دخالت یا نظارت؟

علیرضا بهداد

«آیا نمایندگان مجلس می‌توانند در امور خودروسازها دخالت کنند، نظر بدهند و یا به دلیل برآورده شدن برخی خواسته‌ها، آنها را با ابزارهای مختلف قانونی و یا غیرقانونی تحت فشار قرار دهند؟» اینها پرسش‌هایی است که پندار تولید کنندگان به عنوان یک بنگاه بزرگ اقتصادی و مصرف کنندگان که می‌توان برای حقوق آنها ارزش قایل شد و یا نشد را به خود جلب می‌کند.

۲۹۰ نماینده مجلس شورای اسلامی به عنوان نمایندگان ۷۰میلیون ایرانی که به ازای هر ۲۴۱هزار نفر یک نماینده در مجلس دارند با توجه به این که وظیفه اصلی‌شان قانون‌گذاری است همواره کوشیده‌اند به عنوان وکلای مردم در حوزه‌های مختلف صنعت حضور داشته باشند که حضور این نمایندگان به ویژه اعضای کمیسیون صنایع و معادن در صنعت خودرو بسیار چشمگیر بوده است.

حساسیت مجلس بر سر قرارداد ال - ۹۰، پیگیری تغییر و تحولات مدیریتی خودروسازها، حضور نمایندگان در مراسم‌های افتتاحیه، کلنگ‌زنی و نمایشگاه‌های داخلی و خارجی و ... مواردی هستند که حضور پویای نمایندگان مجلس را در خودروسازی‌های بزرگ کشور نشان می‌دهد.

نمایندگان مجلس از خودروسازها چه می‌خواهند؟

حضور برخی از نمایندگان مجلس در خودروسازی‌ها در مواقع حساس به خودروسازها کمک شایانی نیز کرده است به عنوان نمونه این نمایندگان بودند که در قضیه آتش‌سوزی پژو ۴۰۵ به داد ایران‌خودرو رسیدند و افکار عمومی را تا حدودی به کنترل در آوردند.

و یا این که در پژو و ال-۹۰ عمدتا نمایندگان موافق به خودروسازی‌ها دعوت می‌شدند و دیدگاه‌های آنان در این خصوص پرسیده می‌شد.

در میان ۲۹۰ نماینده مجلس عمدتا نمایندگانی که در شرکت‌های خودروسازی حضور پیدا می‌کنند از افرادی هستند که یا قرار است کارخانه‌ خودروسازی در حوزه نمایندگی‌شان ساخته شود و یا این که اصولا از موافقان وضعیت فعلی صنعت خودروی کشور به شمار می‌آیند.

جالب این که اگر قرار باشد نمایندگان منتقد خودروسازها در خصوص عملکرد آنها دیدگاه‌هایشان را بیان کنند، خودروسازها مدعی می‌شوند که چون ما یک بنگاه بزرگ اقتصادی هستیم و بخشی از سهامداران ما نیز مردم هستند نباید در امور داخلی‌ شرکت دخالتی شود. حال این که آنجا که قرار است پروژه‌ای افتتاح شود که از لحاظ تبلیغی به نفع خودروسازها است از نمایندگان موافق دعوت به عمل آمده و یا نظر خواهی می‌شود.

این نکته را نباید فراموش کرد که شرکت‌های بزرگی همچون ایران‌خودرو و سایپا که دو بنگاه بزرگ اقتصادی کشور هستند و گردش مالی زیادی نیز در این شرکت‌ها جریان دارد از جذابیت زیادی برای مردم به خصوص رجال سیاسی کشور برخوردار هستند.

دخالت یا نظارت؟

پرسشی که در این میان به وجود می‌آید این که اصولا حضور نمایندگان مجلس در خودروسازی‌ها و اظهارنظر در مورد اقدام آنها آیا قانونی است؟ از آنجا که نظارت بر دولت یکی از وظایف اصلی نمایندگان به شمار می‌آید اما اگر این نظارت بیش از حد باشد شائبه دخالت را به وجود خواهد آورد.

