مبارک کابینه مصر را برکنار کرد

عکس: رویترز

آخرین اخبار تایید شده از کشته‌شدن دست‌کم ۴۵ نفر در مصر حکایت دارند

احسان ابطحی

به دنبال سخنان جمعه شب محمد‌حسنی سیدمبارک، رییس‌جمهوری مصر، مبنی بر اعمال اصلاحات و تغییر کابینه، تلویزیون دولتی این کشور دیروز اعلام کرد که احمد نظیف، نخست‌وزیر مصر، به دستور رییس‌جمهوری از سمت خود استعفا کرده ‌است. به گزارش خبرگزاری آسوشیتد‌پرس، استعفای کابینه مصر به دنبال چهار روز تظاهرات بی‌سابقه ضد دولتی در این کشور انجام می‌شود. مبارک جمعه شب و در سخنانی تلویزیونی اعلام کرد که تصمیم گرفته‌است کابینه را بر‌کنار کند.

او در بخش دیگری از سخنانش تاکید کرد که اجازه نمی‌دهد مصر بی‌ثبات شود. این اولین بار پس از آغاز تظاهرات بود که مبارک با مردم کشورش سخن می‌گفت. او در این سخنرانی وعده داد که برای اصلاحات اجتماعی، اقتصادی و سیاسی تلاش خواهد کرد.

تظاهرات اعتراض‌آمیز مردم مصر علیه حکومت مبارک شدید‌ترین تظاهرات علیه حکومت او از زمان به قدرت رسیدنش به شمار می‌رود. مبارک به دنبال ترور انور سادات، رییس‌جمهوری پیشین مصر در سال ۱۹۸۱ قدرت را در دست گرفت. سادات به دنبال امضای پیمان صلح با اسرائیل که به کمپ دیوید اول شهرت یافت توسط سروان خالد اسلامبولی کشته شد. سادات این پیمان را به همراه مناخیم بگین، نخست‌وزیر وقت رژیم صهیونیستی و جیمی کارتر، رییس‌جمهوری پیشین ایالات‌متحده در استراحتگاه رییس‌جمهوری آمریکا موسوم به کمپ دیوید به امضا رسانده‌بود.

به دنبال ترور سادات، حسنی مبارک که آن زمان معاون رییس جمهوری مصر بود به عنوان رییس‌جمهوری انتخاب شد و از ۲۲ مهر سال ۱۳۶۰ تاکنون قدرت را در این کشور واقع در شمال شرق قاره آفریقا در اختیار دارد. حکومت مبارک در مصر، طولانی‌ترین حکومت در این کشور پس از دوران زمامداری محمد علی پاشا به شمار می‌رود.

او پس از محمد نجیب، جمال عبدالناصر و محمد انور سادات چهارمین رییس‌جمهوری مصر به شمار می‌رود. جمهوری عربی مصر در سال ۱۹۵۳ و پس از فروپاشی نظام سلطنتی در این کشور تاسیس شد. اگرچه تظاهرات روز‌های گذشته مردم مصر آشکارا با محوریت برکناری حسنی مبارک ۸۲ ساله انجام شده‌است، اما او در سخنان جمعه شب خود هیچ نشانه‌ای مبنی بر اینکه قصد دارد از قدرت کناره‌گیری کند از خود نشان نداد.

در همین حال، مقامات امنیتی مصر دیروز اعلام کردند که دست‌کم ۴۵ نفر در جریان تظاهرات مردم که از روز سه‌شنبه هفته پیش آغاز شده‌است، جان خود را از دست داده‌اند. به گفته مقامات امنیتی مصر احتمال می‌رود شمار کشته‌شدگان نا‌آرامی‌های اخیر به طرز قابل‌توجهی افزایش یابد. این مقامات اضافه کردند که دست‌کم ۵۵۰ پلیس و ۱۵۰۰ تظاهرات‌کننده در درگیری‌های اخیر زخمی شده‌اند. از سوی دیگر و به گزارش شبکه خبری الجزیره، با وجود اعلام مقررات منع آمد و شد در مصر، مردم این کشور با بی‌توجهی به این مقررات به خیابان‌ها ریختند و تظاهرات خود را ادامه دادند.

