سایه سنگین قراردادهای نفتی بر انتخابات آینده عراق
احسان ابطحی
روسای شرکت‌های بین‌المللی نفتی که از سوی نیروهای مسلح همراهی می‌شدند در شهر بصره واقع در جنوب عراق تجمع کردند تا درباره غنیمت‌های بالقوه پر‌سود و پر‌منفعت خود تحقیق کنند: میادین نفتی که امیدوارند روزی بتوانند ذخایر آن را به طور ارزان و فراوان استخراج نمایند.
عکس: AP
احسان ابطحی
روسای شرکت‌های بین‌المللی نفتی که از سوی نیروهای مسلح همراهی می‌شدند در شهر بصره واقع در جنوب عراق تجمع کردند تا درباره غنیمت‌های بالقوه پر‌سود و پر‌منفعت خود تحقیق کنند: میادین نفتی که امیدوارند روزی بتوانند ذخایر آن را به طور ارزان و فراوان استخراج نمایند. به گزارش خبرگزاری آسوشیتد‌پرس، برای شرکت‌های آنها، میادین نفتی که حق استخراج و توسعه آن را در اواخر سال گذشته میلادی طی دو مرحله مناقصه برعهده گرفته‌اند، اولین تاخت و تاز آنها به بخش نفت عراق طی سه دهه اخیر به شمار می‌رود.
برای نوری مالکی، نخست‌وزیر عراق، مدیران شرکت نفت و سرمایه‌گذاری آنان بخشی حیاتی از تلاش‌های او برای پیروزی در انتخابات روز هفتم مارس است. مالکی خود را به رای‌دهندگان به عنوان رهبری معرفی کرده است که می‌تواند توسعه بخش ویران نفتی عراق را تضمین کند و از این راه میلیارد‌ها دلار برای بازسازی اقتصاد بحران‌زده عراق به ارمغان آورد.
تحقق وعده‌های مالکی می‌تواند سال‌ها به طول بیانجامد و بسیاری از کارشناسان بر‌این باورند که پیش‌بینی‌های او برای افزایش استخراج نفت به شدت خوشبینانه است.
اما چه موضوعاتی می‌تواند رای‌دهندگان را قانع کند که او را در این پست نگه دارند تا این روند را هدایت و رهبری کند.
ساموئل سیسزوک، تحلیلگر نفتی خاورمیانه در مرکز چشم‌انداز جهانی HIS مستقر در لندن در این‌باره می‌گوید: «مالکی می‌تواند خود را به عنوان ضامن این برنامه‌ها معرفی کند... چه آنها درحال حرکت به سوی اهداف بزرگ باشند، چه نباشند.»
عراق ۱۱۵ میلیارد بشکه نفت خام در جا دارد که سومین ذخایر نفتی ثابت شده در جهان را شامل می‌شود، اما تولید کنونی نفت در عراق، یعنی ۴/۲ میلیون بشکه در روز همچنان بسیار پایین‌تر از تولید نفت این کشور نسبت به پیش از سال ۲۰۰۳ و زمان حمله نیروهای ایالات‌متحده و متحدانش به عراق و سقوط صدام حسین، دیکتاتور پیشین این کشور است.
دولت نوری مالکی، براساس برنامه‌های توسعه خود، وعده داده است که در شش تا هفت سال آینده، تولید نفت عراق را به بیش از ۱۲ میلیون بشکه در روز افزایش خواهد داد. افزایش تولید می‌تواند به معنای این باشد که صد‌ها میلیارد دلار در اختیار دولت این کشور قرار خواهد گرفت، دولتی که ۹۵ درصد در‌آمدهایش از راه تولید و صدور نفت است. مقامات عراقی پس از آنکه از ماه ژوئن دو شرکت بین‌المللی طی مزایده‌ای تعهد خود را به توسعه ۱۰ میدان نفتی اعلام کردند، از این قراردادهای میلیارد دلاری به عنوان آغازی جدید برای بخش نفتی عراق استقبال کردند. دولت همچنین متعهد شده است تا توسعه ۱۱ میدان نفتی دیگر را از طریق مزایده به سر‌انجام برساند.
اما محقق شدن جدول زمانی دولت عراق دشوار به نظر می‌رسد. پس از دهه‌ها رکود که به دلیل سال‌ها جنگ و تحریم‌های دوران صدام‌حسین ایجاد شده‌بود، زیر‌ساخت‌های عراق به شدت دچار مشکل است. از سوی دیگر، ادامه خشونت‌ها در این کشور به منزله افزایش هزینه‌ها برای تامین امنیت کارگران است و این در شرایطی است که ایالات‌متحده به دنبال خارج کردن همه نیروهایش از عراق تا سال ۲۰۱۱ میلادی است.
