دنیای اقتصاد- هفته‌نامه معتبر نیوزویک و روزنامه فایننشال تایمز در تحلیل‌های جداگانه‌ای به بررسی وضعیت کنونی اوپک و نقش این سازمان در تحولات بازار نفت پرداخته‌اند. این دو تحلیل سعی دارند به این سوال پاسخ دهند که چرا اوپک همچون گذشته عمل نمی‌کند و در شرایطی که قیمت نفت رکوردهای بی‌سابقه‌ای را ثبت کرده است، برای کنترل بازار نفت‌خام اقدامی انجام نمی‌دهد. تحلیل نیوزویک و فایننشال تایمز از مقاومت اوپک در برابر افزایش قیمت نفت

اوپک درحال تبدیل به یک کارتل واقعی

گروه بین‌الملل- هفته‌نامه معتبر نیوزویک و روزنامه فایننشال تایمز در تحلیل‌های جداگانه‌ای به بررسی وضعیت کنونی اوپک و نقش این سازمان در تحولات بازار نفت پرداخته‌اند. این دو تحلیل سعی دارند به این سوال پاسخ دهند که چرا اوپک همچون گذشته عمل نمی‌کند و در شرایطی که قیمت نفت رکوردهای بی‌سابقه‌ای را ثبت کرده است، برای کنترل بازار نفت‌خام اقدامی انجام نمی‌دهد.

هفته‌نامه نیوزویک در مقاله‌ای به قلم رابرت جی سامولسن نوشت: برای بیش از ۴۷ سال سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) تنها در حد یک اسم کارتل نامیده می‌شد. بسیاری از اعضای این کارتل نفتی تا پیش از این سهمیه مشخص شده از سوی اوپک برای تولید نفت را رعایت نمی‌کردند و این مساله به تنظیم بازار نفت کمک می‌کرد. در آن زمان معمولا اوپک از افزایش و کاهش قیمت‌ها پیروی می‌کرد و در عمل کارتل اوپک نمی‌توانست قیمت‌ها را کنترل کند. اوپک در این شرایط تنها نظاره‌گر بالا و پایین رفتن قیمت‌ها در اثر عرضه و تقاضا بود.

اما خبر بد برای ما اینکه اوپک اکنون می‌خواهد مانند یک معامله‌گر واقعی فعالیت کند. اوپک می‌خواهد همانند یک کارتل واقعی در بازار نفت عمل کند. به اجلاس وزرای نفت اوپک در هفته گذشته که در وین برگزار شد نگاه کنید. وزرای نفت اوپک در حالی با افزایش سقف تولید مخالفت کردند که دلایل جدی برای این کار داشتند. نه تنها قیمت نفت از مرز ۱۰۰ دلار عبور کرده بود، بلکه ایالات‌متحده نیز در نزدیکی یک دوره رکود اقتصادی قرار گرفته و بقیه جهان نیز با کاهش سرعت رشد اقتصادی روبه‌رو هستند. با این وجود وزرای نفت اوپک حرکتی انجام ندادند. حتی آنها به این مساله اشاره کردند که در صورت کاهش تقاضا، آنها نیز عرضه را کاهش خواهند داد که این خوب نیست.

مشکل اینجا است که سقوط قیمت نفت خام یکی از مکانیسم‌هایی است که به وسیله آن بحران‌های اقتصادی و رکودهای اقتصادی خودشان را اصلاح می‌کنند. قیمت‌های پایین برای بنزین، نفت سفید و دیگر سوخت‌های موتوری فشارهای روی مصرف‌کنندگان را کاهش داده و قدرت خرید آنها را بالا می‌برند. اینها فاکتورهایی هستند که تورم را آرام کرده و اطمینان مصرف‌کنندگان را افزایش می‌دهند. در واقع این یک تثبیت‌کننده اتوماتیک برای اقتصادهای متزلزل است.

