گروه خودرو: در شرایطی که شورای سیاست‌گذاری خودرو به دنبال تصویب طرحی برای مدیریت واردات خودرو به کشور است، آمار گمرک از ورود نزدیک به ۷۲ هزار دستگاه انواع خودرو به کشور حکایت می‌کند. بر اساس این آمار، ۷۱ هزار و ۸۹۶ دستگاه خودرو طی ۹ ماه امسال وارد کشور شده است، که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته، رشدی ۶۱ درصدی را نشان می‌دهد. این «رشد» در حالی اتفاق افتاده که تولید خودروهای داخلی نیز در ۹ ماه امسال افزایشی بیش از ۷۰ درصد داشته و با این حساب، می‌توان گفت «نرخ رشد واردات» به «نرخ رشد تولید» نسبتا نزدیک شده است. طبق اعلام گمرک ایران، ارزش خودروهای وارداتی به کشور بیش از یک میلیارد و ۴۵۷ میلیون دلار بوده و ارزش ریالی آن نیز بیش از سه هزار و ۷۰۰ میلیارد تومان برآورد شده است. با این حساب، ارزش ریالی واردات خودرو به کشور طی ۹ ماه امسال و در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته، ۵۶ درصد رشد را به خود می‌بیند. بر اساس آمار، در ۹ ماه سال گذشته، حدود ۴۵ هزار دستگاه خودرو وارد کشور شده بود و ارزش آن به ۹۲۸ میلیون دلار (دو هزار و ۲۸۵ میلیارد تومان) می‌رسید. هرچند واردات خودرو در ۹ ماه امسال و نسبت به مدت مشابه سال گذشته رشد داشته است، اما آمار واردات طی آذر ماه سال جاری، از این موضوع حکایت دارد که در مقایسه با آذر ماه پارسال، ورود خودروهای خارجی به کشور ۱۲ درصد کاهش پیدا کرده است.

با این حال روند کلی نشان دهنده افزایش قابل توجه واردات خودرو است و کارشناسان بر این باورند که در صورت تداوم این روند، تا پایان سال رکورد ورود ۱۰۰ هزار دستگاه خودرو به کشور به ثبت خواهد رسید.

تاخیر در تصویب طرح مدیریت واردات

اما رشد واردات خودرو به کشور در حالی است که شورای سیاست‌گذاری خودرو طرحی به نام «مدیریت واردات خودرو» را در دست بررسی دارد و می‌خواهد به واسطه آن، ورود خودروهای خارجی به کشور را هدفمند یا به‌عبارت بهتر محدود کند. این طرح که از شهریور ماه امسال بر سر زبان‌ها افتاده، در شورای سیاست‌گذاری خودرو مطرح شده و اعضای شورا و همچنین شخص وزیر صنعت، موافقت‌های اولیه را با آن به‌عمل آورده‌اند.

هرچند قرار بود در مدت زمان کوتاهی، طرح موردنظر به اصطلاح چکش کاری شده و به تصویب نهایی برسد، اما در حال حاضر با گذشت حدود چهار ماه از مطرح شدنش در شورای سیاست‌گذاری، هنوز خبری در مورد تصویب نهایی آن منتشر نشده است. آن‌طور که برخی اعضای شورای سیاست‌گذاری پیش‌تر در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» عنوان کردند، یکی از بندهای مهم طرح مذکور، افزایش تعرفه واردات خودرو است، چه آنکه طبق آن قرار است تعرفه از ۴۰ درصد فعلی به ۷۵ درصد افزایش یابد. ظاهرا این «بند» چالشی‌ترین موضوع در طرح مدیریت واردات خودرو به کشور است، زیرا واردکنندگان با آن مخالف بوده و از طرفی کارشناسان نیز معتقدند افزایش نرخ تعرفه، به کاهش هرچه بیشتر رقابت در بازار خودرو ختم خواهد شد. علاوه‌بر بحث «افزایش تعرفه واردات خودرو»، یک بند مهم دیگر نیز در طرح مدیریت واردات گنجانده شده که در صورت تصویب، محدودیت ورود خودروهای خارجی به کشور را به دنبال خواهد داشت.