سیسزوک در این‌باره گفت: «تنگنا‌های بسیاری وجود دارد و به نظر می‌رسد این اهداف، اهدافی دور از دسترس باشند.» او ادامه می‌دهد: «تحقق این اهداف بسیار بسیار دشوار است.» بصره، این شهر و استان جنوبی عراق، که ۷۰ درصد صادرات نفت روزانه این کشور را تامین می‌کند و تنها مجرای ارتباطی عراق با خلیج فارس است، آزمونی سر‌نوشت‌ساز برای نوری مالکی به شمار می‌رود. پنج میدان نفتی که اخیرا به مزایده گذاشته شدهاند در نزدیکی این شهر واقع شدهاند و نمایندگان ۱۱ شرکت نفتی اخیرا با مقامات نفتی این کشور دیدار و از این میادین نفتی بازدید کرده‌اند. با این وجود، بصره، دومین شهر بزرگ عراق که سه میلیون شهروند دارد و پایگاه شیعیان به شمار می‌رود و برای دولت نوری مالکی که شیعیان هدایت و رهبری آن را برعهده دارند، شهری بسیار کلیدی است، بیشتر به شهری شباهت دارد که بخت از آن رو‌گردان شده‌است. خیابان‌های این شهر پر از گرد‌و‌غبار است و زباله‌ها در گوشه‌گوشه شهر انباشته شدهاند و فقرا برای به دست آوردن غذا‌های دور ریخته شده با گوسفندان و بز‌ها مسابقه می‌دهند. خیابان‌ها مملو از گاری‌هایی است که در کنار اتومبیل‌ها حرکت می‌کنند و در برخی از مناطق این شهر، شهروندان با کمبود آب و برق روزگار می‌گذرانند. ائتلاف دولت و قانون به رهبری نوری مالکی در انتخابات سال گذشته استانی در عراق موفق شد، آرای بصره و دیگر بخش‌های شیعه‌نشین جنوب عراق را به طور گسترده‌ای به دست آورد و تلاش‌هایش برای سرکوب شدید شبه‌نظامیان را تقویت کرده تا خود را به عنوان پاسدار امنیت عراق معرفی نماید. با این همه موقعیت مالکی به دلیل کمبود خدمات پایه و چالش‌هایی که در راه مبارزه او با فساد ایجاد شده و همچنین حملات ادامه‌دار شبه‌نظامیان به بغداد لطمه خورده است.
این در شرایطی است که مالکی در مناطق جنوبی عراق با رقابتی جدی از سوی دیگر احزاب شیعه مواجه است که به شدت از قراردادهای نفتی او انتقاد می‌کنند. جنبش صدر، که رهبری آن برعهده مقتدا صدر، از روحانیون جوان و شیعه عراق است، حزب فضیلت و ملی‌گرایان عراق مالکی را متهم می‌کنند که منابع نفتی این کشور را به شرکت‌های بین‌المللی تسلیم کرده است.
نوری مالکی اما امیدوار است تا وعده‌های او درباره میادین نفتی بصره، آرای مردم این منطقه را به سوی او سرازیر کند. در حدود ۶۰ کیلومتری شمال‌غرب بصره، شعله‌های آتش از رمیله، بزرگترین میدان نفتی عراق دیده می‌شود. این شعله نتیجه سوختن گاز طبیعی است که در زمان استخراج نفت همراه با آن خارج می‌شود که نشان‌دهنده نیاز شدید کمک‌های خارجی برای به استحصال و فروش گاز به جای سوختن بی‌هدف آن است. رمیله، با ۸/۱۷ میلیارد بشکه ذخیره نفتی، موتور متحرک صنعت نفت عراق است و حدود ۱/۱ میلیون بشکه نفت در روز تولید می‌کند. بهره‌برداری از این میدان گازی به شرکت بریتیش پترولیوم و پی.ال.سی همراه با شرکت ملی نفت چین واگذار شده‌است. امیدواری‌های توسعه در عراق اکنون به دلیل فقدان قانون برای سرمایه‌گذاری شرکت‌های خارجی تحت‌شعاع قرار گرفته‌است. تصویب قانون ملی در مورد نفت به دلیل اختلاف میان منطقه خودمختار کردنشین در شمال عراق و دولت مرکزی بغداد از سال ۲۰۰۷ تاکنون به نتیجه نرسیده‌است. این جدال می‌تواند قراردادهای خارجی را در معرض خطر قرار دهد و دولت آینده این قرارداد‌ها را لغو کند. جدال سیاسی میان احزاب رقیب شیعه در جنوب عراق هم می‌تواند سرمایه‌گذاران را نگران کند. به همین دلیل است که شرکت‌های خارجی تلاش می‌کنند تا پیش از برگزاری انتخابات و اعلام نتایج آن در عراق سرمایه‌گذاری نکنند.
ارسال نظر