سیاست تحریک و موازنه

دنیای اقتصاد: کره‌شمالی روز یکشنبه ۲۴ اردیبهشت ماه یک موشک بالستیک دیگر آزمایش کرد. گفته شد این آزمایش در سواحل منطقه کوسانگ در شمال‌غربی شبه‌جزیره کره صورت گرفته است. این اقدام در حالی است که در کره‌جنوبی «مون مائه- این» به ریاست‌جمهوری برگزیده شده است. او رویکرد مثبتی نسبت به همسایه شمالی دارد و در اولین روزهای ریاست خود اعلام کرد که آماده است به کره‌شمالی سفر کند. به گزارش گاردین، پیونگ‌یانگ پس از آزمایش این موشک اعلام کرد که آماده است با سئول در مورد برنامه موشک‌های بالستیک و برنامه هسته‌ای خود مذاکره کند.

با این حال، رئیس‌جمهوری کره‌جنوبی این اقدام را «تحریکی بی‌پروایانه» نامیده و خواستار برگزاری نشست جلسه شورای امنیت ملی کشورش شد. مقام‌های نظامی آمریکا و ژاپن می‌گویند این موشک پیش از سقوط ۸۰۰ کیلومتر پرواز و در ۴۰۰ کیلومتری شرق کره‌شمالی سقوط کرد. وزیر دفاع ژاپن می‌گوید این موشک از توان پرواز ۲ هزار کیلومتری برخوردار بود. به گزارش رویترز، کاخ سفید در بیانیه‌ای اعلام کرد که فرود این موشک بیشتر نزدیک به خاک روسیه بوده تا ژاپن و قطعا مسکو از این مساله خشنود نیست.

«دیوید رایت»، یکی از مدیران برنامه امنیت جهانی در اتحادیه دانشمندان نگران، می‌گوید داده‌ها نشان می‌دهد که این موشک پیشرفته‌تر از انواع دیگر موشک‌های ساخت کره‌شمالی بوده است. او می‌گوید: «اگر گزارش‌ها درست باشد، موشک سقوط کرده، برد بسیار بیشتری نسبت به دیگر موشک‌ها داشته است.» به گزارش گاردین او می‌افزاید: برد این موشک احتمالا ۴۵۰۰ کیلومتر بوده و این در حالی است که گوام- یکی از سرزمین‌های آمریکایی خارج از سرزمین مادر- که پایگاه نیروهای آمریکایی است در ۳۴۰۰ کیلومتری کره‌شمالی واقع شده است. او می‌گوید رسیدن به سواحل غربی آمریکا نیازمند موشک‌هایی با بردی بیش از ۸ هزار کیلومتر است. به‌طور مثال، هاوایی در ۷ هزار کیلومتری کره‌شمالی قرار دارد.

اگرچه کره‌شمالی بارها هشدار داده که آزمایش موشکی خود را صرف‌نظر از شاخ و شانه کشیدن‌های دیگران ادامه می‌دهد و آمریکا نیز تهدید به مقابله به مثل کرده اما این تهدیدات تاکنون عملی نشده است. سرمقاله روزنامه رودونگ، چاپ کره‌شمالی، می‌نویسد؛ «آمریکا نباید از ما انتظار تسلیم یا کنار گذاشتن توانمندی‌هایمان را داشته باشد.» گاردین می‌نویسد: بیشتر کارشناسان تردید دارند که این رژیم توانسته باشد موشک‌هایی بسازد که به خاک آمریکا برسد. این روزنامه می‌افزاید؛ احتمالا این موشک‌پراکنی‌ها برای محک زدن واکنش ترامپ و «مون» رئیس‌جمهوری جدید کره‌جنوبی است.

تصمیمات غریزی

سی‌ان‌ان در گزارشی می‌نویسد؛ ترامپ یک روز سخن از دیدار با «اون» رهبر کره‌شمالی می‌کند؛ روز دیگر وی را تهدید به حمله می‌کند؛ بار دیگر می‌گوید «در شرایط مناسب» حاضر به دیدار با «اون» است. این موضع‌گیری‌ها باعث شده کارشناسان نتوانند رویه درست یا منسجمی را در سیاست دولت ترامپ درخصوص کره‌شمالی دنبال کنند. این خبرگزاری آمریکایی می‌نویسد تاکنون هیچ یک از روسای جمهور آمریکا به‌دنبال دیدار با رهبران کره‌شمالی نبودند. این سخنان ترامپ نیز بیانگر نوعی خرق عادت در رویکردهای اوست و چنین سخنانی بسیار مناقشه‌انگیز است.

گاهی ترامپ سخنی می‌گوید که با عرف دیپلماتیک جور درنمی‌آید. بنابراین، برخی دستگاه‌ها مانند وزارت خارجه جور سخنان او را به دوش کشیده و بعضا در پی اصلاح سخنان او برمی‌آیند. شان اسپایسر، سخنگوی مطبوعاتی کاخ سفید می‌گوید تا زمانی که کره‌شمالی رفتار خود را اصلاح نکند دیداری در کار نخواهد بود. این مواضع باعث شد تا نیویورک‌تایمز در گزارشی به این مساله بپردازد که تصمیمات ترامپ بیش از آنکه ناشی از کار کارشناسی باشد برخاسته از «تصمیمات غریزی»
اوست.

