دنیای اقتصاد- چند روزی برای آنانی که تشنه اخبار خوش اقتصادی بودند، به خوشی گذشت. آمار امید بخش از بسیاری نقاط جهان سر برآورد. برای آنان که افرادی خوش‌بین هستند، این‌ها همه نشانه‌هایی است دال بر این‌که پایان «رکود بزرگ» آغاز شده‌است. اما وقتی یک رقم با پیش‌بینی‌ها مطابقت ندارد، شاید به این دلیل است که آن انتظارات بیش از حد خوش‌بینانه بوده‌اند. تازه‌ترین تحلیل اکونومیست از اقتصاد جهان

شناور بر امواج یا در حال غرق شدن؟

به خاطر اخبار خوش اقتصادی اخیر

بیش از حد ذوق‌زده نشوید

شادی آذری

چند روزی برای آنانی که تشنه اخبار خوش اقتصادی بودند به خوشی گذشت. آمار امید بخش از بسیاری نقاط جهان سر برآورد.

روز جمعه ۲۹ ماه مه ارقام اصلاح شده مربوط به تولید ناخالص داخلی آمریکا نشان داد که اقتصاد این کشور کمی کمتر از گزارش پیشین منقبض شده است. به علاوه سفارش برای کالاهای بادوام تا بیشترین حد طی ۱۶ ماه گذشته افزایش یافت. در ژاپن تولیدات کارخانه‌ای در ماه آوریل تا ۲/۵‌درصد افزایش یافت که این بالاترین‌درصد افزایش ماهانه طی بیش از نیم قرن بود. اقتصاد هندوستان نیز در فصل اول نسبت به سال گذشته ۸/۵‌درصد افزایش یافت و تولیدات صنعتی کره جنوبی در ماه آوریل هم به افزایش خود ادامه داد.

حتی در اروپا که وضع تیره و تاری دارد نشانه‌هایی از امید دیده شد. تولید ناخالص داخلی لهستان در فصل اول تا ۸/۰‌درصد افزایش یافت. در همین مدت میزان مصرف شخصی آلمانی‌ها رشد کرد و خرده فروشی در این کشور در ماه آوریل تا ۵/۰‌درصد افزایش یافت. در ماه آوریل شاخص اعتماد مصرف‌کننده در انگلستان ثابت ماند و قیمت‌های مسکن هم در ماه مارس و هم در ماه مه افزایش نشان داد.

برای آنان که افرادی خوش‌بین هستند این‌ها همه نشانه‌هایی است دال بر این‌که پایان «رکود بزرگ» آغاز شده است. نویسندگان سرخط خبرها و آنان که می‌خواهند باعث شوند تا شاخص بورس‌ها بالا رود، همچنان به صحبت در مورد امید برای احیای اقتصادی ادامه می‌دهند. اما نگاهی دقیق‌تر به جزییات ارقام تازه انتشاریافته روشن می‌سازد که امید همیشگی است حتی آنگاه که تحلیل‌های دقیق‌تر حکایت از در پیش بودن راهی طولانی برای رسیدن به احیای اقتصادی دارد. اما امید تنها به مواردی که می‌تواند، اثر خواهد گذارد.

آنان که خوش‌بین هستند بیشتر بر آماری تکیه می‌کنند که با انتظارات تحلیلگران مطابقت دارند. اما وقتی یک رقم با پیش‌بینی‌ها مطابقت ندارد شاید به این دلیل است که آن انتظارات بیش از حد خوش‌بینانه بوده‌اند. بنابراین به این معنا نیست که تغییری اساسی در جهت بهبود رخ داده است.

به عنوان مثال چه نکته‌ای را می‌توان به عنوان مرجع درستی برای قضاوت در آخرین آمار از اوضاع اقتصادی هندوستان انتخاب کرد؟ بدبین‌ها ممکن است نگران این موضوع باشند که اقتصاد هندوستان کندترین رشد را در چند سال اخیر تجربه کرده است . خوش‌بین‌ها هم مدعی‌اند که این اقتصاد کمی سریعتر از انتظارات رشد کرده است. توضیح دوم روشی است برای معنا بخشیدن به ارقام، اما حقیقت این است که نقطه‌نظر بدبینانه هم به همان اندازه معتبر است.

حال ارقام مربوط به اعتماد مصرف‌کننده را در انگلستان در نظر بگیرید. اگرچه به نظر می‌رسد کم اعتمادی مصرف‌کننده تا حدودی جبران شده است، اما هنوز رقم ۲۷- با توجه به استانداردهای تاریخی بسیار پایین است. اگر این نکته را هم در نظر بگیریم که آخرین آمار حاکی از رشد کم اعتماد مصرف‌کنندگان بوده است و اکنون این رشد متوقف شده است، دیگر دلیلی برای خوشحالی وجود نخواهد داشت. این مثال روشن می‌سازد که نمی‌توان با توجه به تنها یک رقم یا داده‌های مربوط به یک ماه یا یک فصل که به راحتی با یک رویداد چون تعطیلات ملی یا تصمیم ناگهانی خرده‌فروشان برای عرضه یک باره و خالی کردن انبارهای‌شان بی‌اثر می‌شود، نظر داد. تصمیم در مورد این‌که آیا یک احیای اقتصادی با ثبات در راه است یا نه بی‌شک نیاز به داده‌های بیشتری دارد.

بنابراین افرادی که شک دارند بحران به پایان رسیده است دلایل بیشتری برای بدبینی خود دارند. یک نگرانی این است که مشکلات مالی و اعتباری که ریشه بحران را تشکیل دادند هنوز به طور رضایت بخشی از میان برداشته نشده‌اند. کیچیرو کوبایاشی، یک اقتصاددان که تجربه ژاپن را در دهه ۹۰ میلادی مورد بازبینی قرار داده است می‌گوید اگر وضعیت بانک‌ها اصلاح نشود یک احیای قدرتمند برای اقتصاد جهانی روی نخواهد داد. برخی با این عقیده مخالفند و می‌گویند اگر مصرف‌کنندگان بیشتر هزینه کنند، تولید می‌تواند احیا شود حتی پیش از آن که بازارهای مالی و اعتباری به سلامت دوباره برسند. اما حتی اگر این عقیده در برخی موارد تاریخی درست بوده باشد، به نظر می‌رسد که این بار هزینه مصرف‌کنندگان در بسیاری از اقتصادها به دلیل سطح بالای بدهی همچنان در حدی ضعیف باقی خواهد ماند.

یکی از افرادی که طی سال‌های اخیر به عنوان فردی بدبین شناخته شده است نوریل روبینی یک اقتصاددان در دانشگاه نیویورک است که به تازگی گفته است برون رفت از رکود اقتصادی به زودی روی نخواهد داد و «شش تا نه ماه دیگر طول خواهد کشید». البته جای تعجب نیست که او از پیش‌بینی سرسختانه اجتناب کرده است، اما یک گام فراتر رفته و گفته است سایر اقتصاددانان هنوز به سناریوی روزهای تاریک اعتقاد دارند و بر این باورند که انقباض اقتصادی تا مدت طولانی ادامه خواهد یافت، بنابراین روبینی خود را یک فرد خوش‌بین محسوب کرده است.