دنیای اقتصاد - با وجود آنکه همه جهانیان بر این باورند که قیمت نفت به طرز خطرناکی بالا است، شانس کمی وجود دارد که قیمت‌ها در آینده نزدیک سقوط چشمگیری داشته باشد، اما چه عاملی است که قیمت‌ها را در سطح رکورد بشکه‌ای حدود ۱۴۰دلار نگه داشته است؟ چه عاملی قیمت نفت را بالا نگه داشته است؟

مترجم: شادی آذری

با وجود آنکه همه جهانیان بر این باورند که قیمت نفت به طرز خطرناکی بالا است، شانس کمی وجود دارد که قیمت‌ها در آینده نزدیک سقوط چشمگیری داشته باشد.

تحلیل‌گران می‌گویند راهکارهایی که در اجلاس بحران در روز یکشنبه در جده مورد توافق قرار گرفتند، بر روند بازار تاثیر چندانی نخواهد داشت. اما چه عاملی است که قیمت‌ها را در سطح رکورد بشکه‌ای حدود ۱۴۰دلار نگه داشته است؟

دلار آمریکایی ضعیف

جهش شدید قیمت‌ها از سال ۲۰۰۵ همزمان شد با افت ارزش دلار در برابر سایر ارزهای مطرح جهان. تضعیف دلار سرمایه‌گذاران را تشویق می‌کند که به دنبال فرصت‌های سرمایه‌گذاری بهتر بگردند و در این میان نفت در صدر گزینه‌هایشان قرار دارد. وقتی نفت به دلار معامله شود، باعث می‌شود ارزش نفت پایین آید. علائمی که حاکی از وجود رکود هستند، ارزش دلار را کاهش داده‌اند و قیمت‌ها را افزایش. قیمت‌های نفت ظرف یک روز در ماه گذشته ۱۱دلار افزایش یافت و آن زمانی بود که اعلام شد نرخ بیکاری در آمریکا افزایش یافته است.

نگرانی از عرضه

تحلیل‌گران بر این عقیده‌اند که رشد عرضه جهانی به طرز نگران‌کننده‌ای کمتر از رشد تقاضای نفت است.

تصور می‌شود که عرضه از سوی کشورهایی چون روسیه افزایش می‌یابد، اما یافتن منابع جدید نفتی دشوار و پرهزینه است. تکیه روزافزون بر کشورهای خاورمیانه‌ای عضو اوپک در شرایطی مشاهده می‌شود که بسیاری از آنها هم‌اکنون با حداکثر ظرفیت در حال استخراج نفت خود هستند. عربستان سعودی یکی از معدود کشورهایی است که ظرفیت مازاد دارد اما اساسا از افزایش تولید خود سر باز می‌زند.

رشد تقاضا

اشتهای جهانی برای نفت بسیار است. تقاضا از سال ۲۰۰۵ تاکنون تا حدود ۳میلیون بشکه در روز افزایش یافته است و انتظار می‌رود ظرف دو دهه آینده تا ۳۲میلیون بشکه در روز افزایش یابد.

ایالات‌متحده آمریکا بزرگترین مصرف‌کننده نفت است و استفاده‌های زیاد شخصی از سوخت همچنان فشار را بر ذخایر نفت خام این کشور تحمیل می‌کند. پیش‌بینی می‌شود چین و هند به سرعت در حال رشد، ۴۰درصد رشد تقاضای جهانی نفت را تا سال ۲۰۳۰ به خود اختصاص می‌دهند چون صنایع رشد می‌کنند و تقاضا برای مسافرت افزایش می‌یابد.

عدم ثبات سیاسی

بخش اعظم نفت جهان در مناطق حادثه‌خیز متمرکز شده است و این موضوع ترس از وقفه‌های مداوم و پیش‌بینی نشده در عرضه را ایجاد می‌کند. به‌رغم آنکه تولید نفت در سطح رکورد خود طی شش سال اخیر است، عراق هنوز درگیر خشونت است و گروه‌های شبه‌نظامی بخش اصلی تولید‌کننده نفت در نیجریه به تازگی یک‌چهارم تولید خود را کاهش داده است. تنگه هرمز که ۴۰درصد نفت جهان از طریق کشتی از این تنگه می‌گذرد، به خاطر موضوع پرونده‌ هسته‌ای ایران و احتمال ایجاد بحران در این تنگه حیاتی از اهمیت مضاعفی برخوردار شده است.

پیش‌بینی بازار

صادرکنندگان نفت می‌گویند افزایش قیمت‌ها را نمی‌توان با نسبت عرضه به تقاضا توضیح داد. آنها انگشت اشاره خود را به سوی دلالان نفتی گرفته‌اند. ادعا می‌شود برخی از سوداگران نفت پول زیادی را صرف جهت‌گیری قیمت‌ها می‌کنند و قیمت‌ها هم به نوبه خود به زور بالا می‌روند.

سایرین می‌گویند که تولیدکنندگان نفت(تنها سرمایه‌گذاری‌های خود) را برای مقابله با تحرکات بازارهای آینده صرف می‌کنند تا خطر را برای خود کاهش دهند.

قانونگذاران ایالات‌متحده در جست‌و‌جوی شواهدی هستند که ثابت کند بازار دستکاری می‌شود و صندوق بین‌المللی پول نیز نقش دلالان را در جهش قیمت‌ها مورد بررسی قرار می‌دهد.