انفجار دلارهای نفتی در سرزمین شیوخ
رهام وزیری - افزایش ۲۱درصدی قیمت نفت‌خام در طول سال‌جاری میلادی باعث شده است تا سیل دلارهای نفتی به کشورهای نفت‌خیز حاشیه خلیج‌فارس سرازیر شود. کشورهای عربستان، کویت، بحرین، قطر و امارات متحده عربی، پنج کشوری هستند که نزدیک به ۵۰درصد از نفت اوپک را تولید می‌کنند. رسیدن بهای سبد نفتی اوپک به بیش از ۷۰ دلار در ماه آگوست باعث شد تا روند رشد درآمدهای کشورهای حاشیه خلیج‌فارس سرعت بیشتری بگیرد. پایگاه اینترنتی گلف دیلی نیوز با اشاره به این مساله آن را نشانه خوبی برای اقتصاد این منطقه نمی‌داند. افزایش قیمت‌های نفتی در جهان باعث می‌شود میزان خرج کردن این دولت‌ها افزایش پیدا کند. با توجه به این میزان رشد نرخ نفت حجم تولید ناخالص داخلی کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس ۱۹درصد نسبت به سال قبل افزایش خواهد یافت و به ۷۲۵میلیارد دلار می‌رسد. این آمار که نتیجه تحقیقات موسسه بین‌المللی فاینانس در واشنگتن دی سی است، بیان می‌کند که آمارهای دیگر نظیر مازاد تجاری اعراب نیز دستخوش تغییراتی خواهند شد که چشمگیر است.
میزان تولید ناخالص داخلی این کشورها نسبت به سال ۲۰۰۳ نزدیک به ۷۴درصد افزایش پیدا کرده است که تمامی به دلیل رشد قیمت نفت خام در این فاصله بوده است. این مساله می‌تواند میزان هزینه کردن دولت را در بین اعراب به میزان ۳۰ تا ۳۵درصد افزایش دهد. پیش‌بینی‌های انجام شده نشان میدهد که هزینه این ۵ دولت عربی طی امسال به ۲۳۰میلیارد برسد، در حالی که این میزان در پارسال ۱۶۷میلیارد دلار بود و در سال ۲۰۰۴ از ۹۰میلیارد دلار تجاوز نکرد. همچنین پیش‌بینی‌ها حاکی است که چنانچه روند افزایش قیمت نفت ادامه پیدا کند، میزان هزینه کردن دولت‌های عربی حاشیه خلیج‌فارس در سال آینده از ۲۵۰میلیارد دلار تجاوز کند. هر چند برخی تحلیل‌ها کاهش قیمت نفت و به دنبال آن کاهش درآمد نفتی اعراب را نشان میدهد. در این شرایط پیش‌بینی می‌شود هزینه دولت‌های عربی در سال آینده به ۲۲۰میلیارد دلار می‌رسد.
تحت تاثیر این شرایط میزان تولید ناخالص داخلی کویت در مقایسه با پارسال ۳۷درصد رشد کرد و این میزان برای بحرین ۸درصد بود.
پاول کمبل از موسسه بین‌المللی فاینانس اما عقیده دیگری دارد و می‌گوید که چشم‌انداز افزایش هزینه‌های دولت‌های عربی بسیار تیره است و در صورت ثابت شدن قیمت نفت نیز هزینه‌های دولت در این کشورها نزدیک به ۲۰درصد افزایش پیدا خواهد کرد. این تحلیلگر با اشاره به درآمدها نفتی گفت: درآمدهای نفتی بودجه‌ها و هزینه‌های دولت را حمایت می‌کنند و این در حالی است که اعراب در بسیاری مواقع این پول را در زیربنای اقتصادی سرمایه‌گذاری نمی‌کنند. پروژه‌های اعراب اکنون به یک‌تریلیون دلار رسیده است و بسیاری از آنها در بخش زیرساخت هستند، اما سرعت پیشرفت این پروژه‌ها با افزایش سرعت رشد قیمت نفت همخوانی ندارد. اکنون پروژه‌هایی در دست احداث است که نفت‌خام را با تبدیل به فرآورده‌های هیدروکربنی به ارزش افزوده بیشتری تبدیل می‌کند، اما زمان راه‌اندازی این پالایشگاه‌ها مشخص نیست. بخش دیگری از درآمدهای نفتی باید در خارج از کشور سرمایه‌گذاری شوند. هیچ آمار مستند و دقیقی از میزان دارایی کشورهای نفتی عرب در دسترس نیست، اما بر‌آورد‌ها نشان میدهد که مجموع سرمایه‌گذاری خارجی این کشورها در سال ۲۰۰۴ نزدیک به ۱۰۵میلیارد دلار بوده است و در سال ۲۰۰۵ هم ۱۲۴میلیارد و ۳۰۰میلیون دلار سرمایه‌گذاری خارجی کرده‌اند.
