هفت سال زندان برای نخست‌وزیر سابق اوکراین
یولیا تیموشنکو نخست‌وزیر سابق اوکراین - عکس: AFP به اتهام آسیب رساندن به منافع ملی اوکراین
یولیا تیموشنکو به هفت سال زندان محکوم شد
احسان ابطحی
یولیا تیموشنکو، نخست‌وزیر سابق اوکراین، روز سه‌شنبه به هفت سال زندان محکوم شد، حکمی که حداکثر مجازات برای یک اتهام سیاسی را شامل می‌شود و می‌تواند نشانه‌ای از پایان دوران کوتاه و پرچالش تجربه دموکراسی در این کشور باشد.
به گزارش روزنامه نیویورک‌تایمز، مجازات تعیین شده حداکثر مجازاتی است که از سوی دادستانان برای خانم تیموشنکو صادر شده‌است. اتهام او آسیب به منافع ملی اوکراین در زمانی است که پست نخست‌وزیری را بر‌عهده داشته و در سال ۲۰۰۹ میلادی مذاکراتی را در مورد قیمت گاز وارداتی از روسیه با این کشور انجام داده‌است. اما هواداران تیموشنکو و مقامات غربی بر این باورند که اقدامات او به دشواری می‌تواند به عنوان جرم تلقی شود.این حکم می‌تواند به تلاش‌های اوکراین برای همگرایی با غرب آسیب وارد کند. این تلاش‌ها از سوی ویکتور یانووکوویچ، رییس‌جمهوری اوکراین و رقیب سرسخت تیموشنکو پیگیری می‌شود و این در شرایطی است که به باور همگان یانووکوویچ به شدت به مسکو نزدیک است و از سوی سران کرملین حمایت می‌شود.
تیموشنکو در دادگاه گفت: «این یک رژیم تمامیت‌خواه است که در حال فاصله انداختن میان اوکراین و اروپا است و در عین حال از ادبیات اروپایی‌ها استفاده می‌کند.» تیموشنکو در بخش دیگری از سخنانش اضافه کرد: «آقای یانووکوویچ در حال بازگرداندن اوکراین به سال ۱۹۳۷ میلادی و اوج تصفیه‌هایی استالینیستی است.»
در هفته‌های اخیر، دیپلمات‌های آمریکایی و اروپایی هشدار داده‌اند که زندانی کردن تیموشنکو می‌تواند یانووکوویچ را در پایتخت‌های کشورهای غربی به فردی نامطلوب تبدیل کند و توافقنامه تجارت و همکاری آزاد میان اوکراین و اتحادیه اروپا را که در آستانه نهایی شدن است به خطر بیاندازد.
خانم یولیا موستووایا، سردبیر مجله هفتگی زرکالو ندلی، گفت که این پرونده، پرونده‌ای کاملا متناقض با تلاش‌های یانووکوویچ برای یافتن متحدانی قدرتمند در میان کشورهای غربی است. موستووایا اضافه کرد:«رفتاری که یانووکوویچ با تیموشنکو انجام می‌دهد مانند بمبی زیر برنامه‌های خودش است، اما در این مورد احساسات دست برتر را دارد.» او ادامه داد: «تیموشنکو زبان تندی دارد و بارها به یانووکوویچ توهین کرده‌است. در بسیاری از موارد او سزاوار این توهین‌ها بوده، اما با این حال او آزرده‌خاطر شده است.»
خانم مووستووایا ادامه داد: «بسیار وحشتناک خواهد بود اگر کشورهای غربی پاسخ این حکم را با منزوی کردن رییس‌جمهوری بدهند.» او ادامه داد: «اروپا از یانووکوویچ رویگردان نخواهد شد، بلکه از اوکراین رویگردان می‌شود.»
