معاون کیفیت ایران خودرو در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد»:
پس از تشدید تحریم‌ها به سراغ بازارهای غیراروپایی رفتیم
سارا مالکی «کیفیت» سال‌ها است که برای مشتریان بازار خودرو تبدیل به واژه‌ای شده که یافتن آن در واقعیت کار آسانی نیست، اما به نظر می‌رسد تعریف خودروسازان از کیفیت با تعریف عموم مشتریان تفاوت دارد. معاون کیفیت ایران خودرو، عقیده دارد مفهوم کیفیت به درستی در میان مشتریان جا نیفتاده است زیرا بسیاری از مواردی که مشتریان خودروهای داخلی انتظار داشتن کیفیت را بر روی خودرویشان دارند، جزو «آپشن‌هایی» محسوب می‌شود که از ویژگی‌های خودروهای جدید به شمار می‌روند. کیومرث پورمجیب در میان صحبت‌هایش تاکید می‌کند به دلیل مشکلات موجود در خودروهای تولیدی «شرمنده مشتریان هستند» عقیده دارد منظور بسیاری از مشتریان از کیفیت، تنوع محصولات است. مساله اصلی نیز همین‌جا است، چرا خودروسازان با وجود آگاهی از این خواست مشتری تا کنون اقدامی قابل قبول در این راستا و برای افزایش کیفیت محصولات خود انجام نداده‌اند؟ آیا برای داشتن محصولاتی متنوع، با کیفیت و به روز در صنعت و بازار خودرو کشور باید در انتظار ورود ناجیانی از آن‌سوی مرزها باشیم یا اینکه خودروسازان خود قادر به تحقق این آرمان خواهند بود؟
اینها سوالاتی هستند که به بهانه ابلاغ خط مشی جدید کیفیت در ایران‌خودرو، با معاون کیفیت یکی از بزرگ‌ترین خودروسازان کشور در میان گذاشته‌ایم:
***
فکر می‌کنید ابلاغ خط مشی یا استراتژی‌های کیفیت در صنعت خودرو چقدر در بهبود واقعی کیفیت محصولات موثر بوده‌اند؟
ابلاغ این خط مشی‌ها از آنجایی اهمیت دارد که وظایف بخش‌های مختلفی را که درگیر کیفیت محصولات تولیدی هستند به آنها یادآوری می‌کند. برای مثال یکی از مهم‌ترین تاکیدات خط مشی کیفیتی که اخیرا در ایران‌خودرو ابلاغ شد، توسعه متوازن زنجیره تامین قطعات بوده زیرا بسیاری از اهداف ما در بخش افزایش کیفیت از طریق قطعه‌سازان محقق می‌شود. اگر قطعه‌سازان موفق نباشند تولید خودرو و تمام بندهای این ابلاغیه زیر سوال خواهد رفت، ما تلاش داریم یک رابطه برنده برنده در زمینه موضوعات فنی و تجاری با قطعه‌سازان داشته باشیم زیرا قطعه‌سازان از ارکان جدانشدنی اهداف کلان ما در زمینه تولید و کیفیت هستند.
اما به نظر می‌رسد تاکنون ارتباط برنده- برنده میان خودروسازان و قطعه‌سازان وجود نداشته، قطعه‌سازان همیشه مطالبات معوق فراوانی از خودروسازان داشته‌اند که همین موضوع باعث شده تا به زعم بسیاری از کارشناسان تولید قطعات با کیفیت برای قطعه‌سازان صرفه اقتصادی نداشته باشد و بسیاری از آنها به سراغ واردات قطعات چینی بروند.
در رابطه با معوقات عقب مانده قطعه‌سازان باید بگویم خودروساز و قطعه ساز هر دو در یک کشتی نشسته‌اند یعنی سود و زیان این دو به یکدیگر وابسته است. بر همین اساس طی دو سال گذشته که تیراژ تولید خودروسازان بسیار کاهش پیدا کرد و به دنبال آن میزان گردش نقدینگی خودروسازان هم پایین آمد، این مشکل بدون واسطه به قطعه‌سازان نیز منتقل شد پس در این میان خودروساز اراده‌ای برای متضرر کردن قطعه‌سازان یا کاهش کیفیت محصولات تولیدی آنها نکرده است. در رابطه با موضوع افت کیفیت احتمالی قطعات نیز باید بگوییم کل صنعت خودرو دچار افت تیراژ شد و به دنبال آن قطعه‌سازان هم تضعیف شدند که البته هم اکنون این مشکلات در حال برطرف شدن هستند.
