کشورهای فقیر بی‌دفاع‌ترین اقتصادهای جهان هستند

مونا مشهدی رجبی

بحران اقتصادی و اعتباری جهان بسیار جدی است به همین دلیل رابرت زولیک، رییس بانک جهانی در روز گذشته یک جلسه سخنرانی در واشنگتن برگزار کرد تا در این جلسه به بررسی وضعیت اقتصادی جهان و ارائه راهکار در این مورد بپردازد. وی در این سخنرانی گفت: «راهی که دنیا برای حل مشکل اقتصادی خود در پیش گرفته است، باید مورد ارزیابی مجدد قرار گیرد، زیرا تجربه ماه‌های اخیر نشان داد دنیا موفقیت چندانی به‌دست نیاورده است و از طرف دیگر باید در نظام کنترل اقتصاد جهانی اصلاحاتی ایجاد شود و گروه‌های تازه و کارآمد‌تری در جهان ایجاد شود. هم اکنون گروه‌های مختلفی از جمله گروه هشت در جهان حضور دارند که در سال‌‌های قبل نقش بسزایی در کنترل اوضاع اقتصاد داشتند، ولی به دلیل بحران‌های مالی غرب اوضاع اقتصادی این کشورها و قدرت تاثیرگذاری آنها در جهان تضعیف شده‌ و نمی‌توانند نقش خود را در دنیا به خوبی ایفا کنند.»

زولیک با اشاره به انتخابات پیش روی آمریکا در روز چهارم نوامبر سال ۲۰۰۸ میلادی گفت: «رییس جمهوری جدید آمریکا باید فراتر از ثبات مالی و اقتصادی آمریکا فکر کند و به دنبال اصلاح سیاست‌های اقتصاد جهانی باشد. هر کسی که در انتخابات آمریکا پیروز شود باید با دستگاه‌ها و روسای مالی و اقتصادی کشورهای دیگر به خصوص کشورهای در حال توسعه جهان همکاری کند تا نظام بین‌المللی مالی دنیا را مدرنیزه کند تا هیچ عقب‌افتادگی و ضعفی در هیچ بخش از این سیستم وجود نداشته باشد. این همکاری جهانی سبب می‌شود تا مسوولیت‌پذیری برای سلامت و عملکرد کارای نظام مالی دنیا بیشتر شود.»

وی با تاکید بر این نکته که هم اکنون گروه هشت توانایی قبل را ندارد و نمی‌تواند در عملکرد بخش‌های اقتصادی و مالی دنیا تاثیر بسزایی به جای بگذارد، گفت: «بحث من بر سر تبدیل گروه هشت به گروه سیزده یا مسائل مشابه نیست، زیرا تا زمانی‌که نظام کار آنها تغییر نکند نمی‌توان انتظار داشت بتوانند نقش گذشته را در جهان داشته باشند. باید گروهی تشکیل شود که نمایندگانی از گروه‌های مختلف در آن حضور داشته باشند. یعنی نمایندگانی از کشورهای در حال توسعه، نمایندگانی از اقتصادهای در حال گذار و نمایندگانی از

کشورهای صنعتی.»

زولیک با هشدار در مورد تاثیر بحران‌های مالی دنیا گفت: «حوادثی که در ماه سپتامبر اتفاق افتاد می‌تواند نقطه عطفی برای کشورهای در حال توسعه باشد. نقطه‌ای که دست‌اندرکاران این کشورها را به سمت روزهای تلخ گذشته هدایت می‌کند، مگر اینکه برنامه‌ریزی‌های دقیقی انجام دهند که بتوانند از این بحران به سلامت بگذرند. از جمله این بحران‌ها می‌توان به سقوط بانک‌ها و موسسات مالی غرب به خصوص آمریکا اشاره کرد.»

در ماه سپتامبر سال جاری صادرات در کشورهای در حال توسعه کاهش یافت، در این ماه درون ریز سرمایه‌های خارجی به اقتصاد کشورهای در حال توسعه تنزل یافت و به دنبال خود مشکلات اقتصادی عدیده‌ای را برای بخش صنعتی و خدماتی دنیا ایجاد کرد. بحران بازار مالی در کنار سیاست‌های پولی ناکارآمد و ورشکستگی شمار زیادی از بانک‌های غربی که به کاهش حجم فعالیت‌های بانکی در کشورهای در حال توسعه انجامید سبب شد تا کنترل اقتصاد جهانی بیشتر از قبل مورد توجه اقتصاددانان قرار گیرد. تجربه ماه سپتامبر نشان داد که کشورهای فقیر بدون دفاع‌ترین اقتصادهای دنیا را دارند و هر نسیم مخالفی می‌تواند اقتصاد آنها را با مشکلات عدیده‌ای

روبه‌رو کند.»

