کلاف سردرگم دموکراسی

عکس: AFP

عبدالله عبدالله خواستار برکناری رییس کمیسیون مستقل انتخابات و تعلیق سه وزیر شده بود امید ایران‌مهر

روند برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری افغانستان آنقدر به درازا انجامیده است که بسیاری تحلیلگران از خستگی مردم این کشور از روند کند این رقابت خبر می‌دهند. این موضوع در کنار جدال هر روزه عبدالله عبدالله نامزد اصلی اپوزیسیون با دولت حامد کرزی از یک سو و تهدیدات گسترده شبه‌نظامیان طالبان علیه شرکت‌کنندگان احتمالی در دور دوم انتخابات از سوی دیگر، آینده دموکراسی در این کشور را با چالش جدی مواجهه کرده است.مردم افغانستان که به فضای غبارآلود از آتش جنگ عادت دارند، با بی‌رغبتی در انتخابات دو ماه پیش شرکت کردند و حالا پس از مواجه شدن با وقفه‌ای طولانی که در اعلام نتایج انتخابات به وجود آمد و نیز اتهامات تقلب گسترده در این انتخابات، به نظر نمی‌رسد که میل چندانی برای شرکت در دور دوم داشته باشند. به ویژه که با توجه به بیانیه اخیر طالبان، بحث «امنیت» یکی از چالش‌های اصلی و بازدارنده در راه مشارکت مردمی در انتخابات هفتم نوامبر (۱۶آبان) خواهد بود.

بحث بر سر پیش‌شرط‌های عبدالله

عبدالله عبدالله، رقیب حامد کرزی در انتخابات، روز دوشنبه تعلیق وظایف سه وزیر و برکناری رییس کمیسیون انتخابات را به عنوان شرط خود برای شرکت در دور دوم انتخابات اعلام کرد، موضوعی که با مخالفت صریح رییس جمهوری فعلی افغانستان روبه‌رو شد.

حامد کرزی تاکید کرد که مقامات انتخاباتی به‌طور قانونی فعالیت کرده و دلیلی برای برکناری آنها نیست، اما عبدالله این مقامات را به «عدم رعایت بی‌طرفی» در جریان انتخابات متهم کرد و گفت که آنان کارمندان ادارات تحت امر خود و ریش سفیدان اقوام را تحت عنوان مسائل کاری دعوت می کنند، اما در واقع به آنها «دستور» می دهند که در انتخابات از یک نامزد مشخص حمایت کنند و بر این اساس وظایف آن‌ها در روزهای انتخابات باید به حالت تعلیق درآید. عبدالله تا روز شنبه به دولت افغانستان مهلت داد تا عزیزالله لودین، رییس کمیسیون مستقل انتخاباتی را برکنار کند، اما نگفت که در صورت عدم تحقق درخواستش چه اقدامی انجام خواهد داد. عبدالله همچنین بستن آن دسته از مراکز رای گیری را که به گفته او، در آن تقلب گسترده صورت گرفته است و به دلیل ناامنی امکان نظارت بر آنها وجود ندارد، به عنوان شرط دیگر مطرح کرد. وی تاکید کرد که این شرایط را تنها برای برگزاری شفاف، آزاد و عادلانه انتخابات مطرح کرده است؛ اما برخی رسانه‌ها از اولتیماتوم عبدالله به عنوان نقطه عطفی در انتخابات ریاست‌جمهوری این کشور یاد کرده و معتقدند این ضرب‌الاجل گمانه‌زنی‌هایی مبنی بر احتمال انصراف وی از شرکت در دور دوم انتخابات را تقویت می‌کنند. این در حالی است که بسیاری بر این گمانند که عبدالله عبدالله در صورت حضور در دور دوم انتخابات و برگزاری رقابتی سالم شانس بیشتری برای پیروزی دارد.

رد پیشنهاد تشکیل لویه جرگه و ائتلاف میان دو رقیب

همزمان با ادامه چالش‌ها در انتخابات افغانستان برخی گروه‌های سیاسی این کشور پیشنهاد تشکیل لویه‌جرگه را به عنوان آلترناتیوی برای مرحله دوم انتخابات مطرح کرده‌اند که با مخالفت شدید دو رقیب اصلی انتخابات و حامیان آنها مواجه شد به‌طوری که طرح بحث تشکیل دولت موقت و لویه‌جرگه برای حل مسائل کشور به برهم خوردن میتینگ سیاسی حامیان زلمی خلیل‌زاد سفیر پیشین آمریکا در افعانستان انجامید. به نوشته مطبوعات افغانستان، در این گردهمایی که به منظور بررسی راهکارهایی برای دومین مرحله انتخابات ریاست جمهوری در کابل برگزار شده بود، حدود ۲۰۰ نفر که اغلب از حامیان خلیل‌زاد بودند، پیشنهاد تشکیل مجلس سنتی اقوام و بزرگان (لویه جرگه) و تعویق انتخابات و درخواست از خلیل‌زاد برای تشکیل دولت موقت را مطرح کردند که با مخالفت شماری از شرکت‌کنندگان مواجه و این نشست را به تنش کشید. معترضان از سوی افراد مسلح از همایش اخراج و افراد مسلح نیز از سوی نیروهای پلیس بازداشت شدند.