چگونه؟
در حال حاضر تولیدات خودروسازان نسبت به قبل افزایش پیدا کرده است، این افزایش تولید در ایران خودرو تا جایی بوده که ما حالا روزی ۲ هزار دستگاه تولید داریم که این به معنای قدرتمند تر شدن قطعه‌سازان هم هست.
از طرفی در دولت یازدهم ما سلسله جلساتی را با حضور انجمن قعطه‌سازان در وزارتخانه صنعت داشته‌ایم، در این جلسات ما در حال ترسیم راهبردهایی هستیم که انتظارات خودروسازان از قطعه‌سازان برای افزایش داخلی‌سازی و همچنین بحث‌های کیفی و مالی آنها مشخص شود.
اما با وجود تمام این جلسات و خط‌مشی‌ها ما شاهد افت کیفیت خودروسازان خصوصا طی دوره تشدید تحریم‌ها بوده‌ایم، حتی خودروسازان در رابطه با استفاده از قطعات نامرغوب که اغلب چینی هم بوده‌اند بارها از سازمان ملی استاندارد اخطار دریافت کرده‌اند.
من این موضوع را قبول ندارم زیرا به شهادت شاخص‌های کیفی که توسط یک ناظر سوم بررسی می‌شوند ما افت کیفیت محسوسی نداشته‌ایم و حتی رشد هم داشته‌ایم. این شاخص‌ها نمادهای کیفیت خودرو هستند که هرروز‌اندازه‌گیری می‌شوند. یک شاخص دیگر شاخص رضایتمندی مشتری است که ما هر ماه بررسی می‌کنیم و شاخص دیگر هم که شاخصی درون سازمانی است، بررسی میزان قطعات برگشتی از نمایندگی‌های مجاز است. مجموع این شاخص‌ها نشان دهنده رشد کیفیت طی این دوره هستند.
با وجود تمام محدودیت‌ها و تمام تذکرهایی که سازمان ملی استاندارد برای افت کیفیت به خودروسازان داده است، این رشد کیفیت چگونه رخ داده است؟
این رشد کیفیت از آنجایی رخ داده است که خودروساز طی این مدت بسیار به خودش سخت گرفته تا در مقابل تمام این ناملایمات دچار افت کیفیت نشود. حالا اگر تاجری رفته از کشوری قطعه بی کیفیت آورده و وارد بازار سیاه کرده است خودروساز بی‌تقصیر است. من نمی‌گویم طی این مدت قطعه بی کیفیت وارد کشور نشده است، چرا اتفاقا وارد شده است، اما به این نکته هم توجه کنید که بحث قاچاق در گمرکات بسیار جدی است. اگر سازمان استاندارد نگران واردات این قطعات غیراصولی است، می‌تواند از طریق مبادی بازرسی که در گمرکات کشور دارد جلوی ورود قطعات بی‌کیفیت را به کشور بگیرد.
پس به اعتقاد شما بعد از تشدید تحریم‌های صنعت خودرو، این دست قطعات بی‌کیفیت فقط وارد بازار سیاه شده‌اند و خطوط تولید از چنین قطعات بی‌کیفیتی خالی هستند؟
ببینید بعد از تشدید تحریم‌ها مسلما ما به سراغ بازارهای غیراروپایی رفتیم، مثلا ما با کشورهایی نظیر مالزی، هند، چین و یا کره جنوبی ارتباط برقرار کردیم اما این به معنای افت کیفیت قطعات ما نیست زیرا ما در این کشورها به سراغ تامین کنندگان غیرکیفی نرفته‌ایم. در رابطه با ایران خودرو من با اطمینان اعلام می‌کنم که هیچ قطعه غیراستاندارد و بی شناسنامه‌ای نه وارد ایران خودرو شده است و نه اجازه استفاده از چنین قطعاتی در خط تولید این شرکت وجود دارد.
پس دلیل اصلی معیوب بودن خودروهای صفر کیلومتری که تحویل مشتریان داده می‌شود چیست؟ خودروهایی که به گفته مشتریان بعد از گذشت مدت کوتاهی از خروجشان از کارخانه، در راه می‌مانند.
ما مکانیزم بسیار پیچیده‌ای برای جلوگیری از تحویل یک محصول با عیب به مشتری داریم اما این به آن معنا نیست که محصول ما هیچ عیبی ندارد، اصلا گارانتی یک خودروی صفر برای همین است که اگر محصولی عیب پیدا کرد از مشتری حمایت شود. نه ما و نه هیچ خودروساز دیگری در دنیا نمی‌تواند بگوید تا پنج سال اول محصولش هیچ مشکلی پیدا نخواهد کرد، فقط شدت و ضعف مشکلات است که فرق می‌کند.
