بیایید باهم دوست باشیم

شادی آذری

«ما چشم به راه شما هستیم چون اصول شرافتمندانه و اخلاق متعالی‌تان را ارج می‌نهیم». این عبارت‌ها در نامه سرگشاده‌ای که از سوی شیخ علی یوسف سال‌ها پیش به رشته تحریر درآمده بود، به چشم می‌خورد. شیخ علی یوسف یک روحانی مسلمان بود که مدت‌ها پیش محبوب‌ترین ستون‌نویس مصر محسوب می‌شد. با درج این نامه که به تازگی در یک روزنامه عربی به چاپ رسید ابراز امیدواری شد که رییس‌جمهوری آمریکا طی سخنرانی خود در دانشگاه قاهره حمایت خود را از آرزوی آزادی و حفظ شأن مردم مصر به عمل آورد.

این واژه‌ها ۹۹ سال پیش، قبل از سخنرانی تئودور رزولت به رشته تحریر درآمده بود. تئودور رزولت رییس جمهوری آمریکایی بود که لحن امپریالیستی او در آن زمان با تندی آرزوهای مصریان را به یاس بدل ساخت. اما اکنون شیخ سال‌ها خفته در خاک می‌تواند در آسایش بیارامد.

پنج‌شنبه گذشته باراک اوباما در سخنرانی خود که خواب را از سرها پراند از حداکثر قدرت ریاست‌جمهوری آمریکا، کاریزمای خود و تریبونی در قلب جهان عرب استفاده کرد تا نگرانی‌های جمعیت ۴/۱میلیارد نفری مسلمانان جهان را مورد اشاره قرار دهد. او که در دانشگاه قاهره سخنرانی کرد تلاش کرد با لحن آزادمنشانه نسبت به اسلام، بر وجود ارزش‌های مشترک، حمایت از آمال مسلمانان و استفاده از قدرت آمریکا برای حل مشکلاتی که آنان را به دردسر انداخته است تاکید کند.

اوباما در طنین هلهله حضار چنین گفت: «چرخه ظن و اختلاف باید پایان پذیرد.» وی افزود: «من آمده‌ام تا سرآغازی نو بر اساس همکاری و احترام بنیان نهم.» سخنرانی او که نقل قول‌هایی از قرآن را نیز در برداشت، طیف وسیعی از موضوعات را شامل شد؛ موضوعاتی مطبوعاتی چون عراق، افغانستان و انرژی هسته‌ای ایران گرفته تا اصولی چون دموکراسی و حقوق زنان. این سخنرانی با طرح دیدگاه جهانی با مداراتر و صلح‌آمیز‌تر به اوج خود رسید. رییس‌جمهوری آمریکا از محکوم کردن افراطیون ابایی نداشت. به‌خاطر سهل‌انگاریشان در محکوم نمودن افراط‌گرایی خشونت آمیز یا تمایل‌شان برای آزمودن شانس خود از طریق رد کردن سایرین. او سخنرانی قدرتمندانه‌ای در مورد دیدگاه آمریکا در قبال آزادی ایراد کرد و در عین حال به آلام فلسطینی‌ها اشاره کرد و وضعیت آنان را «غیرقابل تحمل» خواند. او بار دیگر تقاضای خود را از یهودیان برای رفع محدودیت‌ها از سرزمین‌های فلسطینی مطرح نمود.آیا سخنوری شگفت‌انگیز اوباما به ثمر خواهد نشست؟ بسیاری از مسلمانان هنوز تلخی دوران بوش را احساس می‌کنند که در آن آلام بسیاری از حمله سال ۲۰۰۳ به عراق گرفته تا برخوردهای رسوایی زا با زندانیان مسلمان و حمایت یک‌جانبه از اسرائیل را تجربه کردند. نظرسنجی‌هایی که شأن آمریکا را در دوران بوش رو به افول نشان می‌دادند امروز و در دوران اوباما این شأن را رو به بهبود ارزیابی می‌کنند و محبوبیت خود اوباما به مراتب بیشتر از محبوبیت ملتی است که او آن‌ها را نمایندگی می‌کند.

عزم اوباما برای برقراری ارتباط با مسلمانان امیدی را در خاورمیانه و ورای آن ایجاد می‌کند، اما اکنون مشکل در ترجمان این حسن نیت به عمل نهفته است، نه فقط توسط آمریکا که توسط متحدان عرب و مسلمانش.