گروه خودرو- «دعوت از خودروسازان خارجی برای حضور دوباره در خودروسازی ایران»؛ این را باید مهم ترین تصمیم شورای سیاستگذاری خودرو در جلسه هفته گذشته اش دانست، تصمیمی که البته ۵۰ درصد داستان به حساب می‌آید و ۵۰ درصد دیگرش منوط به موافقت خودروسازان خارجی برای زندگی دوباره در جاده مخصوص است. در جلسه اخیر شورای سیاستگذاری خودرو البته بر پرداخت طلب قطعه سازان از سوی خودروسازها و همچنین استفاده صنعت قطعه از منابع بخش خصوصی برای افزایش تولید نیز اشاره شده، اما بدون تردید، مهم‌ترین دستاورد آن، دعوت از خودروسازان بزرگ خارجی برای حضوری دوباره در ایران است.

طی هشت سال گذشته و به خصوص چهار سال اخیر، تقریبا تمام خودروسازان بزرگی که در ایران فعالیت داشتند، تحت تاثیر تحریم‌های بین‌المللی به کشورشان بازگشتند و این «وداع تلخ» اثراتی منفی و جبران‌ناپذیر را بر خودروسازی ایران گذاشت. کیا و هیوندایی، فولکس واگن و بنز آلمان، پژو و رنوی فرانسه و پیش‌ترها دووموتورز کره، خودروسازان بزرگ و معتبری بودند که با تحریم‌های بین‌المللی همراه و خودروسازی ایران را تنها گذاشتند.

استارت خروج خودروسازان جهانی از ایران را دووموتورز کره زد، شرکتی که در بخش خصوصی (کرمان موتور) فعالیت داشت و محصولات باکیفیتی مانند «سی یلو» را نیز روانه بازار کرد. این در حالی بود که به دلیل خرید بخشی از سهام دوو توسط جنرال موتورز آمریکا، این شرکت کره‌ای دیگر نتوانست در ایران بماند و مجبور شد به رغم میل باطنی اش، بگذارد و برود. دوو که رفت، نه تنها کرمان خودرویی‌ها شریکی معتبر را از دست دادند، بلکه مشتریان ایرانی نیز از خودرویی با کیفیت محروم شدند. نقش محوری در رفتن دوو را جنرال موتورز آمریکا ایفا کرد، شرکتی که چند سال بعد همین بلا را دوباره بر سر خودروسازی ایران آورد و مسبب رفتن پژو لقب گرفت. اوایل سال ۹۱ بود که ناگهان خبری بد در جاده مخصوص پیچید و اگرچه ابتدا کسی آن را باور نکرد، اما خیلی زود صحت خبر تایید و محرز شد که پژوی فرانسه یار دیرین خودروسازی ایران، جاده مخصوص را ترک کرده است. رفتن پژو همانا و افت تولید شدید ایران خودرو نیز همان؛ هرچند کاهش تولید ایران خودرویی‌ها دلایل دیگری هم داشت، اما قطعا هیچ‌کدام به اندازه رفتن پژو اثرگذار نبود. پژویی‌ها به دلیل آنکه جنرال موتورز آمریکا بخش کوچکی از سهام شان را خرید، دل از جاده مخصوص کندند و پس از نزدیک به ۲۵ سال همکاری با ایران خودرو، ناگهان رفتند و پشت سرشان را هم نگاه نکردند.

پژو که رفت، دل خودرسازی ایران به رنو (دیگر خودروساز فرانسوی) خوش بود، شرکتی که سرمایه گذاری بزرگی را در جاده مخصوص انجام داده و حتی می‌خواست «ایران» را به پایگاه صادراتی خود در خاورمیانه تبدیل کند. رنویی‌ها تاکید زیادی داشتند که با وجود تحریم‌های بین‌المللی، در ایران می‌مانند و به فعالیت شان ادامه می‌دهند، اما ناگهان ورق برگشت و آنها هم قید ایران را زدند. خبر تعلیق فعالیت‌های رنو در ایران را که اوایل تابستان به بیرون درز کرد، خیلی‌ها تکذیب و زیر بارش نرفتند، اما در نهایت مشخص شد که رنو نیز تحت تاثیر تحریم‌ها، قصد رفتن از ایران را دارد. موضوعی که سبب شد رنویی‌ها سودای رفتن به سرشان بزند، تحریم‌های مستقیم ایالات‌متحده آمریکا علیه خودروسازی ایران بود، به نحوی که آنها با وجود مقاومت‌های زیاد، این بار نتوانستند در مقابل تحریم بایستند و مجبور به تعلیق فعالیت‌هایشان شدند.

