حسن حسن و جمعی از نویسندگان
مترجم: محمدحسین باقی

در بخش قبل به حضور داعش در مصر و به‌ویژه در صحرای سینا اشاره شد. اگرچه زیرشاخه‌های محلی که همگی به‌دنبال ساقط کردن رژیم مصر بودند در سال 2014 از میان رفتند، اما در سال 2015 دوباره جان گرفته و این بار توریست ها، شهروندان خارجی و منافع غرب را هدف قرار دادند و رسما با داعش بیعت کردند. میان داعش مصر و لیبی پیوندهایی هست. در این بخش هم به نحوه حضور داعش در تونس اشاره می‌شود. در واقع، داعش لیبی، مصر و تونس زیرشاخه‌های این گروه در شاخ آفریقا هستند. آنها با داشتن ارتباط با یکدیگر تلاش دارند تا پایگاهی برای خود در شاخ آفریقا دست و پا کنند.

۳- نقش تونسی‌ها

اگرچه «دولت اسلامی» هرگز تونس یا بخشی از آن را به‌عنوان یکی از ولایت‌های خود اعلام نکرده، اما این کشور به‌عنوان یک هدف برای حملات و تلاش برای تسخیر سرزمین اهمیت داشته است. داعش با نفوذ در خارج از عراق و سوریه در اواخر 2014 شروع به تمرکز بر تونس کرد. در نیمه دسامبر همان سال، یک پیام ویدئویی از رقه- سوریه- فردی به نام «ابوبکر الحکیم» (که در این ویدئو «ابوالمقاتل» نامیده می‌شد) را نشان داد که سابقه او به جنبش جهادی گسترده‌تری بازمی‌گشت که قدمت آن به سال 2003 می‌رسید. در این ویدئو، حکیم ادعا کرد که مسوولیت ترور سیاستمداران چپگرا و سکولار تونسی در سال 2013 را بر عهده می‌گیرد - «بله‌ای ظالمان، ما همان کسانی هستیم که شکری بلادی و محمد برهمی را به قتل رساندیم»- بنابراین، ظن حزب النهضه را تایید کرد که او درگیر در این ترور بوده است. حکیم غیر از اینکه خواستار خشونت بیشتر شده بود و از تونسی‌ها می‌خواست زندانی شدن برادران و خواهرانشان را به‌خاطر آورند، از تونسی‌ها خواست تا با ابوبکر البغدادی بیعت کنند، پرچم توحید را برافرازند و پرچم‌های شارل دوگل و ناپلئون را براندازند (اشاره به روابط نزدیک تونس و فرانسه). از آن زمان، داعش در چند حمله در تونس دست داشته و در بهار 2016 تلاش کرد تا یک پایگاه سرزمینی نزدیک مرز میان تونس و لیبی برقرار کند. هدفش ایجاد محیطی است که توانایی عضوگیری بیشتر و تضعیف دولت را به او بدهد. حملات علیه مقرهای نظامی و امنیتی برای ایجاد هرج و مرج و برانگیختن ترس و ایجاد این سوال در شهروندان انجام می‌گیرد که آیا دولت از توانایی حفاظت از مردم برخوردار است یا خیر. حمله به زیرساخت‌های توریستی به اقتصاد ضربه می‌زند و این باعث ایجاد نارضایتی علیه دولت می‌شود. داعش امیدوار است که این مساله در بلندمدت موجب سلب مشروعیت از دولت تونس شده و فرصت‌های جدیدی برای جذب حامیان و سپس برقراری ولایت در تونس به دست بیاورد. از این رو، داعش در آخرین گام خود ناکام ماند، اما این شکست به‌دلیل فقدان تلاش نیست. دولت تونس و دستگاه امنیتی و جامعه‌اش در برابر اهداف داعش نسبتا مقاوم بوده‌اند.