یانووکوویچ از اعضای پیشین حزب کمونیست اتحاد جماهیر شوروی و اهل منطقه کارگری و معدن‌خیز دونتسک است. او موفق شد با اختلافی بسیار اندک در انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۲۰۱۰ میلادی تیموشنکو را شکست دهد و اوکراین را از مسیری که اتحاد مورد حمایت غرب برای آن ترسیم کرده‌بود خارج کند، اتحادی که زمانی موفق شده‌بود یانووکوویچ را شکست دهد. اما با وجود آنکه بسیاری انتظار داشتند یانووکوویچ اوکراین را بیش از گذشته به مسکو نزدیک کند، او بروکسل، یعنی مقر اتحادیه اروپا را به عنوان مقصد اولین سفر خارجی خود انتخاب و تاکید کرد که همگرایی با اروپا محور برنامه‌های او در دوران ریاست‌جمهوری‌اش خواهد بود.
با این وجود او سرکوب مخالفانش را هم آغاز کرد. بنابر گزارشی که موسسه بین‌المللی جمهوری منتشر کرده‌است، از میان ۱۱ چهره سیاسی که مورد پیگرد قانونی قرار گرفته‌اند، تیموشنکو مشهور‌ترین و سرشناس‌ترین آنهاست. او تابستان امسال برای رسیدگی به اتهاماتش به دادگاه رفت. اتهام اصلی او افزایش قیمت گاز وارداتی از روسیه بود، اتهامی که به باور او و بسیاری دیگر در غرب تنها بهانه‌ای برای حذف تیموشنکو از عرصه سیاست است.
یک دیپلمات غربی که به دلیل رعایت پروتکل‌های دپیلماتیک نخواست نامش فاش شود در همین‌باره گفت: «با آنکه دیپلمات‌های آمریکایی و اروپایی این پرونده را از نزدیک دنبال می‌کردند اما تا زمانی که تیموشنکو در ماه اوت دستگیر نشده‌بود، کسی باور نمی‌کرد که موضوع تا این حد جدی باشد و او ممکن است به زندان بیفتد.»به گفته این دیپلمات آنچه که در آن زمان رخ داد تلاش‌هایی بود که برای تحت تاثیر قرار دادن یانووکوویچ انجام شد و او را تهدید به اعمال مجازات می‌کرد. از جمله این مجازات‌ها می‌توان به احتمال لغو دعوت از رییس‌جمهوری اوکراین برای سفر به بروکسل در بیستم اکتبر و سال آینده اشاره کرد. همچنین تصویب نکردن توافقنامه تجارت آزاد میان اعضای اتحادیه اروپا و اوکراین پس از چهار سال گفت‌و‌گو و انجام ۱۹ دور مذاکره می‌تواند از دیگر مجازات‌های احتمالی علیه یانووکوویچ باشد.
این دیپلمات ادامه داد: «اگر تا هفته دیگر همین موقع تیموشنکو و دیگر چهره‌های مخالفان آزاد شوند، این موضوع می‌تواند پیروزی بزرگی برای مذاکرات دیپلماتیک و خردورزی باشد و اوکراین قادر خواهد بود تا به نگرانی‌های اتحادیه اروپا پاسخ دهد.»
این دیپلمات غربی اضافه کرد: «اما سناریوی بدتر سناریویی حقوقی است که به یانووکوویچ اجازه می‌دهد تا به برخی دغدغه‌های کشورهای غربی پاسخ دهد و در عین حال وجهه خود را در بین رای‌دهندگان حفظ کند، شاید تیموشنکو محکوم شود و آن وقت رییس‌جمهوری با استفاده از اختیارات قانونی خود او را مورد بخشش قرار دهد و از اتهاماتش تبرئه کند.»
از سوی دیگر رهبران روسیه هم از نزدیک پرونده تیموشنکو را پیگیری می‌کنند. آنها امیدوارند تا اوکراین توافقنامه اتحادیه اروپا را رد کند و به اتحادیه گمرکی که شامل روسیه، بلاروس (روسیه سفید) و قزاقستان می‌شود، بپیوندد. روسیه پیشنهاد تخفیف شدید در گاز طبیعی را به اعضا داده‌است و روند پیوستن به این اتحادیه هم بسیار آسان‌تر از پیوستن به اتحادیه اروپا است. این پیشنهادات اما نتوانسته‌است یانووکوویچ را از پیگیری برنامه‌هایش برای همگرایی با اتحادیه اروپا منصرف کند.