با توجه به افزایش درآمدهای نفتی در این یک‌سال اخیر دست‌کم باید میزان سرمایه‌گذاری خارجی کشورهای عربی خلیج‌فارس در سال ۲۰۰۶ و ۲۰۰۷ به ۴۵۰میلیارد دلار برسد.
صادرکنندگان گاز نیز در این مدت با درآمد خوبی روبه‌رو بودند. میزان درآمد آنها نسبت به سال ۲۰۰۳ اکنون ۲برابر شده است.
چارلز دالارا، مدیرعامل موسسه بین‌المللی فاینانس در مقاله جداگانه‌ای با اشاره به وضعیت دلارهای نفتی اعراب می‌گوید: مدیریت درآمدهای نفتی در این کشورها بسیار مهم‌تر از به دست آوردن آنها است. چنانچه این پول‌ها از طریق مدیریت نشده وارد چرخه اقتصاد شوند می‌توانند بسیار تورم‌زا باشند. روند قیمت نفت به گونه‌ای است که دست‌کم در یک‌سال آینده نیز قیمت نفت به کمتر از ۶۵دلار نخواهد رسید و در این میان باید به افزایش تولید نیز امیدوار بود. عبور از دهه نود یکبار دیگر اعراب را به فکر افزایش سرمایه‌گذاری‌های سخت‌افزاری در بخش اکتشاف و تولید نفت انداخته است که این مساله در آینده نزدیک افزایش درآمدهای نفتی را به دنبال خواهد داشت. کشورهای عربی باید یک بازنگری در سیستم بانکی خود داشته باشند و این سامانه‌ها را برای هضم این حجم از پول آماده کنند.
اما در میان کشورهای عربی حاشیه خلیج‌فارس، عربستان بیش از دیگران از دلارهای نفتی سود می‌برد. برآورد‌های کارشناسی نشان می‌دهند که میزان درآمد این کشور امسال از محل فروش نفت‌خام از مرز ۲۰۴میلیارد دلار عبور خواهد کرد. این یک رکورد نه برای عربستان که برای تمامی کشورهای دارای نفت است. عربستان اولین کشوری است که از آغاز کشف نفت تاکنون درآمد خود را از این محل به بیش از ۲۰۰میلیارد دلار می‌رساند. این درآمد نسبت به پارسال ۲۵درصد افزایش داشته که این حاصل افزایش قیمت نفت خام به علاوه افزایش میزان تولید نفت در عربستان است. این آمار‌ها نشان میدهد که در حالی که بقیه به دنبال راهکاری برای تولید بیشتر نفت بودند، عربستان بی‌سروصدا تولید خود را افزایش داده است.
برآورد تقریبی این است که عربستان ماهانه ۱۷میلیارد دلار نفت می‌فروشد که البته از این میزان ماهانه ۷میلیارد دلار آن را به حسابی جدای از بودجه عمومی کشور واریز کرده است. چشم‌انداز‌های اقتصادی نشان می‌دهند که تولید ناخالص داخلی اسمی عربستان امسال ۲۰درصد افزایش پیدا کند و همچنین تولید ناخالص داخلی این کشور بر مبنای نرخ واقعی مبادلات نیز ۸/۵درصد رشد خواهد کرد. عربستان همه این رشد‌ها را مدیون افزایش بهای نفت‌خام است.
ارسال نظر