تظاهرات گسترده دیروز در شهر‌های قاهره، پایتخت مصر، اسکندریه و سوئز برای پنجمین روز متوالی و با محوریت کناره‌گیری حسنی مبارک از قدرت ادامه یافت. به گزارش شبکه الجزیره به نقل از خبرگزاری رویترز، پلیس در قاهره به سوی تظاهرات‌کنندگان آتش‌گشود. با این حال این رخداد هنوز از سوی منابع مستقل تایید نشده‌است. خبرگزاری آسوشیتد‌پرس هم گزارش داد که همه مسیر‌های میدان تحریر به سمت پارلمان و ساختمان‌های کابینه توسط ارتش مسدود شده‌است. خبرنگار شبکه الجزیره از قاهره گزارش داد که این شهر چهره جنگی به خود گرفته‌است و تانک‌های نظامی از اوایل بامداد دیروز به گشت‌زنی مشغولند. ارتش مصر هم طی بیانیه‌ای از مردم خواست تا به مقررات حکومت نظامی و منع آمد و شد احترام بگذارند. این مقررات با هدف جلو‌گیری از ایجاد تجمع‌های پرشمار انجام می‌شود. روز جمعه، شهر‌‌های مختلف مصر شاهد تظاهرات بی‌سابقه مردم این کشور علیه حکومت مبارک بود. خبرنگار الجزیره در شهر اسکندریه گزارش داد که ۲۳ جسد را در سردخانه مشاهد کرده‌است که به طرز وحشیانه‌ای شده‌ بودند. خبرنگار دیگر شبکه الجزیره در شهر سوئز هم تایید کرد که ۱۵ جسد تحویل سردخانه این شهر شده‌است. خبرنگار دیگر این شبکه در قاهره هم از وجود ۱۵ جسد در سردخانه این شهر خبر داد.

از سوی دیگر گزارش‌های دیروز حاکی از آن بود که مقر حزب حاکم دموکراتیک ملی موسوم به حزب وطنی دیروز و ۱۲ ساعت پس از آنکه تظاهرات‌کنندگان آن را به آتش کشیده‌بودند، همچنان در آتش می‌سوخت.

در همین حال و به گزارش روزنامه لس‌آنجلس‌تایمز، باراک اوباما، رییس‌جمهوری ایالات‌متحده روز جمعه به مبارک هشدار داد تا برنامه‌ای برای پیشبرد دموکراسی در مصر به اجرا بگذارد. اوباما تاکید کرد که سرکوب کردن عقاید، هیچ‌گاه باعث از بین رفتن آنها نخواهد شد.

در بیانیه‌ای که به طرزی آشکارا شتاب‌زده از اتاق رسمی صرف غذا در کاخ سفید منتشر می‌شد، رییس‌جمهوری ایالات‌متحده از مقامات مصر خواست تا از اعمال خشونت علیه شهروندان معترض خودداری کنند. او همچنین از تظاهر‌ات‌کنندگان خواست تا در‌خواست‌های خود را به دور از خشونت مطرح کنند.

رییس‌جمهوری ایالات‌متحده با اشاره به سخنان دو سال پیش خود در قاهره، پایتخت مصر تاکید کرد که حکومت‌ها باید قدرت خود را از طریق رضایت مردم به دست آورند، نه از راه تهدید و اجبار. از سوی دیگر هیلاری کلینتون، وزیر امور خارجه ایالات‌متحده هم که پیشتر گفته بود حکومت مبارک پایدار و در صدد بر‌آورده کردن خواسته‌های مردم کشورش است دیروز تاکید کرد که دولت آمریکا به شدت نگران اعمال خشونت توسط پلیس مصر و نیروهای امنیتی علیه تظاهرات‌کنندگان است و هر اقدامی برای جلوگیری از به کارگیری خشونت توسط نیروهای امنیتی را انجام خواهد داد. در همین حال رابرت گیبس، سخنگوی کاخ سفید گفت که مسوولان سیاست‌خارجی آمریکا اوباما را در جریان تحولات اخیر مصر قرار داده‌اند اما رییس‌جمهوری آمریکا هنوز با مبارک تلفنی گفت‌وگو نکرده‌است. دولت ایالات‌متحده همچنین اعلام کرده‌است که موضوع کمک ۵/۱ میلیارد دلاری به مصر را مورد بازنگری قرار خواهد داد و از شهروندان آمریکایی خواسته است تا از سفر به مصر خودداری کنند.

با این حال بسیاری از تحلیلگران سیاسی بر این باورند که اوباما وارد یک ماموریت غیر‌ممکن شده‌است. از سویی می‌خواهد ژست دموکراسی‌خواهانه بگیرد و از مطالبات مردم مصر دفاع کند تا نظر مساعد آنان را جلب کند و از طرف دیگر دوست ندارد تا یکی از مهم‌ترین متحدان خود در منطقه خاورمیانه را از دست بدهد.