دیکتاتور لیبی در پایان راه

اعدام نماد دیکتاتور در میدانی از شهرهای تحت کنترل انقلابیون که پرچم سابق لیبی در آن به اهتزاز در آمده است - عکس:AFP

دولت موقت به ریاست وزیر دادگستری پیشین تشکیل شد درگیری‌ها به خیابان‌های اطراف ترابلس رسید

تشکیل دولت انتقالی در لیبی از سوی مخالفان

احسان ابطحی

یکی از اعضای شورای شهر بنغازی اعلام کرد آن دسته از شهر‌های لیبی که تحت کنترل مخالفان قرار گرفته‌اند، وزیر دادگستری پیشین را برای ریاست‌ دولت انتقالی انتخاب کرده‌اند. در همین حال گزارش‌ها حاکی از آن است که درگیری‌ها به خیابان‌های اطراف شهر ترابلس، پایتخت لیبی رسیده اما به نظر می‌رسد این شهر همچنان در کنترل نیروهای وفادار به حکومت است.

به گزارش خبرگزاری آسوشیتد‌پرس، فتحی باجه اعلام کرد که مخالفان معمر قذافی، دیکتاتور لیبی، مصطفی عبدالجلیل را برای هدایت دولت موقت انتخاب کرده‌اند. باجه دیروز گفت که عبدالجلیل از سوی کمیته‌هایی که هم‌اکنون شرق لیبی را اداره می‌کنند و این مناطق را تحت کنترل خود دارند، انتخاب شده‌است.

روز شنبه هم سفیر لیبی در آمریکا گفته بود که مخالفان قذافی از تلاش‌ها برای تشکیل دولت جایگزین که توسط عبدالجلیل هدایت شود، حمایت خواهند کرد. عبدالجلیل به‌تازگی به شدت از سرکوب وحشیانه مردم لیبی توسط قذافی انتقاد کرده‌بود.

هنوز مشخص نیست که اعلام تشکیل دولت انتقالی به ریاست عبدالجلیل تا چه اندازه از حمایت مخالفان برخوردار خواهد بود.

خیزش مردم لیبی علیه قذافی در روز پانزدهم فوریه - ۲۶ بهمن‌ماه- ماه آغاز شد و مخالفان کنترل بیشتر بخش‌های شرقی این کشور را در اختیار گرفته‌اند.

***

در همین حال، باراک اوباما، رییس‌جمهوری ایالات‌متحده، از معمر قذافی، دیکتاتور لیبی خواست تا هر‌چه سریعتر از قدرت کناره‌گیری کند. اوباما اضافه کرد که قذافی به دلیل سرکوب خشونت‌آمیز مخالفان، مشروعیت حکومت بر لیبی را از دست داده‌است.این موضع رییس‌جمهوری ایالات‌متحده در شرایطی اتخاذ شد که او پیش‌تر مواضعی محتاطانه در محکومیت اقدامات وحشیانه قذافی در سرکوب مخالفان اتخاذ کرده‌بود و تنها درباره تهدید‌ ناشی از پیامد‌های این اقدام و مسوولیت قذافی برای پرهیز از خشونت سخن گفته‌بود. اوباما تا پیش از روز شنبه تنها به گفتن این جمله دیپلماتیک بسنده کرده بود: ‌«این به مردم لیبی مرتبط است که دوست دارند چه حکومتی داشته‌باشند.» موضع اوباما درباره لیبی درست همان موضع احتیاط‌آمیزی بود که دولت ایالات‌متحده درباره بحران مصر اتخاذ کرد اما به تدریج حمایت خودرا از حسنی مبارک رییس‌جمهوری پیشین این کشور و متحد دیرینه خود قطع کرد. با این همه اوباما و دولتش هیچگاه به طور رسمی و علنی خواستار استعفای مبارک نشدند.در موضعی دیگر که آشکارا حکایت از تغییر در مواضع دولت آمریکا داشت، هیلاری کلینتون، وزیر امور خارجه ایالات‌متحده، دیروز اعلام کرد که مردم لیبی به طور شفاف حرف خود را بیان کرده‌اند و خواستار کناره‌گیری قذافی از قدرت هستند.کلینتون قرار بود دیروز به ژنو سوئیس سفر کند تا در آنجا با مسوولان سیاست‌خارجی روسیه، اتحادیه اروپا و دیگر قدرت‌های جهانی درباره بحران لیبی گفت‌و‌گو نماید.

