اخراج روسیه از گروه هشت؟

سناریوهای مواجهه غرب با روسیه پس از جنگ گرجستان

دنیای اقتصاد- ورود روسیه به جنگ علیه گرجستان در شرایطی که یک دولت متمایل به غرب در این کشور حاکم است، کشورهای غربی را به حدی خشمگین کرده است که چند روز پیش نشریه تاثیرگذار اکونومیست پیشنهاد اخراج روسیه از برخی انجمن‌های مهم جهانی و حتی گروه هشت را ارائه کرد. ظاهرا این پیشنهاد موثر افتاد به گونه‌ای که جورج بوش و رایس پس از مدت‌ها از عبارت «گروه هفت» به جای «گروه هشت» استفاده کردند. تهدید غرب به اخراج روسیه از گروه هشت

گروه بین‌الملل- روز شنبه، رییس‌جمهوری روسیه دیمیتری مدودف از همتای گرجی خود در امضای توافقنامه صلح پیروی کرد.

درمیان شش شرط این توافقنامه، هر دوطرف توافق کردند نیروهای خود را به مواضع‌شان قبل از شروع درگیری‌ها عقب بکشند.

اما وزیر امور خارجه روسیه سرگئی لاوروف گفت که «اقدامات امنیتی بیشتر» قید شده در این پیمان اول و مقدم از همه به انجام خواهند رسید.

دیپلمات‌ها اعلام کرده‌اند که شورای امنیت روز یکشنبه به پیش‌نویس این قطعنامه برای رسمیت بخشیدن به توافقنامه آتش‌بس رای خواهد داد. بوش اعلام کرده است امضای آتش‌بس موقت توسط مدودف «امیدوارکننده» است، اما تردیدی نیست که اوستیای جنوبی و آبخازی در مرزهای گرجستان که از نظر بین‌المللی به رسمیت شناخته می‌شوند، باقی خواهند ماند.

گزارش‌ها حاکی از آن است‌ که ساکاشویلی با بی‌میلی ماده دیگر این طرح یعنی مذاکرات بین‌المللی درمورد آینده اوستیای جنوبی و آبخازی را پذیرفت.

روسیه کنترل جاده‌ای را که از دریای سیاه تا ۳۰ کیلومتری تفلیس، کشیده شده در دست دارد.

آمریکا خواستار خروج نیروهای روسی شده است؛ اما مسکو می‌گوید تنها زمانی از قلمرو گرجستان عقب‌نشینی خواهد کرد که اقدامات امنیتی بیشتر انجام شود. نیکلا سارکوزی به همتای گرجی خود گفت آتش‌بس، مشروط به آن است که اقدامات امنیتی به‌هیچ‌وجه آزادی حرکت و سفر در جاده‌ها و محورهای خطوط آهن گرجستان را به‌خطر بیندازد و محدود نکند و نباید در شهرها اعمال شود. او گفت: منظور من به‌خصوص شهر گوری است.

این شهر در نزدیکی منطقه جدایی‌طلب اوستیای جنوبی قرار دارد و نیروهای روسی بر آن مستقر شده‌اند. او همچنین گفت: اما نیروهای روسی می‌توانند چند کیلومتر آن‌سوی منطقه درگیری در اوستیای جنوبی گشت بزنند.

روز یکشنبه آژانس خبری دولتی

ایتار تاس روسیه اعلام کرد برخی از نیروهای روسیه در حال عقب‌نشینی از منطقه جدایی طلب اوستیای جنوبی هستند. ایتار تاس به‌نقل از یک مقام نظامی روسی اعلام کرد واحدهای نظامی غیرضروری درحال ترک این منطقه هستند. اما تعداد این نیروها مشخص نیست. سخنگوی وزارت دفاع اوستیای جنوبی اعلام کرد نمی‌تواند این گزارش را تایید کند. ساعاتی بعد از انتشار این خبر، روسیه عقب‌نشینی از گرجستان را تکذیب کرد.

در همین حال رییس جمهوری و وزیر امور خارجه آمریکا بعد از مدت‌ها بار دیگر گروه کشورهای صنعتی را به نام گروه هفت نامیدند که واکنشی مستقیم به عملکرد روسیه در گرجستان است. جان مک کین نامزد جمهوری‌خواه ریاست جمهوری آمریکا نیز خواستار خروج روسیه از گروه هشت و تبدیل آن به گروه هفت شده است. مجله اکونومیست نیز در تحلیلی به بحران به وجود آمده میان غرب و روسیه پرداخته است که متن کامل آن را می‌خوانید.

