پشت صحنه تراژدی شام

دنیای اقتصاد: با انتشار خبر حمله شیمیایی به استان ادلب در سوریه بسیاری از رسانه‌ها و رهبران غربی انگشت اتهام را به‌سوی دولت سوریه نشانه رفتند. اما «ایگور کوناشنکوف» سخنگوی وزارت دفاع روسیه اعلام کرد که روز سه‌شنبه جنگنده‌های ارتش سوریه انبارهای تسلیحاتی تروریست‌ها در منطقه «خان شیخون» را هدف قرار داده‌اند. یکی از انبارها که در این حمله هدف قرار گرفته، محل ساخت تسلیحات شیمیایی توسط تروریست‌ها بوده است. قرار بوده این تسلیحات به عراق ارسال شود. در عین حال پرو پاگاندای غرب و متحدان منطقه‌ای‌اش نشان از عزم آنها برای تغییر مسیر تحولات سوریه است.

با انتشار خبر حمله شیمیایی به استان ادلب در سوریه بسیاری از رسانه‌ها و رهبران غربی انگشت اتهام را به سوی دولت سوریه نشانه رفتند. مخالفان با انتشار عکس‌ها و فیلم‌هایی از کشته‌شدگان اعلام کردند که بامداد سه‌شنبه جنگنده‌های سوخوی ۲۲ ارتش سوریه روی شهر «خان‌شیخون» در استان ادلب بمب‌های شیمیایی سارین ریختند. این شهر در سال‌های گذشته محل تجمع نیروهای «ارتش آزاد سوریه» و برخی گروه‌های تروریستی دیگر از جمله جبهه النصره و دیگر گروه‌های افراطی مخالف دولت سوریه بوده است.

غربی‌ها چه می‌گویند؟

برخی رسانه‌های غربی و عربی با «اما و اگر» به پوشش این حمله شیمیایی پرداخته و برخی هم با صدور حکمی اعلام کردند که دست اسد در کار است. برای مثال سی‌ان‌ان در گزارش جمعی ۵ آوریل خود به قلم کریم خدار، الیزابت رابرتس و چند تن دیگر «با احتیاط» پیش رفته و می‌نویسد: «کنشگران می‌گویند رژیم اسد مسوول کشته‌شدن بیش از ۷۰ نفر از مردم است که در میان آنها ۱۰ کودک دیده می‌شود.» این رسانه آمریکایی در ادامه می‌نویسد: «ارتش بشار اسد، رئیس‌جمهوری سوریه، استفاده از سلاح‌های شیمیایی را انکار کرده و شورشیان را مقصر این اقدام دانسته است. روسیه، متحد قدرتمند اسد هم اعلام کرد که جنگنده‌ای در آن حوالی نداشته است» اما در ادامه می‌افزاید از واشنگتن تا لندن و تا بیت‌المقدس و پایتخت‌های عربی، رهبران به اتفاق این حمله را - که مرگبارترین حمله شیمیایی در سال‌های اخیر بوده- محکوم کردند. دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا اعلام کرد: «حمله شیمیایی علیه مردم بی‌گناه از جمله زنان و کودکان قابل اغماض از سوی جهان متمدن نیست.» ترامپ این حمله را پیامد ضعف دولت قبلی آمریکا در تصمیم‌گیری دانست.

وزیر‌خارجه بریتانیا نیز گفت: «اگر ثابت شود که اسد مسوول این حمله است، دلیل دیگری خواهد بود بر اینکه آنها پدیده‌هایی خطرناک هستند و این یک جنایت جنگی است.» نخست‌وزیر بریتانیا نیز اعلام کرد «هیچ‌جایی برای اسد در آینده و در یک سوریه باثبات نیست... از تمام طرف‌ها می‌خواهم تا تضمین کنند که دوران گذار به دور از اسد انجام گیرد.» با این حال، مواضع رهبران و رسانه‌های جهان به دو شکل اعلام شد؛ برخی انگشت اتهام را بی‌هیچ شک‌وشبهه‌ای به‌طور مستقیم به سوی اسد نشانه رفتند و برخی هم با قید شرط، اسد را متهم شناخته و اعلام کردند: «اگر ثابت شود...» با این حال، به نظر می‌رسد کفه ترازو علیه اسد سنگین شده باشد و هیچ کشوری، هیچ اشاره‌ای به احتمال کاربرد این سلاح‌ها از سوی گروه‌های شورشی و تروریستی نمی‌کند.