رنو، پژو و دوو اما تنها خودروسازانی نبودند که از ایران رفتند. پیش از رنو و پژو و پس از دوو، خودروسازانی مانند هیوندایی و کیا و فولکس واگن و بنز نیز به کشورشان بازگشتند تا درگیر عواقب بی‌توجهی به تحریم‌های بین‌المللی نشوند و به اصطلاح دردسر برای خود درست نکنند، غافل از اینکه به هر حال بازاری بزرگ را از دست خواهند داد. در این بین، فولکس واگن آلمان که در بخش خصوصی خودروسازی ایران مشغول فعالیت بود، زودتر از هیوندایی و کیا و بنز تصمیم به رفتن گرفت. «فولکس گل» تنها خودروی این شرکت بود که در ایران مونتاژ می‌شد و کیفیت مناسبی نیز داشت، اما در نهایت تحریم‌ها اجازه نداد بزرگ‌ترین خودروساز اروپا به زندگی اش در ایران ادامه دهد. پس از فولکس، هم وطنش بنز نیز ساز جدایی زد و ابتدا از ایران خودرو رفت و سپس از ایران خودرودیزل. این شرکت پرآوازه آلمانی، خودروهایی مانند E۲۰۰ را در ایران خودرو مونتاژ می‌کرد، هر چند رفتنش بیشتر به ضرر ایران خودرودیزل شد که سال‌ها با یکدیگر همکار بودند.

با رفتن بنز و فولکس واگن، خودروسازان ایران به فکر جایگزین آنها افتادند، اما چون تحریم‌ها روز به روز بیشتر می‌شدند، تنها چینی‌ها چراغ سبز نشاند دادند و در نهایت نیز این جایگزینی خیر چندانی در خود نداشت. این اتفاق پس از رفتن هیوندایی نیز رخ داد، به نحوی که چینی‌ها جایگزین این شرکت معتبر کره‌ای شدند و جای خودروهایی مانند آوانته را، امثال توجوی و وولیکس گرفتند.

رفتن این همه خودروساز بزرگ از ایران، هم خودروسازان داخلی را با مشکلات تولید مواجه و هم ایرانی‌ها را از داشتن خودروهایی با کیفیت محروم کرد. حالا وزیر «صنعت، معدن و تجارت» به خودروسازان دستور داده تا پیام همکاری برای خارجی‌ها بفرستند و آنها را برای حضوری دوباره در ایران، دعوت کنند. ظاهرا قرار است با دعوت از مدیران ارشد خودروسازان بزرگ دنیا، مقدمات حضور دوباره شان در ایران فراهم شود، زیرا فضای سیاسی در مقایسه با چند ماه پیش بازتر شده و وزیر صنعت امیدوار است خودروسازان خارجی در این شرایط مثبت سیاسی، دوباره به ایران بیایند. به نظر می‌رسد اتفاقات خوبی که در جریان سفر رییس‌جمهور به نیویورک رخ داد، فضا را بیش از اینها برای بازگشت خودروسازان خارجی به ایران، مهیا کند. در واقع پیام صلح و دوستی که رییس‌جمهور ایران در مقر سازمان ملل، به جهان مخابره کرده، حالا قرار است از سوی خودروسازان کشور نیز به دست خودروسازان اروپایی و آسیایی و شاید هم آمریکایی برسد تا هم آنها فرصتی دوباره برای حضور در بازاری بزرگ را بیابند و هم ایرانی‌ها از دانش و تکنولوژی روز دنیا بهره مند شوند.