مترجم: شادی آذری- کمتر چالش اقتصادی می‌توان یافت که به پای هزینه سالانه ۱۱۰میلیارد پوندی (۲۲۰میلیارد دلاری) بریتانیایی‌ها در فروشگاه‌های خواربارفروشی برسد.

طی یک دهه اخیر، مغازه‌داران با درآمد میلیون‌ها پوندی خود یک سوپرمارکت خود را به سوپرمارکتی دیگر تبدیل کردند و به پادشاهان جدید تجارت بدل شدند؛ گویی سرمایه‌دارانی هستند که در بورس ارزش سهامشان مانند قیمت گوجه‌فرنگی چندین برابر شده است. بزرگ‌ترین برندگان خود مغازه‌داران بوده‌اند؛ چون بیش از هر زمان دیگری گزینه پیش رویشان است.

قیمت‌های مواد غذایی در بریتانیا بین سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۰۷ تا حدود ۷درصد سقوط کرد؛ اما اکنون با تورم قیمت‌های جهانی مواد غذایی رو به افزایش است. با وجود این احیای پرانرژی روند سرمایه‌گذاری در سوپرمارکت‌ها، روی تاریک سکه در قلب خرده‌فروشی بریتانیا نهفته است. روز بیست و چهارم و بیست و پنجم ماه آوریل، موسسه تجارت عادلانه که یک موسسه تحقیقات در زمینه رقابت در انگلستان است، چهار سوپرمارکت بزرگ انگلستان؛ یعنی تسکو، آسدا، سینزبری و موریسونز را مورد بررسی قرار داد.

این بزرگ‌ترین و جامع‌ترین تحقیق در مورد امکان تثبیت قیمت‌ها در جهان بود. این بررسی هزاران محصول از صابون گرفته تا نوشابه و بزرگ‌ترین شرکت‌های مصرفی جهان را در برمی‌گرفت.

عرضه‌کنندگانی که می‌گویند از آنها خواسته شد به موسسه تجارت عادلانه اطلاعات لازم را ارائه دهند، شامل شرکت‌های بریتویک، کوکاکولا، مارس، نستله، پراکتراندگمبل، رکیت بنکیزر و یونیلور هستند. این بررسی، آزمایشی دشوار است نه تنها آزمایشی که نشان می‌دهد آیا بزرگ‌ترین بازارهای محصولات مصرفی بریتانیا پاک هستند، بلکه روشی است تازه برای فایق آمدن بر مشکل تثبیت قیمت‌ها با استفاده از روش آمریکایی. اگرچه اروپا و آمریکا در زمینه چگونگی برخورد با شرکت‌های مسلط بر بازار و ادغام‌های آنها، تفاوت زیادی با یکدیگر دارند، اما اروپا اساسا سیاست مصون کردن مهره‌های غیرفعال را از آمریکا برگرفته است و با این تکنیک موفق به کشف کارتل‌های بزرگ در تعجب‌برانگیزترین مناطق شده است.

بازار خواربار بریتانیا یکی از جاهایی است که انتظار چندانی ندارید در آن شاهد تثبیت قیمت‌ها باشید. در مجموع سوپرمارکت‌های بزرگ دلیل چندانی نمی‌بینند که خود را با بازار منطبق کنند. اگر این کار را می‌کردند، شهرتشان از بین می‌رفت و در صنعتی که مشخصه بارز آن انبوهی کالاها است، قیمت‌هایی پایین‌تر نه تنها به معنای فروش بیشتر است، بلکه به معنای هزینه‌های پایین‌تر نیز هست.

خریدهای اینترنتی نیز بر این روند افزوده است؛ چون مشتریان می‌توانند به راحتی قیمت‌ها را از منزل خود با هم مقایسه کنند. بنا به گزارش تی‌ان‌اس، یک شرکت تحقیقاتی سینزبری، قدیمی‌ترین سوپرمارکت بریتانیا، طی سال‌های اخیر از جایگاه دیرینه خود به عنوان محبوب‌ترین خواربارفروشی انگلستان به جایگاه سوم سقوط کرد. در همین زمان، تسکو، از رتبه دوم در سال ۱۹۹۲ که آن زمان کمتر از یک‌ششم بازار را در اختیار داشت به رهبری بی‌چون و چرا در اختیار داشتن با یک‌سوم بازار تبدیل شده است.

برای این پیشرفت تسکو دلایل زیادی می‌‌توان ذکر کرد. اما بی‌شک قیمت‌ها رتبه نخست را دارد.

کریستوفر هاگبین از مرکز تحقیقاتی برنشتین که به تحلیل سرمایه‌گذاری می‌پردازد، می‌گوید قیمت‌ها در تسکو به طور متوسط بین ۴ تا ۵درصد پایین‌تر از قیمت‌ها در سوپرمارکت‌های سینز بری یا موریسونز است.

به علاوه از سلامت کارهای سوپرمارکت‌ها یک بیلان روشن در تاریخ سی‌ام ماه آوریل توسط یک سازمان مبارزه با تخلفات به نام کمیسیون رقابت ارائه شد. این بیلان پس از دو سال بررسی مداوم و دقیق تهیه شد.

اگرچه در این گزارش ابراز نگرانی شده بود که سوپرمارکت‌ها این روزها از کمترین تعداد ممکن عرضه‌کننده کالا محصولات خود را تهیه کنند و این باعث تثبیت قیمت‌ها شود، اما این کمیسیون هیچ گواهی بر این موضوع در تحقیقات خود نیافت. یکی از بزرگترین دغدغه‌های کمیسیون این بود که برنامه‌ای تدوین شود تا رقابت بیشتری بین سوپرمارکت‌ها ایجاد شود.

هر دانشجوی رشته اقتصاد هم می‌داند که وقتی شرکت‌ها از حداقل حمایت‌ در برابر رقابت نفس‌گیر قیمت‌ها برخوردارند، کارتل‌ها تمایل دارند محصولات‌شان را افزایش دهند.

وقتی صنعتی نابالغ باشد و بازاری کم‌خلاقیت داشته باشد، آماده آن خواهد بود که یک کارتل در آن رشد کند؛ چون کمتر رقابتی در آن وجود خواهد داشت.

اما آنچه توسط بررسی‌های موسسه تجارت عادلانه نشان داده شده است، حاکی از آن است که چیزی بسیاری پیچیده‌تر از ظهور کارتل‌های بزرگ در حال وقوع است.

این بررسی طیف وسیعی از کالاهای دارای نام تجاری را مورد توجه قرار داده است و نه تنها توافق بر سر یک کالای واحد.

به نظر می‌رسد آنچه در سوپرمارکت‌های انگلستان مشاهده می‌شود، حضور طرف‌های متعددی است که به صورت‌های پیچیده‌تر و غیرمستقیم‌تر از پیش اطلاعاتشان را با هم تبادل می‌کنند.

اگر تنها یک کارتل بزرگ در مافیای سوپرمارکت‌های انگلستان وجود داشته باشد، چطور می‌تواند در چنین شرایطی توسط دوستانش راهنمایی و مورد حمایت قرار گیرد.

تنها خریداران انگلیسی هستند که به زودی درخواهند یافت آیا قربانی یک نظام جدید تثبیت قیمت‌ها می‌شوند یا خیر؟