سی‌ان‌ان به نقل از پزشکان در ادلب می‌نویسد: «دکتر فارس الجندی تخمین می‌زند که بیش از ۵۰۰ مجروح به بیمارستان آورده شدند و برخی کف زمین خوابیده بودند زیرا نه اتاق کافی وجود داشت و نه تجهیزات کافی برای رسیدگی به مجروحان.» سی‌ان‌ان به نقل از جان مک‌کین می‌نویسد: «دولت ترامپ باید سیگنال قدرتمندی به اسد بفرستد و نشان دهد که این حمله چیزی نیست که تحمل شود.» این خبرگزاری به نقل از یک ستون نویس و تحلیلگر سوری که عضو موسسه چتم هاوس نیز هست می‌نویسد: «رژیم اسد بارها به‌طور سیستماتیک و در مقیاس اندک از سلاح شیمیایی استفاده کرده است و باز هم استفاده خواهد کرد.»

با این حال، یک نکته مسلم است: اتحادیه اروپا و آمریکا که خود را سردمدار عدالت و حقوق بشر می‌پندارند بدون هیچ‌گونه تحقیقی انگشت اتهام را در اولین گام به سوی اسد نشانه گرفته‌اند و چنین وانمود می‌کنند که دولت سوریه مسوول این حمله است. چنین رویکردی «پوشش»ی به دست آدمخواران سلفی می‌دهد که هرگاه در آستانه فشار یا شکست قرار گرفتند به این سلاح‌ها متوسل شوند و با مظلوم‌نمایی و انتشار فیلم و عکس از قربانیان، دولت اسد را مقصر اعلام کنند. به همین دلیل است که غرب به رهبری آمریکا، فرانسه و انگلیس دیروز چهارشنبه جلسه‌ای در شورای امنیت تشکیل دادند که احتمالا با محکوم کردن دولت سوریه و تحریم‌ها و اعمال فشار بیشتر خاتمه خواهد یافت.

حقیقت چیست؟

الجزیره می‌نویسد وزارت دفاع روسیه اعلام کرده است جنگنده‌های دولت سوریه به یک انبار سلاح‌های شیمیایی مخالفان دولت در ادلب حمله کرده‌اند و گاز منتشر شده ناشی از این حمله بوده است. اکنون استفاده از سلاح شیمیایی به یک «معما» تبدیل شده که می‌تواند در سرنوشت اسد، مذاکرات آینده سوریه و تحولات داخلی این کشور تاثیرگذار باشد. حقیقت این است که در تابستان ۲۰۱۳ اتفاق مشابهی در سوریه رخ داد. در آن زمان بود که اوباما «خط قرمز» خود در سوریه را اعلام کرد که گفت استفاده از سلاح شیمیایی خط قرمز واشنگتن است. بسیاری بر این گمان بودند که اوباما رویکرد سخت‌تری در قبال دمشق اتخاذ خواهد کرد اما چنین نشد. پس از آن دولت اوباما به انفعال در قضایای سوریه متهم شد و متحدان این کشور می‌گفتند اگر در آن زمان دمشق به‌خاطر عبور از «خط قرمز» تنبیه می‌شد شاهد اتفاقات آینده نبودیم. اما وساطت مسکو مسیر را عوض کرد. طی توافقی که بین آمریکا و روسیه انجام گرفت، قرار شد سلاح‌های شیمیایی دولت سوریه امحا شوند. «سازمان منع استفاده از سلاح‌های شیمیایی» که مقر آن در لاهه هلند است، در اکتبر همان سال (۲۰۱۳) به‌خاطر کمک به خلع سلاح شیمیایی دولت سوریه جایزه نوبل صلح ۲۰۱۳ را از آن خود کرد. بر این اساس، سلاح‌های شیمیایی دولت سوریه در سال ۲۰۱۳ طی توافقی بین‌المللی روی دریا امحا شده و سازمان ملل با نظارت خود بر جریان امحا بر آن مهر تایید زد. در آن زمان اعلام شد که از گاز کلر استفاده شده است اما ادعای روز سه‌شنبه شدیدترین نوع ادعاها بوده و اعلام شد که از گاز سارین استفاده شده است. با این حال سوال اساسی این است: سلاح‌هایی که در سال ۲۰۱۳ امحا شدند چگونه و با چه منطقی ممکن است دوباره مورد استفاده قرار گرفته شده باشند؟

