بخش صد و یکم
پدیده شوم قرن جدید - ۲۱ فروردین ۹۶
حسن حسن و جمعی از نویسندگان
مترجم: محمدحسین باقی
در بخش قبل به چگونگی ریشه دوانیدن داعش در لیبی اشاره و گفته شد که رهبری این گروه در اوایل ۲۰۱۵ برخی از ارشدترین مبارزان خود را برای کمک به تقویت حضور تازه خود در لیبی به آنجا اعزام و اولین پایگاه خود را در خارج از عراق و سوریه تاسیس کرد. درنه و سرت، دو پایگاه جدید داعش بودند که در آنها دادگاه‌های شریعت، پلیس (الحسبه) و سایر بخش‌های اداری تاسیس شد. در بخش قبل به حضور داعش در درنه و بنغازی پرداختیم و در این بخش به نحوه حضور داعش در سرت و صبراته می‌پردازیم.
حسن حسن و جمعی از نویسندگان
مترجم: محمدحسین باقی
در بخش قبل به چگونگی ریشه دوانیدن داعش در لیبی اشاره و گفته شد که رهبری این گروه در اوایل 2015 برخی از ارشدترین مبارزان خود را برای کمک به تقویت حضور تازه خود در لیبی به آنجا اعزام و اولین پایگاه خود را در خارج از عراق و سوریه تاسیس کرد. درنه و سرت، دو پایگاه جدید داعش بودند که در آنها دادگاه‌های شریعت، پلیس (الحسبه) و سایر بخش‌های اداری تاسیس شد. در بخش قبل به حضور داعش در درنه و بنغازی پرداختیم و در این بخش به نحوه حضور داعش در سرت و صبراته می‌پردازیم.
ب) داعش در سرت
ریشه داعش در سرت به یگان فاروق از شهر مصراته وصل است. این یگان برای مدتی به انصار الشریعه پیوست اما سپس با داعش بیعت کرد. برخی از چهره‌های کلیدی داعش در بنغازی، مانند حسن الکرامی، تصمیم گرفتند تا بار دیگر به سرت بروند، همان جایی که رهبری عملیات علیه جنبش سلفی در این شهر را به دست گرفتند تا آنجا که رهبر این گروه، خالد بن رجب فرجانی، کشته شد. داعش توانست در سرت با «یگان 166 فجر مصراته» برای مدتی به همزیستی روی آورد زیرا هسته داعش در این شهر یگان فاروق بود که در کنار یگان 166 در جنگ علیه رژیم قذافی شرکت کرده بود.
به‌دنبال شکست این یگان در لیبی، داعش در سرت مبارزان خود را از اجدابیه، بنغازی و درنه تامین می‌کند. سرت همچنین به مقصدی برای بیشتر مبارزان خارجی تبدیل شد که خواستار پیوستن به داعش در لیبی بودند. با افزایش فشار بر داعش در سرت، گزارش‌هایی از تنش و درگیری میان مبارزان لیبیایی داعش و مبارزان خارجی داعش در این کشور به بیرون درز یافت. این درگیری ناشی از احساس منزوی شدن مبارزان محلی بود که معتقد بودند به نفع مبارزان خارجی حاشیه‌نشین شده‌اند.
ج) داعش در صبراته
اگرچه حضور «دولت اسلامی» در صبراته پیوندهایی با برخی جهادیون سابق لیبی دارد، اما داعش در این شهر عمدتا متشکل از مبارزان تونسی است که به شاخه تونسی انصار الشریعه تعلق دارند که هدف اصلی‌اش آموزش و تامین پایگاهی برای فعالیت‌های داعش در تونس بود. در فوریه 2016، حمله هوایی که اردوگاه آموزشی داعش در شهر را هدف گرفت ضربه‌ای بزرگ بر برنامه‌های داعش در صبراته وارد آورد. کمتر از یک ماه بعد، در یک انتقام آشکار، مبارزان داعش حمله‌ای به شهر «بن قردان»- در مرز تونس با لیبی- را انجام دادند و تلاش داشتند تا این شهر را تسخیر کنند. این طرح داعش برای تونس بود، اما حملات هوایی به اردوگاه اصلی‌اش در صبراته این مساله را با اختلال مواجه کرد.
