12 کشته در نا‌آرامی‌های شهر «تعز» یمن

عکس:AP

احسان ابطحی

خشونت‌های مرگبار در سرتاسر یمن روز دوشنبه در حالی گسترش یافت که ایالات‌متحده آمریکا به این نتیجه رسیده ‌است که علی عبدالله صالح، رییس‌جمهوری این کشور که از متحدان دیر‌ینه واشنگتن به شمار می‌رود، باید از قدرت کناره‌گیری کند. به گزارش روزنامه نیویورک‌تایمز، به نقل از شاهدان عینی، نیروهای امنیتی و لباس شخصی‌ها از روی پشت‌بام‌ها و خیابان‌ها به روی ده‌ها هزار نفر از معترضان در شهر مرکزی تعز آتش گشودند. بر اساس گزارش‌‌ صبا، خبرگزاری رسمی یمن، یک پزشک در بیمارستان محلی گفت که بر اثر این درگیری‌ها دست‌کم ۱۲ نفر کشته و ۵۰ نفر زخمی شده‌اند.

همچنین دوشنبه بعد‌از‌ظهر در شهر بندری الحدیده واقع در غرب یمن هم دو معترض که همراه دیگر تظاهرات‌کنندگان به سمت کاخ ریاست‌جمهوری حرکت می‌کردند، توسط لباس شخصی‌هایی که از حامیان دولت به شمار می‌روند، کشته‌شدند. خبرگزاری صبا مرگ این دو نفر را تایید کرده‌است.

خشونت‌ها در شهر تعز، جایی که ده‌ها هزار نفر به مدت شش هفته‌است دست‌ به تحصن زده‌اند، مرگبار‌ترین خشونت‌ها در این شهر از زمان آغاز نا‌آرامی‌ها در این کشور به شمار می‌رود. خشونت‌ها در این شهر در شرایطی افزایش یافت که گزارش‌ها حاکی از آن است که ایالات‌متحده به این نتیجه رسیده‌است که علی عبدالله صالح، رییس‌جمهوری یمن باید از قدرت کناره‌گیری کند. این در حالی است که تظاهرات‌‌کنندگان خواستار کناره‌گیری فوری صالح از قدرت هستند.

ائتلاف گروه‌های سیاسی مخالف هم ضمن محکوم کردن خشونت‌ها از قدرت‌های جهانی خواسته‌اند تا با‌هدف جلوگیری از خونریزی بیشتر توسط صالح و هم‌دستانش به سرعت وارد عمل شوند.

شاهدان عینی گفتند که درگیری‌های روز دوشنبه در شهر تعز هنگامی آغاز شد که تظاهر‌ات‌کنندگانی که در فاصله حدودا سه کیلومتری کاخ ریاست‌جمهوری تحصن کرده‌اند تلاش کردند تا خود را به این کاخ برسانند. نیروهای امنیتی مانع از حرکت تظاهرات‌کنندگان به سوی کاخ شدند و گاز اشک‌آور به سوی آنان شلیک کردند. نیروهای امنیتی سپس اقدام به شلیک تیر‌هوایی کردند و اسلحه‌های خود را به سوی تظاهرات‌‌کنندگان نشانه رفتند و به آنان شلیک کردند. این در شرایطی بود که به گفته شاهدان عینی نیروهای لباس‌ شخصی هم از روی سقف ساختمان‌ها به مسیر تظاهرات‌‌کنندگان شلیک کردند.

خبرگزاری آسوشیتد‌پرس هم که از طریق تلفن با یک شاهد عینی ارتباط بر‌قرار کرده‌بود گزارش داد که برخی از تظاهرات‌‌کنندگان زیر دست‌وپای جمعیتی که در حال فرار بودند، له شدند.

عبدالحبیب القادسی که ۴۷ سال دارد و یک مهندس است و در شهر تعز در جمع تظاهرات‌‌کنندگان حضور داشت در همین‌باره گفت: «‌افرادی بودند که هم لباس نظامی به تن داشتند و هم لباس شخصی پوشیده‌بودند و از سوی سقف منازل به سوی تظاهرات‌‌کنندگان شلیک می‌کردند.»