مسکو، دمشق و متحدان منطقه‌ای شان چه می‌گویند؟

به گزارش راشاتودی، «ایگور کوناشنکوف» سخنگوی وزارت دفاع روسیه اعلام کرد که روز سه‌شنبه جنگنده‌های ارتش سوریه انبارهای تسلیحاتی تروریست‌ها در منطقه «خان شیخون» را هدف قرار داده‌اند. یکی از انبارها که در این حمله هدف قرار گرفته، محل ساخت تسلیحات شیمیایی از سوی تروریست‌ها بوده است. قرار بوده این تسلیحات به عراق ارسال شود. به گفته کوناشنکوف، سازمان‌های بین‌المللی تایید کرده‌اند که این مواد شیمیایی پیش از این از سوی تروریست‌ها در عراق مورد استفاده قرار گرفته است. به گزارش خبرگزاری رسمی سوریه (سانا)، فرماندهی کل ارتش و نیروهای مسلح سوریه نیز در بیانیه‌ای اعلام کرد: «گروه‌های تروریستی همواره عادت دارند هر زمان که در اجرای اهداف حامیانشان یا به‌دست آوردن پیروزی در میدان جنگ شکست بخورند ارتش سوریه را به انجام حملات با گازهای سمی متهم کنند تا بتوانند شکست خود را توجیه کرده و حمایت حامیانشان را حفظ کنند.» یک مسوول وزارت خارجه سوریه نیز تاکید کرد سوریه به تمامی تعهداتش درباره توافق‌نامه منع گسترش تسلیحات شیمیایی از زمان امضای آن در سال ۲۰۱۳ پایبند بوده است.

آیا توطئه‌ای در کار است؟

به نظر می‌رسد نزدیکی به مذاکرات آستانه و ژنو و احتمال حاشیه نشین شدن شورشیان و دست برتر ارتش سوریه در بازپس گیری برخی مناطق با پشتیبانی هوایی روسیه موجب شده مخالفان منطقه‌ای اسد به تکاپو بیفتند و با توسل به هر وسیله‌ای امکان رسیدن به صلح را به بن بست بکشانند یا دست برتر اسد را به چالش بکشند و از دادن امتیاز به وی خودداری ورزند. برگزاری جلسه فوری شورای امنیت احتمالا به معنای بین‌المللی کردن پرونده سوریه، کشاندن پای این کشور به شورای امنیت، قرار دادن این کشور ذیل بند هفتم منشور سازمان ملل و تشدید اقدامات تنبیهی در بعد سیاسی، دیپلماتیک، اقتصادی و امنیتی است. نشانه‌های این مساله چیست؟ آنجا که اموال رفعت اسد، عموی بشار اسد، از سوی یکی از شعب دادگاه عالی اسپانیا توقیف می‌شود، اجلاس شورای امنیت با فوریت و در راستای محکوم کردن اسد برگزار می‌شود، ترکیه عملیات سپر فرات را پایان یافته و موفقیت‌آمیز اعلام می‌کند اما نیروهای خود را در سوریه نگه می‌دارد و هشدار می‌دهد که عملیات‌های دیگری ممکن است در راه باشد، همگی نشان می‌دهد که ممکن است توطئه‌ای در کار باشد تا فاتحه شام خوانده شود.