دیمیتری ترنین، رییس مرکز کارنگی مسکو در همین‌باره گفت: «آنها (روس‌ها) قصد دارند یانووکوویچ را به هر طریقی تشویق به همکاری کنند اما او خریدار این اغواگری‌ها نیست.»
ترنین اضافه کرد: «آنها آشکارا از پرونده تیموشنکو به عنوان فرصتی خدادادی استفاده می‌کنند اما این را هم می‌دانند که نتایج ارزشمند اندکی در انتظار آنان خواهد بود.»
این در شرایطی است که یانووکوویچ، پیش‌تر از رهبران اروپایی به دلیل بالا بردن این موضوع در سطح شخص او گله کرده‌بود. او پیش‌تر در ورشو، پایتخت لهستان در همین‌باره گفت:«عدالت شاخه‌ای مستقل از قدرت است و اتحادیه اروپا به خوبی این موضوع را درک می‌کند.»
با این وجود بسیاری بر این باورند که تصمیم او بسیار سرنوشت‌ساز خواهد بود.
آندره ویلسون، که نویسنده کتابی جدید درباره اوکراین است درباره یانووکوویچ می‌گوید: «او مرد مغروری است، مغرور به دلیل آنکه خود را از پایین به بالا کشیده‌است» او اضافه کرد که وضعیت پیچیده‌ای که اکنون برای رییس‌جمهوری اوکراین پیش آمده‌است می‌تواند ریشه در زادگاه او در دونتسک داشته باشد، جایی که معادن زغال سنگ در آنجا قرار دارد و مردم روحیه‌ای خشن و سرسخت دارند.
ویلسون که یکی از سیاستمداران سرشناس شورای روابط خارجی اتحادیه اروپا است در این‌باره اضافه کرد:«دونتسک فرهنگ سیاسی بسیار خاص و متعصبانه‌ای دارد.» او اضافه کرد: «فرهنگ حاکم بر آنجا بسیار ساده‌است: شما به دوستانتان پاداش می‌دهید و دشمنانتان را تنبیه می‌کنید و این اقدام باید در معرض دید همگان انجام شود تا مردم بدانند رییس کیست.»
اما خانم مووستووایا درباره ساده‌سازی بیش از اندازه روند تصمیم‌سازی یانووکوویچ هشدار می‌دهد. مووستووایا تاکید می‌کند که رییس‌جمهوری اوکراین به طیف وسیعی از مشاوران اعتماد دارد، از مشاوران آمریکایی گرفته تا مشاوران روس و همینطور مشاوران اوکراینی و بهترین گزینه را از میان این مشاوره‌ها انتخاب می‌کند. او این پیشنهادات را با بشکه‌هایی شفاف مقایسه می‌کند که با توپ‌های پلاستیکی پر می‌شد و برای انتخاب برنده بخت‌آزمایی از تلویزیون اتحاد جماهیر شوروی پخش می‌شد.
مووستووایا ادامه داد: «این بشکه، مغز یانووکوویچ است. او به همه کسانی که به آنها اعتماد دارد گوش می‌دهد و افراد متعدد و متنوعی هم در میان معتمدان او وجود دارد. او به دنبال ایجاد تعادل در میان مشاوران اطرافش است. همه، بحث‌های خود را پیش او می‌برند، همه گوی‌های خود را. اما اینکه یانووکوویچ کدام گوی و نظر را انتخاب خواهد کرد، هیچکس نمی‌داند.»
یولیا تیموشنکو، نخست‌وزیر پیشین اوکراین در دادگاه/ عکس: AFP
ارسال نظر