اما به نظر می‌رسد شدت ضعف در خودروهای داخلی خیلی زیاد است!
به هر صورت ما توانسته‌ایم به طور متوسط رضایت مشتری را افزایش دهیم اما این به آن معنا نیست که هیچ کدام از مشتری‌ها از عیب خودرو دچار رنج و عذاب نشده باشد. ما همواره به دلیل نقصان هایی که در خودروها وجود دارند شرمنده مشتریان هستیم، اما مشتریان هم آگاه باشند که راه افزایش کیفیت بی پایان است. به هر حال ما هرگز ادعا نمی‌کنیم که جزو خودروسازان بی‌عیب دنیا هستیم.
با توجه به مشکلات بی شمار کیفی که به هر حال در محصولات خودروسازان وجود دارد، شما فکر می‌کنید که صنعت خودرو ایران در مسیر خودروساز شدن به درستی گام برداشته است؟
یکی از گام‌های اولیه برای خودروساز شدن سرمایه‌گذاری است. وقتی کسب و کار و همچنین سرمایه‌گذاری دچار افت می‌شود به دنبال آن توسعه محصول که یکی از ارکان خودروساز شدن است هم دچار افت می‌شود، تولید پلت فرم جدید نیز همین طور است. پس این یک اصل کلی است که گام برداشتن در مسیر خودروساز شدن به سرمایه‌گذاری نیاز دارد چیزی که ما آن را نداشته‌ایم اما این به این معنا نیست که ما می‌خواهیم از هدف توسعه محصول دست بشوییم.
از طرف ایران خودرو به عنوان بزرگ‌ترین خودروساز کشور چه اقدامی در این زمینه صورت گرفته است؟
برای مثال با وجود تمام این مشکلات ما الان دنا را داریم که در خرداد سال آینده به تولید انبوه خواهد رسید.
پروژه دنا مربوط به سال‌ها قبل است...
بله پروژه آن مربوط به گذشته است اما سرمایه‌گذاری برای تولید انبوه آن مربوط به زمانی نه چندان دور است؛ یعنی درست در دوره‌ای که فشارهای زیادی بر دوش ما بود ما برای تولید انبوه این محصول برنامه ریزی کردیم و آن را به مرحله اجرا در آوردیم.
فکر می‌کنید اگر یک شریک خارجی که این روزها خودروسازان به شدت در انتظار آن هستند، وجود نداشته باشد، خودروسازان بتوانند با تکیه بر توانایی‌های خودشان اهداف کیفی را در تولیداتشان به ثمر برسانند؟
داشتن یک شریک خارجی به هیچ وجه عیب نیست، قرار نیست تمام کارها را یک خودروساز به تنهایی انجام دهد. الان بزرگ‌ترین خودروسازان دنیا هم فقط معماری می‌کنند و قطعات مورد نیاز را از کشورهای مختلف و از زنجیره‌های تامین جهانی دریافت می‌کنند.
گفته های شما کاملا درست است اما فکر می‌کنید خودروسازان داخلی توان کافی برای معماری یک خودرو را دارند؟
ما واحدهای طراحی و تحقیق و همچنین واحدهای توسعه محصول داریم اما حتما باید آنها را تقویت کنیم که این کار بدون نیاز به یک شریک خارجی نخواهد بود اما شراکتی که تحت هدایت و مدیریت خودمان باشد، به هر حال ما نمی‌توانیم از صفر تا صد یک خودرو را خودمان بسازیم، اصلا این کار برای هیچ خودروسازی امکان پذیر نیست.
فکر می‌کنید خودروهایی که در کشور به تولید می‌رسند از کیفیت کافی برخوردار هستند؟
قبل از هرچیز باید بگویم کیفیت یک کلمه عام است که باید بیشتر شکافته شود، اما منظور بیشتر افرادی که از «کیفیت» صحبت می‌کنند، تنوع محصول است، در حالی‌که ممکن است محصولاتی که ما الان در کشور تولید می‌کنیم تنوع لازم را نداشته باشند اما از مرغوبیت کافی برخوردار باشند، بنابراین تعداد قابل توجهی از مشتریان وقتی از کیفیت صحبت می‌کنند منظورشان تنوع محصول است. باقی امکانات نظیر ترمز ای.بی.اس یا کیسه هوا، کولر تقویت شده و ... هم از جمله آپشن‌هایی هستند که ما در خودروهایمان گنجانده‌ایم اما به هر حال اینها آپشن‌هایی هستند که در محصولات جدید به صورت گسترده‌تری وجود دارند.