خشونت‌های روز دوشنبه مشابه خشونت‌هایی بود که دو هفته پیش در شهر صنعا، پایتخت یمن رخ داد. در آن‌جا تک‌تیراندازانی که با حکومت یمن در ارتباط بودند از ساختمان‌های اطراف و با هدف جلوگیری از انجام راهپیمایی از سوی مخالفان به سوی مردم شلیک کردند. در جریان آن درگیری‌ها بیش از ۵۰ نفر کشته‌شدند.

همزمان دولت یمن با تایید وقوع خشونت‌ها در شهر تعز، روایت متفاوتی از آغاز درگیری‌ها ارائه و ادعا کرد که این خشونت‌ها زمانی آغاز شد که پلیس برای جدا کردن معترضان و هواداران حکومت که با یکدیگر درگیر شده بودند، دخالت کرد.

یک مقام بلند‌پایه حکومت یمن در صنعا درباره تظاهر‌ات‌کنندگان گفت: «آنها به سوی یکی از شلوغ‌ترین خیابان‌ها در شهر تعز رفتند و می‌خواستند تحصن کنند.» این مقام بلند‌پایه اضافه کرد: «‌آنها حدود ۳۰۰ نفر بودند. مغازه‌داران و ساکنان این خیابان از آنها خواهش کردند که این کار را نکنند و گفتند اگر اینجا تحصن کنید، به ما آسیب خواهید زد.» او اضافه کرد:«‌آنها سپس با یکدیگر درگیر شدند و بعد از آن بود که پلیس مداخله کرد.»

این مقام بلند‌پایه که به دلیل نداشتن اجازه برای اظهار‌نظر درباره درگیری‌ها نخواست نامش فاش شود گفت که با فرماندار تعز در این‌باره گفت‌وگو کرده است و فرماندار این شهر اظهار داشته است که نیروهای امنیتی تنها اقدام به شلیک هوایی کرده‌اند. این مقام رسمی ادعا کرد کسانی که کشته شده‌اند در جریان تبادل آتش میان لباس شخصی‌های هوادار حکومت و معترضان مسلح جان خود را از دست داده‌اند.

این مقام حکومتی اضافه کرد که معترضان قصد دارند خشونت‌ها را افزایش دهند.

این تحولات در شرایطی رخ می‌دهد که تا لحظه تنظیم این گزارش، تظاهرات‌کنندگان در شهر تعز تنها در منطقه‌ای حضور داشتند که از سوی نیروهای امنیتی محاصره شده‌بود و در اطراف این ناحیه ایست‌های بازرسی ایجاد شده‌بود که افراد غیر‌نظامی مدیریت آن را بر‌عهده داشتند.پیش از این تظاهرات‌کنندگان دو راهپیمایی گسترده جداگانه در دو منطقه دیگر شهر انجام داده‌بودند و صد‌ها نفر دیگر هم در شهر الحدیده، یعنی شهری که نیروهای امنیتی گاز اشک‌آور شلیک می‌نمودند و برای متفرق کردن تظاهرات‌‌کنندگان شلیک هوایی می‌کردند دست به راهپیمایی زده بودند. بر اساس گزارش خبرگزاری دولتی یمن؛ صبا؛ به غیر از دو نفری که درجریان درگیری‌ها کشته‌شدند، شمار دیگری از جمله چهار افسر پلیس هم جان خود را از دست دادند.

همچنین روز دوشنبه در صنعا، به گفته یکی از دانشجویانی که در تظاهرات علیه حکومت یمن حضور داشت، معترضان قصد داشتند تا با راهپیمایی در مسافتی حدود نیم کیلومتر در بخش جنوبی شهر به حوادث شهر تعز واکنش نشان دهند. اما به گفته این دانشجو در واکنش به این اقدام شماری از افراد که لباس شخصی به تن داشتند به سوی معترضان سنگ پرتاب و دست‌کم پنج نفر را مجروح کردند.

به گفته برخی از تظاهرات‌‌کنندگان، خشونت‌ها در شهر تعز این فرصت را در اختیار ایالات‌متحده قرار داده‌است تا به طور مستقیم در پایان دادن به حکومت ۳۲ ساله علی عبدالله صالح وارد عمل شود.