در صورتی که این تثبیت‌کننده‌های خودکار وجود نداشته باشند، اقتصادهای در حال رکود وضعیت بدتری پیدا خواهند کرد. تولیدکنندگان نفت توجه ندارند که چرا قیمت‌های بالای نفت برای آنها خوب بوده است. از سال ۱۹۹۹ میلادی متوسط قیمت سالانه نفت چهار برابر شده است. این موضوع درآمد نفتی کشورهای اوپک در سال ۲۰۰۷ میلادی را به ۶۷۰میلیارد‌دلار رسانده است. آنچه اکنون بسیاری را سردرگم کرده این است که آیا اوپک تنها یک کارتل خوش‌شانس بوده است یا اینکه عامدانه با محدود کردن تولید و افزایش دادن قیمت‌ها همانند یک کارتل واقعی عمل کرده است. جواب صحیح این است که: هر دو!

در شانس خوب آنها شکی نیست. دو اشتباه محاسباتی بزرگ کمک فراوانی به اوپک کرد. اول دست کم گرفتن تقاضای بالای جهان که به خصوص از سوی چین تحمیل شد و دیگری دست بالا گرفتن تولید نفت خام در جهان. اما این همه ماجرا نیست. اوپک نیز نقشی مهم بازی کرد. اندکی به عقب بازمی‌گردیم به اواخر سال ۲۰۰۶ که قیمت نفت نزدیک ۷۰‌دلار بود و در آن زمان ۷۰‌دلار رقمی‌نجومی‌به حساب می‌آمد. زمینه برای افزایش قیمت‌ها فراهم بود. در این شرایط یک کارتل واقعی تولید را برای افزایش بیشتر قیمت‌ها کاهش می‌دهد و این همان کاری بود که اوپک انجام داد. اوپک طی دو مرحله تولید نفت را به میزان ۸۰۰هزار بشکه در روز کاهش داد.

روزنامه فایننشال تایمز در گزارشی به این مساله اشاره کرد که کشورهای عضو اوپک برای حفظ تراز تجاری خود و جلوگیری از بروز بی‌ثباتی اقتصادی در کشورهایشان ناگزیر هستند از کاهش قیمت نفت جلوگیری کنند.

به گزارش فایننشال تایمز، اگرچه مصرف‌کنندگان نفت در طی سال‌های اخیر فشارهای زیادی را بر متحدان خود در اوپک وارد آورده‌اند تا بر میزان تولید خود بیفزایند. کارشناسان معتقدند بالا ماندن قیمت نفت برای حفظ ثبات اقتصادی در بسیاری از کشورهای نفتی ضروری است.

افزایش هزینه‌های دولت و افزایش مصرف داخلی در کنار تورم و کاهش ارزش‌دلار در درون اعضای اوپک (به غیر از قطر) سه برابر شدن قیمت نفت از سال ۲۰۰۰ را برای این کشورها بی‌اثر کرده است. بدین ترتیب اعضای اوپک به غیر از قطر شدیدا در برابر افت شدید قیمت نفت آسیب‌پذیر هستند.

بر اساس این گزارش در میان اعضای اوپک ونزوئلا بیش از سایرین به بالا ماندن قیمت نفت نیازمند است. برای حفظ تعادل در حساب‌های خارجی این کشور نباید قیمت جهانی نفت در سال جاری به کمتر از ۹۴‌دلار در هر بشکه برسد. نیجریه از این نظر دوم و ایران در جایگاه سوم قرار دارد. برای حفظ تعادل در حساب‌های خارجی نیجریه و ایران در سال جاری به ترتیب قیمت جهانی نفت نباید به کمتر از ۶۸‌دلار و ۵۵‌دلار در هر بشکه برسد.

این رقم برای عربستان نیز ۵۵‌دلار در هر بشکه است. کشورهای کویت، امارات، الجزایر و قطر به نفت بالاتر از ۵۰‌دلار در هر بشکه نیاز ضروری ندارند.

رابین وست، رییس موسسه پی اف سی گفت: «اقتصادهای بیشتر تولیدکنندگان نفت به حجم زیاد پول نیاز دارند و تنها قیمت‌های بالای نفت می‌تواند این ارقام را تامین کند».