منظور از مرغوبیت چیست؟ یک خودرو مرغوب از نظر شما چه خودرویی است؟
برای مثال ما نمی‌توانیم بگوییم خودرو پژو ۴۰۵ خودرویی غیرمرغوب است، این خودرو در زمان خودش خودرو روز اروپا بوده.
بله، اما در زمان خودش...
اما بعد از ۱۵ سال تولید نیز ما نمی‌توانیم بگوییم این خودرو نامرغوب است زیرا قطعات این خودرو با کیفیت است، برای مثال شاخص هایی مانند کولر، صندلی‌ها، سیستم تایر یا دیگر رفاهیات درون خودرو از کیفیت کافی برخوردار هستند. مشکل اصلی ما در بحث کیفیت، تنوع محصول است، تنوع محصول هم سرمایه‌گذاری می‌خواهد پس ما برای اینکه ارتقای کیفیت داشته باشیم باید سرمایه‌گذاری داشته باشیم.
با توجه به صحبت‌های شما از نبود سرمایه‌گذاری اگر با تحریم‌های جدید غرب ورود شرکای تجاری خارجی به صنعت خودرو کشور برای مدتی به تاخیر بیفتد، خودروسازان چه برنامه‌هایی برای رشد کیفیت یا تنوع محصولات خود دارند؟
اگر خودروسازان جهانی نیایند ما باید خودمان تنوع محصول داشته باشیم و برای این کار همان طور که گفتم نیازمند سرمایه‌گذاری از سوی دولت و نهادهای بانکی و همچنین حمایت مجلس هستیم تا طی یک دوره معقول پنج ساله بتوانیم تنوع محصولات خود را بالا ببریم در غیر این صورت از محل سود عملیاتی نمی‌توانیم با سرعت زیادی این اتفاق را رقم بزنیم، اصلا اگر این تحریم‌ها هم نبود صنعت خودرو برای توسعه محصول باید از حمایت‌های ویژه‌ای برخوردار بود. به هر حال نیامدن خودروسازان خارجی به معنای افت مرغوبیت خودروهای تولیدی ما نیست زیرا بیش از ۹۰ درصد از قطعات مورد استفاده خودروسازان ساخت داخل است که کیفیت‌شان ثابت خواهد بود. در صورتی که خودروسازان جهانی نیایند تنها اتفاقی که رخ می‌دهد این است که سرعت تنوع محصول ما کم خواهد شد و برای مثال به جای اینکه هر سال محصولی جدید ارایه دهیم هر سه سال این اتفاق رخ خواهد داد.
هر چند همیشه از سوی دولت حمایت‌های ویژه‌ای از خودروسازان شده است، اما با توجه به شرایط اقتصادی فعلی بعید است یک حمایت ویژه مالی از خودروسازان به عمل بیاید...
الان را فراموش کنید، مگر طی چندین سال گذشته برای توسعه محصول از خودروساز حمایتی شده است؟ مثلا می‌گویند تعرفه واردات خودروهای خارجی را برای خودروسازان بالا نگه داشته‌اند، این حمایت تعرفه‌ای ساده‌ترین حمایتی است که در کشورهایی چون فرانسه و کره که خودروسازانی بزرگ دارند نیز اعمال می‌شوند. چیزی که در رابطه با صنعت خودروی ایران اتفاق نیفتاده است حمایت‌های مالی و سرمایه‌گذاری برای توسعه محصول است. برای مثال طی دوره‌ای که ما پیکان را از خط تولید خارج کردیم، برای طراحی و تولید سمند صدها میلیارد تومان سرمایه‌گذاری کردیم و به این واسطه دانش طراحی را وارد صنعت خودروی کشور کردیم، ۲۰۶ صندوقدار نیز ارمغان صنعتی بزرگی بود اما متاسفانه این چرخه که باید با تزریق مالی سرعت بیشتری می‌گرفت، رها شد و ما نیز نتوانستیم سرعت بالایی برای افزایش تنوع محصولات داشته باشیم.
در نهایت فکر می‌کنید شرکای خارجی برای تولید محصولاتی متنوع‌تر و با کیفیت‌تر به خودروسازان ایرانی بپیوندند؟
به نفع آنها است که به ایران بیایند. ما اصلا برای آمدن هیچ شریکی از خارج از کشور التماس نمی‌کنیم. من قاطعانه می‌گویم که ورود به بازار ایران در برنامه‌های کلان بسیاری از شرکت‌های اروپایی وجود دارد پس نیازی به اصرار ما نیست، آنها فقط در انتظار فرصتی هستند تا وارد بازار خودروی ایران شوند و مسلما با ورود آنها به صنعت و بازار خودروی ایران روند تولید محصولات نیز با تغییراتی مثبت همراه خواهد بود.
ارسال نظر