صنعت نیمه دولتی خودرو در کشور مانند فرزند ۴۰ ساله‌ای است که نیاز بسیار زیادی به پدر و مادر دارد و باید از آن مراقبت کرد تا کار دست خود و یا دیگران ندهد.دولت و مجلس در این میان نقش والدین این صنعت را به خوبی ایفا می‌کند.

دولت به خودروسازها راه و رسم کار کردن را آموزش می‌دهد و مجلس مراقب است تا در این راه خودروساز به چاله‌ای نیفتد.

سیدحسین هاشمی، رییس کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی در پاسخ به پرسش خبرنگار «دنیای اقتصاد» در خصوص حضور برخی از نمایندگان مجلس در خودروسازی‌های کشور می‌گوید: قطعا حضور نمایندگان در صنعت خودرو جنبه نظارتی دارد چرا که امروز این صنعت روندی رو به رشد را طی کرده و در خارج از کشور پایگاه‌های تولید راه‌اندازی می‌کند و به همین خاطر انگیزه نمایندگان برای نظارت بیشتر بر چگونگی کارکرد خودروسازها بیشتر شده است.

وی درباره پروژه ال-۹۰ که مجلس نقش تعیین کننده‌ای در آن داشت می‌گوید: مجلس در آن زمان به خاطر استحکام بخشیدن به قرارداد وارد عمل شد تا سهم ساخت داخل کردن قطعات این خودرو بیشتر شود و دیدید که دیدگاه‌های مجلس در این خصوص به

نتیجه رسید.

وی می‌افزاید: نظرهای مجلس در خصوص صنعت خودرو بیشتر به نفع مصرف کننده و حتی خود تولید کنندگان است و حتی این نظارت و دیدگاه‌ها را نمایندگان مردم در خصوص خودروسازهای بخش خصوصی اعمال می‌کند.

مگر اتفاقی افتاده؟

حمیدرضا کاتوزیان نماینده مردم تهران در مجلس که از قضا دکترای مهندسی مکانیک را دارد و یکی از مدیران پیشین صنعت خودروی کشور به شمار می‌آید در پاسخ به پرسش خبرنگار ما درباره این که دیدگاه‌های نمایندگان مجلس در خصوص خودروسازها جنبه نظارتی دارد یا دخالتی؟ با ابراز تعجب می‌پرسد: مگر اتفاقی افتاده است؟ وقتی که مطمئن می‌شود هیچ خبر خاصی نیست می‌گوید اگر نمایندگان پیشنهادی را به خودروسازها می‌دهند فقط جنبه توصیه‌ای دارد و نوعی فرمان نباید تلقی شود.

وی می‌افزاید: برای بهبود فرآیندهای اجرایی وظیفه همه ما است تا پیشنهادهای خود را ارائه دهیم اما این پیشنهادها نباید به دخالت بینجامد.

کاتوزیان می‌گوید: دخالت و وارد آوردن فشارهای خارج از سیستم از طریق نمایندگان به خودروسازها کار پسندیده‌ای نیست اما اگر ایرادی در کار احساس کردند باید برای حل مشکل‌، آنها را راهنمایی کنند.

وی می‌افزاید: اگر نمایندگان در مقطعی احساس کنند در کار خودروسازها ایراد اساسی وجود دارد حتما به آنها ابلاغ می‌کنند در صورتی که این توصیه مورد توجه قرار نگیرد از ابزارهای در دست خود مانند پرسش از وزیر یا تحقیق و تفحص استفاده می‌کنند که این اقدام کاملا قانونی است.

وی تصریح می‌کند نمایندگان مردم زندان ندارند که بخواهند متخلفی را زندانی کنند بلکه ابزارهای قانونی در دست دارند که به ترتیب می‌توانند از آنها استفاده کنند.

وی در پاسخ به این پرسش که ال-۹۰ دخالت بود یا نظارت، می‌گوید: قرارداد ال-۹۰ ایرادهایی داشت، وقتی که دیدیم این ایرادها برطرف نشده است به کمیسیون اصل ۹۰ شکایت کردیم و آنها هم پذیرفتند، بنابراین اقدامی غیرقانونی انجام نشده است.