این بند مهم «تحریم تحریم‌کنندگان بازار خودرو ایران» است؛ به‌نحوی‌که میزان تعرفه واردات خودرو متناسب با «کشور مبدا واردکننده» متفاوت خواهد بود. بر این اساس، از «کشورهای دوست» تعرفه پایین‌تر و از کشورهایی که روابط دوستانه‌ای با ایران ندارند تعرفه بیشتری برای واردات خودرو اخذ خواهد شد تا به این واسطه، واردات خودرو از کشورهای تحریم‌کننده ممنوع یا محدود شود. این در حالی است که هم اکنون کره‌جنوبی به‌عنوان یکی از تحریم‌کنندگان اصلی بازار خودرو ایران، بیشترین صادرات را به کشور داشته و طبعا اگر قرار به انتقام گیری از کره‌ای‌ها باشد، آمار واردات افت قابل توجهی خواهد کرد.

اما آمار ۹ ماهه واردات خودرو به کشور حاوی چند نکته قابل توجه است، از جمله اینکه بیشترین خودروها از کشورهای امارات و کره‌جنوبی میهمان بازار ایران شده اند. در این بین، به نظر می‌رسد هیوندایی و کیا هنوز هم بیشترین صادرات خودرو را به ایران دارند، چه آنکه در آمار گمرک، بیش از هر خودرو دیگری، نام محصولات این دو شرکت کره‌ای از جمله توسان، اپتیما، سراتو و سانتافه به چشم می‌آید.

همچنین با وجود ممنوعیت واردات خودروهای لوکس (خودروهای دارای موتور ۲۵۰۰ سی‌سی به بالا)، نام برخی از این خودروها از جمله «مازراتی» در آمار ۹ ماهه به چشم می‌آید. از سوی دیگر گمرکات بندرلنگه، گناوه، شهید باهنر و تهران نیز میزبان‌های اصلی خودروهای خارجی به حساب می‌آیند. اما از دیگر نکات آمار موردنظر، می‌توان به واردات خودرو به صورت شناسنامه‌ای (شخصی و خارج از نمایندگی‌های رسمی) اشاره کرد، موضوعی که چالش‌های خاص خود را به دنبال دارد. این موضوع از جذابیت بالای واردات خودرو به کشور حکایت دارد، چه آنکه این روزها به به تجارتی کم دردسر و پرسود تبدیل شده است.

مقصد اصلی خودروهای صادراتی

اما در آمار گمرک، به وضع صادرات خودروهای داخلی نیز پرداخته شده، چه آنکه بر این اساس، کشورهایی مانند عراق و بلاروس و آذربایجان میزبان خودروهای ایرانی شده اند.

این در شرایطی است که همچنان «عراق» بازار صادراتی اصلی خودروهای ایرانی به حساب می‌آید و طی ۹ ماه امسال، بیشترین خودروها از«جاده مخصوص» به این کشور ارسال شده‌اند.

هرچند طبق آمار صادراتی گمرک، خودروهای ایرانی روانه کشورهایی مانند اسپانیا و آلمان نیز شده اند، اما به نظر می‌رسد ارسال آنها در راستای انجام تست‌های فنی و یا استفاده در سفارتخانه‌ها بوده، نه به منظور فروش به مشتریان المانی و اسپانیایی. آن طور که آمار می‌گوید، پراید، رانا، سمند و تیبا بیشترین آمار صادرات را داشته اند و در این بین، پراید رتبه اول را دارد. مقصد اصلی این خودرو، بازار عراق بوده است. سایر خودروهای صادراتی ایران، علاوه بر عراق، به کشورهایی مانند آذربایجان نیز صادر شده‌اند، هرچند آمار بسیار پایین تری نسبت به‌عراق دارند.