دنیای اقتصاد: یکی از نشانه‌های چرخش ترکیه به سمت روسیه و دوری از ناتو و کشورهای غربی، سخنان رجب طیب اردوغان در روز سه‌شنبه بود که گفت ترکیه قرارداد خرید موشک‌های زمین به هوا را با مسکو امضا کرده است.

به نوشته روزنامه نیویورک‌تایمز، این قرارداد در شرایطی رقم می‌خورد که ترکیه به‌رغم اختلافاتی که با مسکو بر سر سوریه دارد اما نگاهش را به این کشور تغییر داده و مجددا خود را به مسکو نزدیک کرده است. این در حالی است که روابط ترکیه با ایالات‌متحده و کشورهای اروپایی با تنش‌هایی همراه بوده است. قطعا مقاماتی که در ترکیه و بروکسل به‌دنبال حفظ ترکیه در جبهه خود هستند در حال ناامید شدن هستند. ترکیه در حالی که یکی از کشورهای قدیمی عضو ناتو است و تلاش می‌کند تا وارد اتحادیه اروپا شود، هم‌اینک خود را وارد جبهه روسیه کرده است.

این قرارداد بین دو کشور در زمانی رقم می‌خورد که روابط روسیه و کشورهای غربی به پایین‌ترین سطح خود در یک دهه اخیر رسیده است. تنش‌ها بین کشورهای غربی و روسیه زمانی افزایش یافت که روسیه شبه‌جزیره کریمه را به خاک خود ضمیمه و از شبه‌نظامیان شرق اوکراین هم حمایت کرد. این روابط زمانی بیشتر تیره و تار می‌شود که روسیه متهم است با حملات هکری به ستادهای انتخاباتی دموکرات‌ها در انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۲۰۱۶ آمریکا، دخالتی تاثیرگذار در پیروزی دونالد ترامپ داشته است. روسیه همچنین متهم به دخالت در روند انتخابات سایر کشورها نیز است. اگرچه خرید موشک‌‌های اس ۴۰۰ چندین ماه پیش مشخص شده بود اما اردوغان برای نخستین‌بار بود که به‌طور علنی اعلام کرد که ترکیه پول خرید این موشک‌ها را به حساب روسیه واریز کرده است. اردوغان در این زمینه تصریح کرد: ترکیه در نهایت قرارداد خرید موشک‌ها را با روسیه امضا کرد. خرید سیستم موشکی از روسیه به هم زدن همکاری‌های درونی کشورهای عضو ناتو است و ترکیه از دهه ۱۹۵۰ یکی از کشورهای عضو ناتو به‌حساب می‌آید. ناتو خرید سخت‌افزارهای نظامی را از تولیدکنندگان خارجی ممنوع نکرده است اما باید این سخت‌افزارها با سیستم‌های نظامی کشورهای عضو ناتو متناسب و سازگار باشد، در غیر این صورت کشورها باید از خرید این‌گونه تسلیحات اجتناب کنند.

یک مقام رسمی بلندپایه ناتو در بروکسل گفت: هیچ کشوری در ناتو سیستم‌های موشکی روسی را به کار نمی‌گیرد و کشورهای ناتو نیز از ریز مفاد قرارداد خرید موشک از سوی ترکیه آگاه نیستند و آنکارا در این زمینه هیچ اطلاعاتی در اختیار کشورهای عضو ناتو قرار نداده است.

