رهام وزیری

قیمت برخی مواد غذایی از ابتدای سال ۲۰۰۸ میلادی تاکنون بیش از ۱۰۰ درصد افزایش پیدا کرده است. این افزایش قیمت کشورهای در حال توسعه به ویژه در آفریقا و آمریکای لاتین را بیش از دیگر نقاط جهان در معرض گرسنگی طیف وسیع‌تری از مردم قرار داده است. اما گرسنگی تنها دغدغه دولت‌های در حال توسعه آفریقا و آمریکای لاتین نیست. تداوم این افزایش قیمت می‌تواند این دولت‌ها را که عمدتا یا چپ گرا هستند یا اینکه ساختارهایی به شدت دولتی دارند با بحران سیاسی و عدم مشروعیت مواجه کند.

اتفاقی که در مصر، زیمبابوه و نیکاراگوآ در شرف رخ دادن است. دولت‌های چپ‌گرای آمریکای لاتین سال‌هاست که مردم خود را به دریافت یارانه کالاهای اساسی عادت داده‌اند. برنج، گندم و ذرت با یارانه دولتی در اختیار نانوایی‌ها و مردم گذاشته شده است. اما اکنون افزایش قیمت جهانی مواد غذایی باعث شده است تا اندک اندک توانایی دولت‌های چپ‌گرا برای پرداخت مابه‌التفاوت قیمت جهانی و قیمت داخلی تحلیل برود. با روند کنونی دیر یا زود این دولت‌ها ناگزیر هستند یا تن به افزایش قیمت‌ها بدهند یا اینکه از قحطی استقبال کنند. اجرای سیاست‌های حمایت‌گرایانه قوی برای دولت‌های عمدتا فقیر آفریقا و آمریکای لاتین قطعا در شرایط قیمت‌های بالای جهانی غذا دشوار خواهد بود. در اینجاست که همان مردمی که به دولت‌های چپ‌گرا و دولت‌هایی که اعانه را در قالب یارانه تقسیم می‌کردند رای دادند، به مخالفان آن تبدیل خواهند شد. در آن روی سکه دولت‌هایی با اقتصاد مبتنی بر نظام بازار قرار دارند که در آن قیمت‌ها در بازار تعیین می‌شوند.

این دولت‌ها اگرچه به مانند دولت‌های چپ‌گرا با افزایش قیمت مواد غذایی به دلیل رشد آن در بازارهای جهانی روبه‌رو هستند، اما هیچ‌گاه با بحران مشروعیت مواجه نخواهند شد.

سیاست‌های حمایت‌گرایانه دولت‌های آمریکای لاتین و آفریقا در شرایط «خزانه‌های خالی» به شمشیری علیه آنها تبدیل خواهد شد.از این روست که دولتمردان آمریکای لاتین بیش از هر نقطه دیگر از جهان اکنون نگران افزایش قیمت جهانی مواد غذایی هستند و پیرامون آن سخنرانی کرده، غرب را به باد انتقاد می‌گیرند و سازمان ملل را به سهل‌انگاری متهم می‌کنند. آنها بیش از آنکه نگران گرسنگی مردمشان باشند، نگران پایه‌های حکومتشان هستند.