مطهر صوفان که دانشجوی دوره دکترا است در جریان تظاهرات در صنعا گفت: «ما دوست نداریم درباره مذاکرات آمریکا و صالح چیزی بشنویم و دوست نداریم از رسانه‌ها بشنویم که آمریکا علاقه دارد صالح از قدرت کنار رود. ما می‌خواهیم آمریکا به طور مستقیم این موضوع را اعلام کند.»تحولات داخلی یمن در شرایطی رخ می‌دهد که به گفته دیپلمات‌های آمریکایی، تحلیلگران اطلاعاتی و مقامات ضد‌تروریسم، عملیات علیه تروریسم در یمن به حالت تعلیق در‌آمده و این اجازه را به مرگبار‌ترین شاخه القاعده در خارج از پاکستان داده‌است تا آزادانه در داخل یمن فعالیت کند و برنامه‌ریزی‌های خود را برای انجام عملیات تروریستی علیه اروپا و آمریکا افزایش دهد.

به گفته مقامات رسمی، در هنگامه بحران سیاسی یمن که علی عبدالله صالح را زیر فشار شدید قرار داده‌است، بسیاری از نیروهای ارتش یمن پست‌های خود را ترک کرده‌اند یا برای سرکوب نا‌آرامی‌ها به صنعا فرا‌خوانده شده‌اند. همزمان القاعده شاخه شبه‌جزیره عربستان در تلاش است تا در صورت لزوم خلأ قدرت را در یمن پر کند. این در حالی است که در هفته‌های اخیر نیروهای امنیتی یمن زیر فشار شدید حملات نیروهای القاعده قرار گرفته‌اند.

یمن فقیرترین کشور جهان عرب به شمار می‌رود و از شمال با عربستان سعودی، از غرب با دریای سرخ و از شرق با دریای عمان هم مرز است. مساحت این کشور ۵۵۵ هزار کیلو‌متر مربع است و بر اساس آمار اعلام شده در سال ۲۰۱۰ میلادی ۲۴ میلیون نفر جمعیت دارد. سرزمین یمن حدودا شامل ۲۰۰ جزیره است که بزرگترین آن جزیره سقطری است که ۴۱۵ کیلومتر مربع مساحت دارد. علی عبدالله صالح رییس‌جمهوری یمن، از ۳۲ سال پیش تاکنون قدرت را در این کشور در دست دارد. یمن شمالی در اول نوامبر سال ۱۹۱۸ میلادی از امپراتوری عثمانی مستقل شد و یمن جنوبی هم در ۳۰ نوامبر سال ۱۹۶۷ میلادی از بریتانیا استقلال یافت. این دو کشور در ۲۲ ماه مه سال ۱۹۹۰ با یکدیگر متحد شدند. علی عبدالله صالح از سال ۱۹۷۸ میلادی رییس‌جمهوری یمن شمالی بود و پس از اتحاد یمن ریاست در سال ۱۹۹۰ میلادی سمت خود را حفظ کرد. تولید ناخالص داخلی یمن سالانه ۱۳۱/۲۵ میلیارد دلار و در‌آمد سرانه این کشور ۱۰۶۱ دلار است و از این حیث فقیر‌ترین کشور جهان عرب به شمار می‌رود. بر‌اساس گزارش‌های رسمی، نرخ بیکاری در یمن ۶۵ درصد است. منابع طبیعی این کشور رو به کاهش است، جمعیتی جوان دارد و از رشد جمعیت فزاینده‌ای بر‌خوردار است. اقتصاد یمن در مقایسه با بیشتر کشورهای خاورمیانه ضعیف است که دلیل اصلی آن به ذخایر اندک نفت این کشور باز می‌گردد. با این حال اقتصاد یمن به شدت به نفت وابسته است و در‌آمد عمده حکومت این کشور از مالیات‌های نفتی حاصل می‌شود. گزارش‌ها حاکی از آن است که ذخایر نفتی یمن تا سال ۲۰۱۷ میلادی به پایان خواهد رسید و به باور کارشناسان به متلاشی شدن اقتصاد این کشور منجر خواهد شد. با این همه یمن ذخایر عمده اثبات شده گاز طبیعی دارد و در اکتبر سال ۲۰۰۹ میلادی اولین محصول گاز طبیعی این کشور تولید شد. یمن سی و یکمین ذخایر عمده گاز طبیعی جهان را در خود جای داده است.