آسیا نمی‌تواند دنیا را از بحران خارج کند

گروه بین‌الملل- در جریان بحران اقتصادی دنیا عملکرد کشورهای در حال توسعه آسیایی به خصوص کشورهای چین و هند و مالزی بهتر از دیگر کشورهای دنیا بود. در نیمه اول سال ۲۰۰۹ میلادی ارزش تولید ناخالص داخلی کشورهای مذکور کاهش پیدا کرد، ولی همچنان نرخ رشد اقتصادی این کشورها مثبت بود. طبق گزارش‌های صندوق بین‌المللی پول کشور چین در سال گذشته با ۹‌درصد رشد کرد و انتظار می‌رود در سال جاری نیز نرخ رشد اقتصادی این کشور به ۵/۸‌درصد برسد. این در حالی است که تمامی ‌کشورهای توسعه یافته و صنعتی در سال گذشته شاهد انقباض اقتصادی بودند و انتظار می‌رود در سال جاری میلادی نیز با نرخی کمتر از سال قبل منقبض شوند. در خوش‌بینانه ترین حالت، کشورهای صنعتی دنیا در سال ۲۰۱۰ میلادی با نرخی کمتر از یک‌درصد رشد می‌کنند در حالیکه پیش‌بینی‌ها از رشد بیشتر از ۸‌درصدی اغلب کشورهای در حال توسعه در سال ۲۰۱۰ میلادی حکایت دارد.

همین مساله سبب شد تا بسیاری از تحلیل‌گران اقتصادی، آسیا را اقتصاد آینده دنیا معرفی کنند و اعلام نمایند که آسیا می‌تواند زمینه‌ساز خروج اقتصاد دنیا از شدید‌ترین بحران اقتصادی بعد از جنگ جهانی دوم شود. اما مطالعات بانک توسعه آسیا نتایجی کاملا بر خلاف این نتایج ارائه داده است. طبق گزارش جدید ارائه شده توسط بانک توسعه آسیا کشورهای آسیایی نمی‌توانند باعث خروج اقتصاد دنیا از بحران شوند و باید با تمرکز بر بازار داخلی و ارتقای سطح تقاضای داخلی برای کالاهای مختلف تاثیر‌پذیری خود را از بحران غرب کمتر نمایند. این کشورها حتی نمی‌توانند به طور کامل بحران را پشت سر بگذارند زیرا اقتصاد آنها وابسته به اقتصاد دنیا است و تا زمانی‌که اقتصاد جهان بازسازی نشود این کشورها هم عملکرد ضعیفی خواهند داشت. بانک توسعه آسیا در گزارش خود آورده است:« کشورهای غربی مصرف‌کننده کالاهای تولیدی در کشور‌های آسیایی هستند. این کشورها بیشترین شمار توریست‌ها را به کشورهای آسیایی دارند و سرمایه مورد نیاز برای توسعه صنایع این کشورها را تامین می‌کنند.

بنابراین بحران در اقتصاد کشورهای توسعه یافته و کاهش تقاضا در این کشورها مستقیما روی روند رشد اقتصادی در کشورهای در حال توسعه آسیایی تاثیر می‌گذارد.

بنابراین در خوش بینانه ترین حالت این کشورها می‌توانند مانع از تشدید بحران در داخل خود شوند و نخواهند توانست نقشی در کاهش بحران در سطح جهانی یا خروج اقتصاد دنیا از رکود ایفا کنند. جانک وان لی، اقتصاددان ارشد بانک توسعه آسیا در این مورد می‌گوید: «اوضاع اقتصادی دنیا بسیار نامساعد است و زیرساخت‌های اقتصادی کشورهای توسعه یافته آمریکایی و اروپایی بسیار ضعیف است.

اینکه انتظار داشته باشیم آسیا که سهمی ‌کمتر از یک سوم کشورهای صنعتی در اقتصاد جهان دارد زمینه را برای بازسازی اقتصاد دنیا فراهم آورد انتظاری غیرمنطقی و دور از واقعیت است. وی ادامه داد کمک‌های مالی سازمان‌های جهانی به آسیا سبب شد تا این قاره نسبت به دیگر مناطق دنیا پیشرفت‌های بیشتری در تحقق اهداف توسعه بانک جهانی به دست آورد.

هم‌اکنون شمار فقرا در این قاره ۵۰‌درصد کمتر از ۳۰سال قبل است و اگر این روند ادامه پیدا کند در سال‌های آتی افرادی که زیر خط فقر یا خط فقر مطلق زندگی می‌کنند بسیار کمتر خواهد بود.

اما دست‌اندرکاران صندوق بین‌المللی پول نقش آسیا را در خروج اقتصاد دنیا از بحران بسیار زیاد می‌دانند. اولیور بلانچارد، اقتصاددان ارشد این مرکز در گزارشی نوشت: «روند بازسازی اقتصادی در کشورهای صنعتی آغاز شده است، ولی این روند بسیار کند است. در یک سال گذشته میلیاردها دلار به اقتصاد کشورهای صنعتی تزریق شد و نرخ بهره بانکی در این کشورها به کمترین حد ممکن رسید.

اما با توجه به اینکه ساکنان کشورهای صنعتی هنوز اعتماد خود را به اوضاع اقتصادی بدست نیاورده‌اند سطح تقاضا در این کشورها بسیار پایین است، بنابراین تنها راه برای تقویت نرخ رشد اقتصادی در کشورهای صنعتی افزایش صادرات است.

بنابراین اگر اقتصاد کشورهای آسیایی اصلاح شود و سطح تقاضا در این کشورها افزایش یابد می‌تواند عاملی برای توسعه اقتصادی کشورهای صنعتی فراهم آید.»

اولیور بلانچارد یکی از نشانه‌های اصلاح اقتصادی کشورهای غربی را کاهش کسری حساب جاری در این کشورها می‌داند که برای تحقق این هدف باید مازاد حساب جاری در کشورهای در حال توسعه تنزل پیدا کند.

اما با توجه به اینکه ارزش تولید ناخالص داخلی تمامی ‌کشورهای در حال توسعه آسیا برابر با ۵۰‌درصد تولید ناخالص داخلی آمریکا است برای اینکه کسری حساب جاری آمریکا ۲‌درصد تولید ناخالص داخلی این کشور کمتر شود باید کشورهای در حال توسعه مازاد حساب جاری خود را معادل ۴‌درصد تولید ناخالص داخلی خود کمتر کنند. حال سوال این است که آیا کشورهای در حال توسعه می‌توانند این نقش را در بازار اقتصادی دنیا ایفا کنند یا اینکه همچون مطالب عنوان شده در گزارش بانک توسعه آسیا هیچ نقشی در خروج اقتصاد جهان از رکود نخواهند داشت.