کلینتون همچنین روز شنبه اعلام کرد که دولت آمریکا روز شنبه تحریم‌های جدیدی علیه حکومت دیکتاتوری قذافی اتخاذ می‌کند و ویزای مقامات بلند‌پایه لیبی و خویشاوندان نزدیک آنان را لغو خواهد کرد. روز جمعه هم ایالات‌متحده اموال و دارایی‌های قذافی، رژیم او و چهار فرزند از شش فرزندش را مسدود کرد. کاخ سفید روز جمعه هم سفارت آمریکا در لیبی را تعطیل کرده و مبادلات تجاری محدود با این کشور را به حالت تعلیق در‌آورده بود. امروز هم قرار است بان کی مون، دبیر‌کل سازمان ملل متحد به واشنگتن سفر کند تا در کاخ سفید با اوباما درباره بحران لیبی مذاکره نماید.اوباما برای نخستین بار از قذافی خواست تا از قدرت کناره‌گیری کند. او اضافه کرد که حکومت لیبی باید مسوولیت سرکوب وحشیانه مخالفان را بر‌عهده بگیرد. سخنان اوباما در حالی بیان شد که دولت ایالات‌متحده تحریم‌های جدیدی علیه قذافی اتخاذ کرده‌است اما این تحریم‌ها تحت‌الشعاع درخواست‌های شدید برای کناره‌گیری قذافی از قدرت قرار گرفته‌است.کاخ سفید همچنین اعلام کرد: «رییس‌جمهوری اعلام کرده‌است زمانی که تنها ابزار قذافی برای باقی ماندن در قدرت استفاده از خشونت است، او مشروعیت خود را برای حکومت بر لیبی از دست داده‌است و باید با ترک قدرت اقدامی که برای کشورش اقدامی صحیح است را برگزیند.»

در بخش دیگری از بیانیه کاخ سفید به گفت‌وگوی تلفنی اوباما با آنگلا مرکل، صدر‌اعظم آلمان درباره بحران لیبی اشاره شده‌است. این در شرایطی است که حکومت سرکوب‌گر این کشور واقع در شمال آفریقا اسلحه در اختیار هواداران غیر‌نظامی خود قرار داد‌ه و نیروهای گشتی مسلح را برای سرکوب مخالفان و آرام‌کردن اعتراضات به پایتخت اعزام کرده‌است.در همین حال شورای امنیت سازمان ملل متحد هم عصر شنبه پس از مذاکراتی طولانی با صدور قطعنامه‌ای معمر قذافی، پنج فرزند از شش فرزند او و همچنین شماری از نزدیک‌ترین مشاورانش را تحریم کرد.در این قطعنامه همچنین خواسته شده‌است تا قذافی در دادگاه بین‌المللی جنایی به ارتکاب جنایت علیه بشریت محاکمه شود. این دومین بار است که شورای امنیت سازمان ملل متحد رییس یک کشور را به دادگاه بین‌المللی جنایی ارجاع می‌دهد. پیش از این عمر البشیر، رییس‌جمهوری سودان به اتهام جنایت علیه بشریت به دادگاه بین‌المللی لاهه ارجاع داده‌شده بود.شبکه خبری یورونیوز تخمین زده‌است که از آغاز بحران لیبی تاکنون بیش از هزار نفر کشته شده‌اند.در همین حال و با شدت گرفتن بحران لیبی کشورهای خارجی در تلاشند تا اتباع خود را از این کشور خارج کنند.

***

این تحولات در حالی رخ می‌دهد که دیروز به نظر می‌رسید که صد‌ها نیروی مسلح ضد‌دولتی که از سوی مخالفان حمایت می‌شوند و کنترل شهر الزاویه، نزدیک‌ترین شهر به ترابلس، پایتخت لیبی را در اختیار گرفته‌اند، آماده مواجهه با نیروهای وفادار به قذافی بودند که انتظار می‌رفت به زودی به آنان حمله کنند. این در شرایطی بود که تا لحظه تنظیم این خبر نیروهای دولتی شهر الزاویه را محاصره کرده‌بودند.خبرنگار خبرگزاری آسوشیتد‌پرس که دیروز خود را به شهر الزاویه در فاصله ۵۰ کیلومتری غرب پایتخت رسانده‌بود تایید کرد که نیروهای مخالف دولت کنترل مرکز این شهر ۲۰۰ هزار نفری را در اختیار گرفته‌اند. این نیروهای مخالف، مسلح به تانک‌های نظامی و ضد‌هوایی بودند و بر فراز کامیون‌های نظامی مستقر شده ‌بودند اما حومه شهر در اختیار هواداران قذافی قرار داشت و آنان شهر الزاویه را محاصره کرده‌بودند.از سوی دیگر خبرگزاری آسوشیتد‌پرس گزارش داد که شهر ترابلس همچنان در کنترل قذافی قرار دارد اما شبکه خبری یورو نیوز اعلام کرد که درگیری‌ها به خیابان‌های اطراف این شهر کشیده‌شده است.شبکه یورونیوز همچنین گزارش داد که سیف‌الاسلام قذافی، پسر کوچک دیکتاتور لیبی در نشستی خبری با خبرنگاران در پاسخ به این پرسش که آیا امکان دارد قذافی مانند حسنی مبارک از سمت خود کناره‌گیری کند با خنده‌ای عصبی گفت: ‌«نه»!مخالفان دولت قذافی می گویند هشتاد درصد لیبی را در اختیار دارند ولی سیف الاسلام قذافی ادعا کرده‌است که زندگی به طور طبیعی در دو سوم کشور در جریان است.

مخالفان دولت در شهر شرقی طبرق پرچم قدیمی لیبی را به اهتزاز درآوردند و به شادی پرداختند. عکس: GETTY IMAGES