این مقام افزود: آنچه برای ناتو مهم است اینکه تجهیزات متحدان باید با یکدیگر همخوانی داشته باشند. این مقام ناتو که براساس پروتکل این سازمان باید ناشناس باقی بماند، تصریح کرد: «قابلیت عملیاتی بودن تسلیحاتی که متحدان ما در ناتو دارند در جهت اجرایی بودن آن به شکل هماهنگ از اولویت‌های سازمان به‌حساب می‌آید.» ترکیه پیش‌تر قصد داشت تا از چین نیز تسلیحات خریداری کند که به علت فشارهای ایالات‌متحده از خرید منصرف شد. سازندگان سلاح‌های غربی پس از فروپاشی کمونیسم برای گسترش ناتو در حوزه کشورهای سابق اتحاد جماهیر شوروی بسیار لابی‌ کرده‌اند. آنها بارها با کشورهای جدید و قدیم ناتو لابی‌ کرده‌اند که فروش سلاح‌ها را به کشورهای خارج از این سازمان نیز گسترش دهند. حریت‌دیلی، روزنامه نزدیک اپوزیسیون این کشور با پوشش دادن سخنان رئیس‌جمهوری ترکیه و به نقل از وی می‌نویسد: «هیچ‌کس حق ندارد در مورد استقلال جمهوری ترکیه یا تصمیم‌های مستقلی که درباره صنعت تسلیحاتی‌مان گرفته می‌شود، بحث و جدل کند.» رئیس‌جمهوری ترکیه افزود:« در مورد استقلال‌مان خودمان تصمیم می‌گیریم. ما مجبوریم امنیت و اندازه ایمنی‌مان را به منظور دفاع از کشورمان بالا ببریم. » خبرنگارانی که با اردوغان به قزاقستان سفر کرده بودند در بازگشت به آنکارا اعلام کرده‌اند که وی از نتیجه دو پرونده قضایی که در خارج صادر شده بسیار نگران و در عین حال عصبی است. نخستین پرونده به نتیجه رایی بازمی‌گردد که علیه محافظان شخصی اردوغان صادر شده است. محافظان اردوغان متهم شده بودند که به مخالفان وی در یک راهپیمایی مسالمت‌آمیز حمله کرده‌اند. دیگری هم نتیجه رای دادگاهی است که علیه عده‌ای از ترکیه‌ای‌ها، از جمله یکی از وزرای سابق اردوغان صادر شده است. این عده متهمند که قوانین آمریکا را درباره تحریم‌های صورت گرفته علیه ایران نادیده گرفته‌اند. اردوغان در مورد هر دو پرونده با عصبانیت انتقاد کرده است. با این حال ترکیه برای خرید این تسلیحات دلایل دیگری داشته است.

آسلی آیدین تاش‌باش، یکی از اعضای شورای روابط خارجی اتحادیه اروپا به نیویورک‌تایمز می‌گوید: ترکیه نیاز دارد تا روابط خود را با روسیه تقویت کند. این کشور همچنین نیازمند ساخت صنعت دفاعی خود است. این مقام اتحادیه اروپا ادامه می‌دهد: ترکیه تنها نیاز به یک قرارداد داشت اما برای روسیه این مهم بود تا در بین متحدان ناتو جدایی بیندازد.

درحالی که به نظر می‌رسد تسلیحات دسته‌جمعی ناتو برای ترکیه کافی باشد- زیرا هنگام بالا گرفتن تنش‌ها در سوریه، آمریکا موشک‌های پاتریوت را در آنجا مستقر کرد- اما اردوغان اعتماد خود را پس از کودتای سال گذشته در ترکیه به کشورهای غربی از دست داده است. اردوغان بر این باور است که کودتای سال گذشته در این کشور با هدایت کشورهای غربی صورت گرفته است.

نیروهای نظامی و غیرنظامی حاضر در کودتا از جت‌ها و تانک‌ها برای به‌دست گرفتن قدرت استفاده کردند و چندین نقطه را هم بمباران کردند اما پس از آن وفاداران به اردوغان توانستند کودتا را در هم بشکنند و با حضور در خیابان‌ها مانع سقوط اردوغان و حزب عدالت و توسعه شوند. آیدین تا‌ش‌باش اضافه می‌کند: تغییر فناوری به سمت روسیه برای ترکیه جذاب است. اردوغان بارها از آمریکا خواستار خرید پهپاد بود اما هربار این کشور به در بسته خورد. حالا اما اردوغان از اینکه خودشان ساخت پهپادها را توسعه داده‌اند، بسیار راضی است.

این تحولات درحالی رقم می‌خورد که آلمان نیز فروش اسلحه را به ترکیه به حالت تعلیق در آورده است. رابطه آلمان و ترکیه اخیرا به شدت تیره و تار شده است و به همین منظور برلین مانع فروش اسلحه به آنکارا شده است. آلمان از ترکیه به خاطر نقض حقوق بشر در این کشور بارها انتقاد کرده اما این مساله خوشایند اردوغان نبوده و درگیری‌های لفظی بین رهبران دو کشور در چند هفته اخیر افزایش یافته است.

در این شرایط بدبینی‌ها بین ترکیه و دنیای غرب مدام درحال افزایش است. در مقابل رابطه بین پوتین و اردوغان در حال گرم شدن است و تحسین رئیس‌جمهوری ترکیه از پوتین موجب بهت و حیرت بسیاری از رهبران کشورهای اروپایی شده است. ترکیه همچنین در چند وقت اخیر نشان داده است که مدل حکومت‌داری پوتین را ترجیح می‌دهد و به روش خود قصد دارد امپراتوری عثمانی را بازسازی کند، به همین دلیل مکررا از دموکراسی غربی انتقاد کرده و آن را نپذیرفته است.