تحلیل اکونومیست از بحران روابط با روسیه

جنگ گرجستان برای روسیه یک پیروزی محسوب می‌شود. گزینه‌های غرب محدود است، اما نیاز است که به دقت انتخاب شوند.

شب هفتم اوت میخاییل ساکاشویلی، رییس‌جمهوری گرجستان حمله‌ای نسنجیده را به اوستیای جنوبی یکی از دو منطقه جدایی‌طلب کشورش آغاز کرد.

در پی آن تانک‌ها، نیروها و هواپیماهای روسی به این منطقه سرازیر شدند. روسیه پنج روز بعد پس از آنکه نیروهای مسلح گرجستان را درهم کوبید، اعلام کرد به اقدامات خود پایان می‌دهد.

این اقدام شدید و موثر برای ولادیمیر پوتین، رییس‌جمهوری سابق و نخست‌وزیر کنونی نه تنها در برابر گرجستان بلکه در برابر غرب نیز یک پیروزی بود. غرب تلاش کرده است تا کشورهایی را که در مرز غربی روسیه قرار دارند از این کشور دور کند و آنها را به کشورهایی دموکرات، بازار محور و دوست تبدیل کند. اکنون که روسیه نشان داده است چه اتفاقی ممکن است برای کسانی که خود را از این کشور کنار می‌کشند رخ دهد، انجام چنین کاری در آینده دشوارتر خواهد بود. روسیه برای توجیه این هجوم، اقداماتی سطحی انجام داده است. این کشور ادعا کرد از شهروندان روسی دفاع کرده است. این بهانه، همان‌طور که وزیر امور خارجه سوئد به تندی اشاره کرد، توجیهات هیتلر را از تجاوزات نازی‌ها به خاطر می‌آورد.به هر حال، اکثر «شهروندان روسی» در اوستیای جنوبی و آبخازی به تازگی گذرنامه‌های خود را دریافت کرده بودند که احتمالا این اقدامی برای آماده‌سازی در زمینه این تهاجم بود. روسیه تلاش می‌کند، این حمله را با بمباران صربستان توسط ناتو در سال ۱۹۹۹ و حمایت آن از استقلال کوزوو یا با تهاجم آمریکا به عراق مقایسه کند، اما این قابل قبول نیست. اگرچه این جنگ در اوستیای جنوبی توسط گرجستان آغاز شد، اما تا حد زیادی توسط روسیه طراحی شده بود که طی سال‌ها به شعله‌های درگیری‌ها دامن زده بود. همانند همتایان عراقی‌شان روس‌ها نیز ادعا نکردند که ساکاشویلی تا به حال تهدیدی برای همسایگان و جهان بوده است.

این پاسخی ناگهانی به تحریک نبود، بلکه اقدامی از پیش برنامه‌ریزی شده بود. پوتین از نفوذ غرب در کشورهای شوروی سابق مثل گرجستان و اوکراین خشمگین است و عمیقا از رفتار شیطنت‌آمیز ساکاشویلی بیزار است.

پوتین هنوز باعث سقوط وی از سمتش نشده است. (در واقع، گرجی‌های طبقه متوسط در حمایت از رییس‌جمهوری‌شان تظاهرات کرده‌اند).

