کاهش برآورد رشد اقتصاد کشورهای GCC

مونا مشهدی رجبی

رشد قیمت نفت که به‌زعم بسیاری از اقتصاددانان زمینه ساز ایجاد این بحران در اقتصاد جهان یا عامل تسریع آن بود موجب رشد درآمد در کشورهای نفت‌خیز دنیا شد. این کشورها در اثر فروش نفت با قیمت بالا درآمد زیادی به‌دست آوردند و از آن برای افزایش نرخ رشد اقتصادی و ارتقای ارزش تولید ناخالص داخلی خود بهره بردند. برندگان میدان، کشورهایی بودند که سال گذشته میلادی را با سرمایه‌گذاری درآمدهای نفتی خود در صنایع زیر ساختی گذراندند و زمینه ساز ایجاد تنوع در اقتصاد و توسعه صنعتی خود شدند. البته نمی‌توان از تاثیر مخرب این رشد روی افزایش نرخ تورم نیز غفلت کرد. رشد نرخ تورم در جهان که یکی از تبعات رشد قیمت نفت بود در سال ۲۰۰۸ میلادی به اوج خود رسید و به‌رغم اینکه در کشورهای صنعتی تا حدی کنترل شده است ولی پیش‌بینی‌ها از ادامه رشد تورم در کشورهای در حال توسعه تا انتهای سال ۲۰۰۹ میلادی خبر می‌دهد. البته تورم در کشورهایی که به جای سرمایه‌گذاری نفتی، درآمد خود را به نظام بانکی و اقتصاد تزریق کردند بیشتر از دیگر کشورهای نفت خیر بود زیرا عامل رشد نقدینگی در ایجاد تورم را به عوامل جاری در اقتصاد و تاثیرگذار در رشد تورم اضافه کردند. به هر حال در مورد درآمدی که کشورهای صادرکننده نفت در سال ۲۰۰۸ میلادی به‌دست آوردند می‌توان به گزارش سازمان کشورهای عربی صادرکننده نفت اشاره کرد. این سازمان در گزارش خود نوشت: «در سال ۲۰۰۸ میلادی درآمد شش کشور عضو شورای همکاری خلیج فارس(GCC) از فروش نفت به ۵۶۲میلیارد دلار رسید در حالی‌که در سال ۲۰۰۷ میلادی برابر با ۳۲۸ میلیارد دلار بود.» بر طبق گزارش اخیر مرکز مالی غربی

western financial center ارزش تولید ناخالص داخلی کشورهای تولید کننده نفت در شورای همکاری خلیج فارس که با بهره‌گیری از نفت کمتر از ۷۰دلار در سال ۲۰۰۷ میلادی ۹۰میلیارد دلار رشد کرد، در سال جاری میلادی رشدی ۲۷۷ میلیارد دلاری را تجربه می‌کند و به بیشتر از یک هزار میلیارد دلار می‌رسد. نرخ رشد اقتصادی این شش کشور در سال ۲۰۰۸میلادی برابر با ۵/۶درصد بود که نسبت به سال پیش از آن، رشدی ۲ درصدی داشت ولی با توجه به کاهش قیمت نفت انتظار می‌رود نرخ رشد تولید ناخالص داخلی این کشورها در سال ۲۰۰۹میلادی با بین ۸/۵ تا ۴/۵درصد رشد کند.

