفریقا وارد نکردند مضحک است. ولی دوران استعمارگری به پایان رسیده است. همگان باید بپذیرند که قدرت جهانی با خود مسوولیت جهانی به همراه می‌آورد. ستمگری، نابرابری و فساد با ارزش‌های جهانی مغایرت دارند. در کشورهایی که چین هم‌اکنون قدرت تاثیرگذاری دارد، باید پیش از کمک کردن بدون قید و شرط، سیاست‌های خود را بازنگری کند.

منبع: گاردین