همزمان با این اتفاق و انتشار شایعاتی مبنی بر این‌که آمریکا خواهان ایجاد حکومت ائتلافی میان دو رقیب انتخاباتی است تا از رفتن انتخابات به دور دوم که با چالش‌های متعددی روبه‌روست، جلوگیری شود، هر دو نامزد در گفت‌وگو با رسانه‌های آمریکایی تاکید کردند که آن‌ها به برگزاری دور دوم انتخابات متعهد هستند.

این در حالی است که طرفداران این ائتلاف استدلال می‌کنند که برگزاری دور دوم انتخابات در شرایط کنونی در افغانستان با چالش‌های اقلیمی و امنیتی که وجود دارد، برای افغانستان مشکل‌ساز خواهد بود، اما حامد کرزی، رییس جمهوری افغانستان در گفت‌وگو با تلویزیون «سی.ان.ان» گفت، ائتلاف برای جلوگیری از رفتن به دور دوم «اهانت به دموکراسی» خواهد بود. عبدالله عبدالله، هم در گفت‌وگو با «فاکس‌نیوز» تاکید کرد که از نظر او هرگونه «معامله در آستانه انتخابات» مردود است.در همین حال اتحادیه اروپا هم روز سه‌شنبه اعلام کرد که هیات بزرگی از ناظران خود را به ریاست «تیس برمن» عضو هلندی پارلمان اروپا برای نظارت بر دور دوم انتخابات ریاست جمهوری افغانستان به کابل اعزام می‌کند.

اعزام سربازان تازه در تعلیق

همزمان با ادامه مباحث انتخاباتی در افغانستان به نظر می‌رسد بحث افزایش نیروهای آمریکایی در این کشور به تعویق افتاده است. رییس‌جمهوری آمریکا که قرار بود تا پایان ماه اکتبر تصمیم خود درباره اعزام نیرو به افغانستان را اعلام کند، روز سه‌شنبه متعهد شد به‌رغم انتقاداتی که نسبت به وی وجود دارد در خصوص تصمیم سرنوشت‌ساز اعزام یا عدم اعزام ده‌ها هزار سرباز کمکی به افغانستان عجله نکند.باراک اوباما، که در جمع اعضای ارتش این کشور در پایگاه جکسون ویل در فلوریدا سخن می‌گفت، تاکید کرد: من هرگز در استفاده از نیرو‌ها برای حفاظت از جان مردم آمریکا یا منافع حیاتی‌مان درنگ نخواهم کرد. من به شما قول می‌دهم و از آنجا که ما در حال بررسی اقدامات بعدی‌مان در افغانستان هستیم این مساله بسیار حائز اهمیت است.

وی خطاب به نظامیان این کشور تصریح کرد: من هرگز جان شما را به خطر نخواهم انداخت، مگر این که این مساله کاملا لازم باشد؛ در صورت لزوم ما شما را حمایت خواهیم کرد. شما شایسته یک استراتژی و ماموریت شفاف و واضح و اهداف مشخص و تجهیزات و حمایت لازم برای انجام کار در افغانستان هستید.

منتقدان اوباما که برخی از جمهوری خواهان برجسته آمریکایی نیز در میان آنها هستند از تاخیر چند هفته‌ای باراک اوباما در مورد بازبینی امنیتی در افغانستان انتقاد کرده‌اند و دیک چنی، معاون جورج بوش، رییس‌جمهوری سابق آمریکا نیز هفته گذشته باراک اوباما را به «تردید در تصمیم‌گیری» متهم کرد.

این انتقادات در حالی مطرح می‌شود که رییس کمیته روابط خارجی سنا از درخواست برخی فرماندهان نظامی و جمهوری‌خواهان مخالف دولت برای افزایش نیرو در افغانستان به عنوان «ایده‌ای بلندپروازانه» یاد کرده است.

جان کری که هفته گذشته در گفت‌وگو با حامد کرزی موفق شد وی را به پذیرش برگزاری دور دوم انتخابات در افغانستان ترغیب کند، ضمن تحسین ژنرال استنلی مک کریستال، فرمانده نیروهای آمریکایی در افغانستان در عین حال گفت: طرح وی (مک کریستال) مبنی بر افزایش نیرو در افغانستان بیش از حد سریع و خارج از حدود است. به گزارش آسوشیتدپرس، کری تصریح کرد: تحت شرایط درست و مناسب اگر ما مطمئن باشیم که تلاش‌های ارتش حفظ و تقویت خواهد شد، آنگاه من از رییس جمهور در تصمیم‌گیری درباره اعزام سربازان کمکی برای حفظ ابتکار عمل حمایت خواهم کرد.

همه تحلیلگران توافق دارند که مساله افغانستان جدید به عنوان خط مقدم نبرد علیه تروریسم، هنوز هم بزرگترین چالش پیش روی دولت دموکرات باراک اوباما در عرصه سیاست خارجی است. چالشی که با پیچیده‌تر شدن وضعیت برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری این کشور از یک‌سو و فشار منتقدان برای افزایش شمار سربازان آمریکایی از سوی دیگر، روز به روز بغرنج‌تر می‌شود.