در مورد دلیل رشد ارزش تولید ناخالص داخلی کشورهای صادرکننده نفت عضو این شورا افزایش قیمت نفت در سال ۲۰۰۸ میلادی است. در سال ۲۰۰۸ میلادی رکورد قیمت نفت در جهان شکسته شد و در اکثر روزهای این سال هر بشکه نفت با قیمتی بالاتر از ۱۰۰ دلار مبادله شد. اگرچه در ماه‌های انتهایی به دلیل رکود اقتصاد آمریکا و کاهش تقاضا قیمت نفت از ۵۰ دلار هم کمتر بود و سبب شد تا بسیاری از کارشناسان اقتصادی و صنعتی در برآوردهای خود تغییراتی ایجاد کنند. پیش‌بینی می‌شود در سال ۲۰۰۹ میلادی به دلیل کاهش قیمت نفت در بازارهای جهانی ارزش تولید ناخالص داخلی این منطقه از جهان کاهش یابد. موسسه بین‌المللی مالی IIF که انتظار دارد نرخ رشد تولید ناخالص داخلی جهان در سال ۲۰۰۹ میلادی به ۴/۵درصد تنزل یابد در گزارش اخیر خود نرخ تورم در شش کشور عضو این سازمان تا انتهای سال ۲۰۰۸ میلادی را برابر با۱۱ درصد و در سال ۲۰۰۹ میلادی را برابر با ۱۳ درصد برآورد کرد. شایان ذکر است در سال ۲۰۰۶ میلادی ارزش تولید ناخالص داخلی کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس برابر با ۷۳۱میلیارد دلار بود و در سال ۲۰۰۷ میلادی به بیشتر از ۸۲۱میلیارد دلار بود. انتظار می‌رود در سال ۲۰۰۸میلادی ارزش تولید ناخالص داخلی کشورهای عضو این سازمان به ۰۹۸/۱میلیارد دلار برسد که نسبت به برآوردهای انجام شده در روزهای آغازین نیمه دوم سال جاری کمتر است. پیش از این برآورد شده بود ارزش تولید ناخالص داخلی کشورهای نفت خیز عضو این شور ا در سال ۲۰۰۸ میلادی به ۱۵/۱هزار میلیارد دلار برسد ولی کاهش قیمت نفت سبب شد تا برآوردها تغییر کند. کارشناسان اقتصادی در مورد دلیل کاهش برآورد خود می‌گویند: «در نیمه اول سال ۲۰۰۸ میلادی قیمت نفت در جهان افزایش یافت و در اغلب روزهای این ماه بیشتر از ۱۳۰ دلار بود. بنابراین در برآورد اولیه در مورد ارزش تولید ناخالص داخلی کشورهای عضو شورای همکاری خلیج‌فارس قیمت هر بشکه نفت ۱۲۰ دلار در نظر گرفته شد. اما هم‌اکنون قیمت نفت نه تنها بالاتر از ۱۰۰ دلار نیست بلکه به زیر ۵۰ دلار تنزل یافت و متوسط قیمت آن در سال جاری ۱۰۰ دلار است.» موسسه بین‌المللی مالی IIF برآورد خود را در مورد ارزش تولید ناخالص داخلی این شورا در سال ۲۰۰۸ میلادی محتاطانه‌تر ارائه داد. این موسسه متوسط قیمت نفت در سال ۲۰۰۸ میلادی را برابر با ۱۰۵ دلار تخمین زد و با توجه به این قیمت ارزش تولید ناخالص داخلی این شورا را برابر با ۰۳۶/۱هزار میلیارد دلار پیش‌بینی کرد.

پیش‌بینی می‌شود ارزش بخش نفت در کشورهای عضو شورای همکاری خلیج‌فارس در سال ۲۰۰۹ میلادی به ۴۷۹ میلیارد دلار برسد. این د ر حالی است که این صنعت در سال ۲۰۰۸میلادی به دلیل بهره‌گیری از نفت ۱۴۷ دلاری ارزشی معادل ۶۱۳میلیارد دلار خواهد داشت. در سال ۲۰۰۷میلادی ارزش دلاری بخش نفت یا درآمد حاصل از این بخش در اقتصاد برابر با ۴۰۹میلیارد دلار بود. اما با توجه به رشد سرمایه‌گذاری درآمد نفتی در بخش‌های دیگر صنعتی و اقتصادی به منظور ایجاد تنوع در اقتصاد ، پیش بینی می‌شود در سال ۲۰۰۹ میلادی ارزش بخش غیرنفتی در اقتصاد افزایش یابد. در سال آینده ارزش بخش غیرنفتی به ۵۵۷میلیارد دلار می‌رسد در حالی‌که در سال ۲۰۰۸میلادی ارزش آن ۴۸۵میلیارد دلار خواهد بود، در سال ۲۰۰۷ میلادی ارزش بخش غیرنفتی در اقتصاد کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس برابر با ۴۱۲میلیارد دلار بوده است.