رویکرد داعش در لیبی
با وجود فقدان حمایت مردمی برای داعش در لیبی اما این گروه موفق شد پایگاهی برای خود در آنجا بیابد. در حالی که رویکرد این گروه برای انجام این کار [یافتن پایگاه] شامل استفاده از خشونت و تاکتیک‌های تروریستی برای واداشتن اجتماعات محلی برای تسلیم شدن بود - همان طور که در درنه و سرت مصداق داشت- اما از تاکتیک‌های عمل‌گرایانه‌تر هم استفاده می‌کرد مانند توافقاتی که با جوامع محلی و بازیگران کلیدی - مثلا- در مناطق صبراته، نوفلیه، بن جواد و هراوه با مذاکره به دست آورد. داعش همچنین به شکل موثری بر شکاف‌های رقابت‌آمیز و تاریخی در لیبی متمرکز شد و آنها را به بازی می‌گرفت تا عدم عملیات متحد نظامی علیه خود را تضمین کند. این استراتژی برای مدتی نسبتا موفقیت‌آمیز بود. با توجه به شکاف‌های عمیق و قطبی‌سازی چشمگیر در لیبی امروز، شکست داعش در سرت- برای مثال- می‌تواند موجب شروع فاز جدیدی از بی‌ثباتی و ستیز شود البته اگر از سوی حکومت ائتلاف ملی مورد حمایت سازمان ملل (GNA) و جامعه بین‌المللی به شکل موفقیت‌آمیزی مدیریت نشود. چنین بی‌ثباتی‌ای فقط به مثابه شانسی برای داعش جهت سازماندهی دوباره به خود و ضربه به لیبی به خدمت گرفته خواهد شد.
آنچه نگران کننده‌تر است این است که بسیاری از مردم لیبی کسب دستاوردها علیه داعش در سرت را جشن نمی‌گیرند. برخی، مانند حامیان «حکومت لیبی» در شرق، که رقیب GNA است و «ارتش ملی لیبی» (LNA) به رهبری ژنرال خلیفه حفتردر عوض از «توطئه غربی» برای تضعیف جایگاه LNA و رهبری این گروه به نفع نیروهای مورد حمایت سازمان ملل سخن می‌گویند. آنها این استدلال را بر این واقعیت بنا می‌کنند که GNA علیه داعش در سرت تنها پس از آن اعلان جنگ داد که LNA پیش‌تر نیروهای خود را برای آزادی شهر بسیج کرده بود؛ اتهامی که به عملیات هوایی آمریکا علیه داعش در سرت هم اطلاق می‌شود. در واقع، از آوریل به این سو، LNA بیش از 6 هزار مبارز را برای منطقه بحرانی سرت به‌کار گرفت. مخالفان و منتقدان مدعی‌اندکه تحرکات نظامی LNA تنها به معنی تضعیف GNA تازه منصوب شده است آن هم با توسعه حضور نظامی اش و کنترل بر منطقه به لحاظ استراتژیک مهم سرت. اینکه یک بازیگر مهم مسلح در لیبی مانند LNA این پیشرفت‌های مهم و چشمگیر در برابر داعش را «توطئه» می‌داند نشانه‌ای هشدار‌آمیز از شکست تقریبا قطعی تلاش‌های اتحاد به رهبری سازمان ملل است و باید زنگ خطر را در GNA و جامعه بین‌المللی به صدا در آورد. افزون بر این، این توقف آشکار در مبارزه با داعش در لیبی نشانه‌ای اولیه از بی‌ثباتی‌های بعدی در لیبی است، با توجه به پتانسیل ستیز مسلحانه میان نیروهای وفادار به GNA از شهر مصراته و نیروهای LNA وفادار به حکومت رقیب مستقر در شرق. به این ترتیب، نیروهای وفادار به GNA مدعی‌اندکه داعش کنترل منطقه‌ای کمتر از 5 کیلومتر را در دست دارد و اینکه تاخیر در دستیابی به پیروزی قاطع و کامل برای تسخیر سرت به‌دلیل تاکتیک‌های داعش است مانند استفاده از مین‌های زمینی، تک تیرانداز و خانواده‌ها و گروگان‌ها به‌عنوان سپر انسانی. سرت آخرین پایگاه داعش در لیبی است، اگرچه شکست داعش در سرت اقدامی مهم در جنگ علیه این گروه در لیبی است اما به معنای پایان این گروه در آنجا نیست چه، داعش در حال ایجاد پایگاه در منطقه جنوبی لیبی یعنی «فزان» است؛ اگرچه این می‌تواند به معنای افزایش مشروعیت GNA باشد، اما چالش‌ها و تهدیدات گسترده در مبارزه علیه داعش در لیبی و منطقه باقی خواهد ماند.
ارسال نظر