پیوندهای تاریخی

جهادیون تونسی پیوندهای عمیقی با پدرخوانده داعش «ابومصعب الزرقاوی» دارند که به بیش از یک دهه پیش بازمی‌گردد. در حقیقت، برخی از اولین مبارزان خارجی که از خارج از شام به پایگاه آن زمان زرقاوی در کردستان عراق رفتند - البته پیش از حمله آمریکا به عراق- تونسی بودند، اگرچه جهادیون تونسی نیز پیوندی تاریخی با القاعده داشتند اما آنها که به داعش پیوستند به جایگاه و مقام‌های بالاتری رسیدند. برای مثال، «ابو اسامه التونسی» رهبری شبکه تسهیل ساز مبارزان خارجی را در «دولت اسلامی در عراق» دست داشت. بسیار شبیه به شاخه القاعده در شبه جزیره عربستان، ولایت‌های داعشی در لیبی به شکل «درون سازمانی» ایجاد می‌شوند به این معنا که - در تعریف- آنها پیوندهای نزدیک تری با رهبری داعش در عراق و سوریه دارند تا ولایت‌های دیگر. هر دو پیوند تاریخی میان جهادیون تونسی و سازمان‌های سلف داعش و نزدیکی جغرافیایی حامی حضور پررنگ‌تر تونسی‌ها در داعش در لیبی و تمرکز داعش لیبی بر انجام حمله در تونس است.

عملیات امنیتی

در حالی که خیلی‌ها با حملات خاص و در مقیاسِ بزرگِ داعش در تونس آشنا هستند، اما این گروه حملاتی در سطح پایین و شورشی‌گونه هم علیه اهداف امنیتی در تونس انجام داده است. اولین عملیات شناخته شده در 8 آوریل 2015 در «جبل المغیله» نزدیک شهر «سبیطلة» رخ داد؛ همان جایی که داعش دست به کمین زده و 4 سرباز تونسی را کشته و 12 نفر را مجروح کرد. چند هفته بعد، در 22 آوریل، داعش مسوولیت حمله به پایگاه نظامی تونس در «جبل السلوم»، جنوب شرق شهر کاسرین را بر عهده گرفت که منجر به مرگ یکی از مبارزانش از الجزایر شد؛ این نشان می‌داد که افراد دیگری غیر از تونسی‌ها در سلسله مراتب «دولت اسلامی» در تونس حضور داشتند. داعش همچنین مسوولیت حمله به نیروهای ویژه تونس در جبل السلوم در دوم مه را بر عهده گرفت. اواخر همان ماه، داعش شروع به افزایش حملات به نیروهای امنیتی در شهرهای مهم کرد.

در 25 مه، در پادگان «بوشوشه» در تونس، یک سرباز تونسی که عضو مخفی داعش در ارتش تونس بود با چاقو به یک سرباز دیگر حمله کرد، اسلحه او را گرفت و شروع به آتش گشودن کرد که در اثر این اقدام، 7 نفر کشته و 10 نفر دیگر مجروح شدند. 5ماه بعد در 26نوامبر، یک عضو داعش به سوی اتوبوس حامل گارد ریاست‌جمهوری تونس در پایتخت حمله کرد و 12 نفر را در حمله‌ای انتحاری کشت. داعش همچنین حملاتی در مقیاس کوچک به یک مرکز امنیتی در وزارت کشور انجام داد. در 15 ژوئن 2015، حمله به «بئر الحفی» (فرمانداری سیدی بوزید) باعث کشته شدن 3 افسر پلیس شد؛ در 21 آگوست، یک گروهبان و یک عضو دیگر در بخش مهندسی کشته و دو نفر دیگر با بمب‌های دست ساز در «جبل المغیله» مجروح شدند.؛ در 16 مه‌2016، حمله‌ای دیگر با بمب دست‌ساز در جبل المغیله تعدادی سرباز را مجروح کرد. از بهار و تابستان 2015 به این‌سو، سرعت این حملات با کُندی مواجه شده و این نشان می‌دهد که تونس به مرور زمان ظرفیت‌های داعش برای انجام حملات شورشی گونه را کاهش داده است.