پوتین با کوبیدن مشت نظامی روسیه در قفقاز روشن کرده است که این کشور نشانه‌های رو‌به‌افزایش استقلال از جمله تلاش برای پیوستن به پیمان ناتو را از طرف همسایگانش تحمل نخواهد کرد.این امپریالیسم جدید روسی خبر ناخوشایندی برای همه همسایگان این کشور است.ساکاشویلی یک ملی‌گرای عجول است که به تازگی صلاحیت دموکراتیک خود را خدشه‌دار کرده است. جسارت او در اوستیای جنوبی احمقانه و احتمالا جنایتکارانه بود.اما برخلاف پوتین، کشورش را به سمت دموکراسی، مهار فساد و کنترل رشد اقتصادی سریع که برخلاف روسیه به قیمت بالای نفت و گاز متکی نیست، هدایت کرده است. جورج بوش حق داشت که در یازدهم اوت اظهار کند در قرن ۲۱ قابل قبول نیست که روسیه به کشور مستقل همسایه تجاوز کندو دولت انتخاب شده توسط مردم را مورد تهدید قرار دهد. حقیقت تلخ برای گرجستان و دیگران این است که تقاضای حمایت نظامی از طرف غرب در مواجهه با روسیه مورد توجه قرار نمی‌گیرد. آمریکایی‌ها با انتقال نیروهای گرجی از عراق (۲۰۰۰ نیروی گرجی سومین نیروهای بزرگ متحد را تشکیل می‌دهند) کمک ناچیزی به ساکاشویلی کردند و اکنون کمک‌های بشردوستانه را با هواپیماهای نظامی و کشتی‌ها ارسال کرده‌اند. در میان همسایگان مجاور روسیه فقط کشورهای منطقه بالتیک می‌توانند چنین حمایتی را مطالبه کنند. این کشورها در دهه ۱۹۹۰ یعنی زمانی که روسیه ضعیف بود، به سمت ناتو حرکت کردند.این بدان معنی نیست که غرب نباید در پاسخ به تجاوز روسیه به گرجستان واکنش نشان دهد در عوض غرب هنوز بر روسیه نفوذ دارد و هر دو نسبت به تصویر بین‌المللی خود حساس هستند. به این دلیل است که رهبران غربی باید خشم خود را در مورد هجوم و تداوم بمباران گرجستان کاملا روشن کنند.تاکنون کشورهای کمی این کار را کرده‌اند، به خصوص ایتالیایی‌ها و آلمانی‌ها ساکت بوده‌اند.علاوه بر این‌ها، غرب باید برای پوتین روشن کند که هجوم روسیه به گرجستان به معنی پایان کسب و کار به طور معمول است. هم‌اکنون آمریکا برخی از مانورهای نظامی با روسیه را لغو کرده است. آمریکا و کشورهای اروپایی باید اطمینان حاصل کنند که روسیه اجازه ورود به انجمن‌های دیگر بین‌المللی، مثل سازمان همکاری‌های اقتصادی و توسعه یا سازمان تجارت جهانی را ندارد. اکنون زمان مناسبی برای قدرت بخشیدن به کشورهای ثروتمند عضوگروه ۷ که روسیه را شامل نمی‌شود در تقابل با گروه ۸ که روسیه را شامل می‌شود، است.اتحادیه اروپا اغلب در قبال روسیه به دو گروه مخالف و موافق تقسیم شده است. این دو گروه باید در مورد مذاکرات بر سر یک توافقنامه جدید و مشارکت و همکاری توافق کنند. محدودیت‌های ویزا باید سخت‌تر شود و سرمایه‌های شخصی مقامات روسی در خارج باید با دقت بیشتری مورد بررسی قرار گیرد. اتحادیه اروپا باید به سختی در مورد کاهش وابستگی به واردات انرژی از روسیه تلاش کند و روابط داخلی در مورد انرژی را بهبود بخشد و کشورهای عضو اتحادیه اروپا باید معاملات دو جانبه در خور توجه به روسیه را متوقف کند. در کوتاه مدت احتمالا هیچ کدام از اینها مانع نمی‌شود روسیه اگر تمایل داشته باشد، خود را در قفقاز به رخ بکشد. گر چه چنین واکنش‌هایی ممکن است باعث شود پوتین قبل از تلاش‌های مشابه در مکان‌های دیگر کمی درنگ کند. برای مثال در کریمه بخشی از اوکراین که محل زندگی هزاران روسی و نیروی دریایی روسیه در دریای سیاه است، هر چه نارضایتی غرب واضح‌تر باشد، به نیروهای حافظ صلح و ناظران دیگر کشورها شانس بیشتری می‌دهد تا جایگزین نیروهای روسی در اوستیای جنوبی و آبخازی شوند. نیروهای حافظ صلح روسی که از اوایل دهه ۱۹۹۰ در این منطقه حضور داشته‌اند، باید از این منطقه خارج شوند زیرا به وضوح نیروی اشغال‌گر هستند. از همه مهم‌تر، گر چه حماقت ساکاشویلی پذیرش گرجستان را در ناتو دشوارتر کرد، اما حمله روسیه نباید برنامه ورود اوکراین و گرجستان را به ناتو به تاخیر بیندازد. تجاوز روسیه این کشورها و دیگر کشورها را برای پیوستن به ناتو مشتاق‌تر از همیشه خواهد کرد. بدترین پیامد این جنگ برای غرب این خواهد بود که روسیه عضویت کشورهای مستقل را در ناتو یا اتحادیه اروپا وتو کند.