زولیک تاکید کرد بین‌المللی شدن اقتصاد باید در کنار تمرکز روی تجارت جهانی و سیاست‌های بازرگانی مورد توجه قرار گیرد، زیرا گذر ناگهانی از یک سیستم به یک سیستم تازه می‌تواند سبب فروپاشی اقتصاد شود. بهترین راه این است که این گذار به صورت تدریجی انجام شود. انرژی، تغییرات جوی و تثبیت اوضاع اقتصادی کشورهای جنگ زده که اقتصادهای شکننده دارند از مسائلی است که اهمیت جهانی دارد و بدون اصلاح این مشکلات نمی‌توان انتظار داشت اقتصاد دنیا اصلاح شود. مسائل ذکر شده معضلات اقتصاد جهانی هستند و نمی‌توان این مسائل را بخشی از مذاکرات جهانی در مورد امنیت دانست.

زولیک با اشاره به اینکه نظام بانک جهانی هم باید تغییر کند، گفت: «ما در نظر داریم یک کمیسیون سطح بالا تحت مدیریت رییس جمهوری سابق مکزیک ارنستو زدیلو تشکیل دهیم تا مشکلات اقتصادی جهانی را با دیدی ریز‌بینانه‌تر بررسی کنیم. این کمیسیون مدرنیزه‌کردن نظام اقتصادی دنیا را نیز با کمک دستگاه‌های دیگر اقتصادی انجام می‌دهد.»

این سخنرانی در شرایطی انجام شد که بانک جهانی خبر از کاهش فقر در جهان داده است. بر طبق گزارش‌های اخیر بانک جهانی با وجود رشد قیمت مواد غذایی در دنیا در ماه‌های اخیر نرخ فقر در جهان تنزل یافته است. این کاهش فقر از سال ۲۰۰۵ میلادی تا به حال بیشتر از قبل مورد توجه بود و امید آن می‌رود که در ماه‌های آینده این وضعیت با سرعت بیشتری اصلاح شود. اگرچه رشد قیمت‌ها سبب شد تا اهداف توسعه بانک جهانی به موقع محقق نشود، ولی باز هم وضعیت دنیا

قابل قبول است.

در سال ۲۰۰۸ میلادی شمار افرادی که زیر خط فقر مطلق زندگی می‌کنند نسبت به سال ۱۹۹۰ میلادی ۴۰۰میلیون نفر کمتر است. در سال جاری حداقل ۹۰درصد از دختران و پسران در تمامی‌ کشورهای دنیا به استثنای دو کشور به مدرسه می‌روند و از نعمت تحصیل بهره می‌برند.

هم اکنون ۸۰درصد از کودکان جهان واکسینه می‌شوند و از بسیاری از بیماری‌ها مصون می‌مانند. از طرف دیگر شمار افرادی که از آب سالم استفاده می‌کنند در سال ۲۰۰۸ میلادی ۶/۱میلیارد نفر بیشتر از سال ۱۹۹۰ میلادی است و این رشد، موفقیتی چشمگیر

محسوب می‌شود.

بر طبق گزارش سازمان ملل این پیشرفت‌هایی است که جهان طی ۵۰ سال اخیر به دست آورده است. به تعبیر بهتر اصلاح سیاست‌های اقتصادی دنیا در عرض ۵۰ سال گذشته ما را به این موفقیت رسانید و ادامه این برنامه‌ها تا سال ۲۰۱۵ میلادی می‌تواند دنیا را به محلی ایمن برای زندگی تبدیل کند. با وجود اینکه این پیشرفت‌ها در دنیا ایجاد شده است، هنوز ۴/۱میلیارد نفر در سراسر کره زمین با درآمدی کمتر از ۲۵/۱دلار در روز زندگی می‌کنند که

خط فقر مطلق است.

بان کی مون، دبیر کل سازمان ملل متحد برای تحقق اهداف توسعه تا سال ۲۰۱۵ میلادی خواستار اختصاص ۷۲میلیارد دلار کمک مالی در هر سال به آفریقا شد. این کمک مالی می‌تواند میلیون‌ها انسانی که در این منطقه زندگی می‌کنند را از مرگ تدریجی و بیماری‌های ناشی از کمبود مواد غذایی نجات دهد.

شایان ذکر است مشکلاتی که هم اکنون اقتصاد جهان را تهدید می‌کند ممکن است تحقق اهداف توسعه را به تاخیر بیاندازد و حذف فقر در جهان را به سال ۲۰۲۰ یا حتی سال‌های بعد از آن موکول کند، ولی جامعه جهانی بر این باور است که ادامه اجرای این طرح‌های اصلاحی می‌تواند روزهای روشن‌تری را برای فقرا به همراه داشته باشد.

مهم‌ترین مشکل در این جریان بحران مالی آمریکا است که با انتقال به کشورهای دیگر به خصوص کشورهای در حال توسعه می‌تواند سبب تضعیف نرخ رشد اقتصاد جهانی و افزایش نرخ فقر در دنیا شود. این بحران مالی از طریق تعاملات مالی با دیگر کشورهای دنیا به کشورهای در حال توسعه منتقل می‌شود و از آنجا که آنها اقتصادهای آسیب‌پذیرتری دارند، بیشتر تحت تاثیر قرار می‌گیرند.