نیویورک‌تایمز در گزارشی به قلم «مارک لاندلر» در یک مه‌2017 می‌نویسد پیشنهادهای غیرمعمول ترامپ نشان می‌دهد که شاید او به خود و توانایی‌هایش برای معامله با هر کسی اطمینان دارد. این گزارش می‌نویسد از زمان تاسیس کره‌شمالی به‌دست «کیم ایل- سونگ» تاکنون هیچ‌یک از رهبران آمریکا سخنی از دیدار با سران این کشور بر زبان نیاورده‌اند. کریستوفر هیل که یکی از مذاکره‌کنندگان ارشد و سپس نماینده ویژه رئیس‌جمهوری آمریکا در مسائل شبه‌جزیره بود، می‌گوید: «رهبر کره‌شمالی بسیار مفتخر و شادمان خواهد بود که به‌عنوان رهبر یک کشور هسته‌ای به دیدار ترامپ برود.»

با این حال، رفتارهای خارج از عرف دوترته، رئیس‌جمهور فیلیپین، نشان داد که دیپلماسی شخصی راه به جایی نمی‌برد و ممکن است با رفتارها یا واکنش‌های خارج از عرف مواجه شود. ترامپ همچنان به استراتژی سنتی سفت و سخت کردن فشار اقتصادی بر کره‌شمالی- به‌ویژه از طریق چین- دل بسته است. تنها فرق دیپلماسی او این است که تعدادی کشتی و ناو جنگی روانه شبه‌جزیره کرده و تهدید نظامی را همچون شمشیر داموکلس بر سر «اون» نگه داشته است.

اگرچه ترامپ در مصاحبه‌ای دیگر اعلام کرد که «درگیری بسیار بسیار شدید ممکن است» اما «جول. اس. سیت»، متخصص کره‌شمالی در دانشگاه جان هاپکینز معتقد است «چینی‌ها به ترامپ گفته‌اند باید با این آدم‌ها بیشتر مذاکره کنید. او کسی است که در دولت کلینتون موفق شد توافق 1994 را با کره شمالی منعقد کند.

نیویورک‌تایمز معتقد است ترامپ یا «شجاعت» و «اعتماد به نفس» در رویکردهای سیاست خارجی دارد یا بر حسب «غریزه» تصمیم می‌گیرد. این گزارش می‌افزاید: شواهد نشان می‌دهد که رئیس‌جمهوری آمریکا در قبال تهدیدات کره‌شمالی بیشتر بر مبنای غریزه تصمیم می‌گیرد تا درک درست از شرایط. دیپلماسی شخصی او و نشان دادن «شاخه زیتون» به رهبر کره‌شمالی راه به جایی نبرده و «اون» نه‌تنها علاقه‌ای به سخنان او نشان نداده بلکه تمایلی هم به مذاکره نشان نداده است.

تبعات نظامی شدن منطقه

نظامی شدن منطقه شبه‌جزیره چند پیامد به‌دنبال دارد. زبیگنیو برژینسکی، مشاور امنیت ملی دوران کارتر، بر این باور است که نظامی شدن منطقه یا وقوع درگیری نظامی چیزی است که کره‌شمالی انتظار آن را دارد. این کشور با استقبال از جنگ به‌دنبال مشروعیت بخشیدن به خود بر می‌آید و جنگ را «اهریمنی- اهورایی» جلوه می‌دهد.

به این ترتیب، خود را مظلوم جلوه می‌دهد که قربانی نیروهای اهریمنی شده است. احتمال فروپاشی پیونگ‌یانگ کابوسی است که کشورهای منطقه را آزار می‌دهد زیرا از یکسو مشتی انسان گرسنه راهی کشورهای دیگر می‌شوند و از سوی دیگر ممکن است نیروهای گریز از مرکز با دسترسی به زرادخانه نظامی آن را به‌دست تروریست‌ها برسانند. به این ترتیب، سایه ناامنی و تروریسم هم بر منطقه پراکنده می‌شود.

برژینسکی می‌نویسد: تبعات بعدی نظامی شدن شبه‌جزیره سلب اعتماد کشورهای پیرامونی و متحدان آمریکا از واشنگتن است. اولین گام این است که ژاپن روند نظامی شدن خود و حرکت به سوی تسلیحات هسته‌ای را شتاب می‌بخشد. در این صورت، ژاپن از یکسو ممکن است روند میلیتاریزه شدن خود را تسریع ببخشد و از سوی دیگر، ممکن است به «بریتانیای پاسیفیک» تبدیل شود و نقش بریتانیا در اروپا را برای آمریکا در آسیا بازی کند.

چنین اقدامی می‌تواند به مثابه تحریک پکن یا تیر خلاص زدن به روند غیرنظامی شدن منطقه وارد کند. به نظر می‌رسد حل بحران شبه‌جزیره با حیثیت اخلاقی آمریکا گره خورده است. در صورت حل نشدن بحران یا وقوع جنگ، انگشت اتهام به سوی آمریکا نشانه خواهد رفت و ممکن است پیامدهای ناخواسته‌ای برای آمریکا و شرق آسیا داشته باشد.