بدترین خشونت‌قومی آسیای‌مرکزی در دو دهه گذشته

عکس: رویترز

روسیه به درخواست کمک دولت قرقیزستان پاسخ منفی داد گروه بین‌الملل- شادی آذری: با گذشت سومین روز از خشونت‌های قبیله‌ای و تیراندازی‌های مردم در جنوب قرقیزستان، تعداد کشته شدگان در این کشور به ۸۳ تن رسید. کارشناسان این بحران را بدترین خشونت قومی در حوزه آسیای مرکزی طی دودهه اخیر اعلام کرده‌اند. ۷۴ تن از کشته‌شدگان در شهر اوش جان باختند و ۹ تن در شهر جلال‌آباد.

این تشنج به‌خاطر اختلاف بین اقلیت ازبک و اکثریت قرقیز به‌وجود آمده است. در حدود یک پنجم جمعیت پنج میلیون و نیمی قرقیزستان را ازبک‌ها تشکیل می‌دهند. پیشینه ناآرامی روزهای اخیر به نزاع بین گروه‌های قومی قرقیز و ازبک ساکن منطقه باز می‌گردد که در خلال چند هفته اخیر به طور پراکنده ادامه داشت و در هفته گذشته شدت یافت. البته این دو گروه از گذشته دارای اختلافات کهنه و ریشه‌دار بوده‌اند، ولی سقوط دولت قربان بیک باقی‌یف بود که موجب بروز خشونت‌های خونبار اخیر شد. قرقیز‌ها مدعی هستند که در زمان زمامداری باقی‌یف، ازبک‌ها توانسته بودند از امتیازات خاصی برخوردار شوند و به همین دلیل آنان را به طرفداری از رییس‌جمهوری سابق متهم می‌کنند. از سوی دیگر ازبک‌ها از فشارهای دولت جدید احساس نگرانی می‌کنند و بیم آن را دارند که از امتیازاتی که حکومت پیشین در اختیار آنان قرار داده بود، محروم گردند.

بنا به گزارش رویترز، دیروز پس از آنکه گروه‌های مسلح به محل سکونت ازبک‌ها یورش بردند و خانه‌های آنان را به آتش کشیدند، هزاران نفر از ازبک‌ها از شهر اوش قرقیزستان به سمت مرز مشترک قرقیزستان و ازبکستان گریخته‌اند. یک شاهد عینی گفته است که اجساد کشته‌شدگان در سطح خیابان یک شهر همسایه ازبکستان به چشم می‌خورد. بنا به گزارش‌های رسیده از ازبکستان، ۱۱۱۷ نفر در این درگیری‌ها مجروح شده‌اند. دولت موقت قرقیزستان به نیروهای امنیتی اجازه داده است برای مقابله با شورشیان در جنوب این کشور به سوی آنها تیراندازی کند و به اصطلاح «دستور تیر» صادر شده است.

از سوی دیگر دولت ازبکستان مرز خود را با قرقیزستان بسته است و مانع ورود پناهجویان به خاک ازبکستان می‌شود.

پناهجویان می‌گویند خانه‌هایشان به آتش کشیده شده است و جایی برای زندگی ندارند. روسیه و آمریکا که دارای پایگاه نظامی در قرقیزستان هستند، ناآرامی‌های اخیر را از نزدیک تحت نظر دارند. دولت قرقیزستان از روسیه درخواست کرده بود برای ارسال واحدهای نظامی به این کشور اقدام کند، اما روسیه به این درخواست قرقیزستان پاسخ منفی داده و گفته است نیروهای حافظ صلح خود را بدون هماهنگی سازمان ملل اعزام نخواهد کرد، اما وعده داده است که امروز درباره وضعیت به‌وجود آمده با یک گروه امنیتی از جمهوری‌های ‌استقلال‌یافته شوروی سابق به نام سازمان پیمان امنیت جمعی (CSTO) به رهبری مسکو جلسه خواهد گذاشت. این سازمان شامل ۷ کشور شوروی سابق یعنی روسیه، بلاروس، ارمنستان، تاجیکستان، ازبکستان، قزاقستان و قرقیزستان است.

وزیر کشور قرقیزستان در بیانیه‌ای اعلام کرد که نیروهای داوطلب را به جنوب کشور اعزام کرده است، زیرا وضعیت در شهر اوش و مناطق جلال‌آباد، پناهگاه رییس‌جمهوری برکنار شده، همچنان «پیچیده و وخیم» است. حکومت قرقیزستان کنترل چندانی بر بخش‌های جنوبی کشور ندارد چون این مناطق توسط کوهستان از پایتخت این کشور، بیشکک، واقع در شمال کشور جدا شده‌اند.

بحران اخیر نگرانی‌هایی را برای روسیه، ایالات متحده آمریکا و همسایه قرقیزستان، چین، فراهم آورده است. واشنگتن از یک پایگاه هوایی خود در شهر مناس واقع در شمال این کشور که در ۳۰۰ کیلومتری شهر اوش است، برای اعزام نیرو به افغانستان استفاده می‌کند. در شهر جلال‌آباد شورشیان به سوی یک دانشگاه ازبک‌ها به نام «دانشگاه دوستی مردم» آتش گشودند. بنا به اعلام سخنگوی وزارت امور اضطراری قرقیزستان، تک‌تیراندازان به سوی آتش‌نشان‌هایی که موظف به حضور در این صحنه‌ها هستند نیز شلیک کردند و موجب کشته شدن یک راننده شدند.

این خشونت‌ها بدترین ناآرامی‌های پس از سرنگونی باقی‌یف در ماه آوریل گذشته است. باقی‌یف هم‌اکنون به بلاروس تبعید شده است.

این خشونت‌های قومی از سال ۱۹۹۰ تاکنون بی‌سابقه بوده است. در آن سال بخاطر کشته‌شدن هزاران نفر در داخل و اطراف شهر اوش، میخاییل گورباچف، رهبر وقت کرملین، نیروهای شوروی را به منطقه اعزام کرده بود.