معمای ترمز ضد قفل در خودروهای داخلی

گروه خودرو -شورای عالی استاندارد اوایل سال گذشته در حالی طرح اجباری شدن نصب ترمز ضدقفل (ABS) در خودرو‌های تولیدی را تصویب کرد که در آیین‌نامه ابلاغی در خصوص چگونگی نصب این سیستم روی خودروهای داخلی سخنی به میان نیامده بود. اقدام صورت گرفته از سوی شورای عالی استاندارد در خصوص چگونگی نصب این سیستم روی خودروهای داخلی موجب شد تا این شائبه به وجود آید که خودروسازان به جای استفاده از روش‌های متداول و مرسوم در دنیا برای نصب این سیستم روش‌هایی را مد نظر قرار خواهند داد که در دنیا مرسوم نیست.

شائبه به وجود آمده تا آنجا پیش رفت که سرهنگ سید‌هادی‌ هاشمی، رییس پلیس راهنمایی و رانندگی تهران بزرگ چهارشنبه گذشته در اولین کارگاه آموزش ترافیکی کارکنان ادارات دولتی تهران با اشاره به ناایمن بودن خودروهای داخلی عنوان کرده بود که به‌‌رغم اجباری بودن نصب ترمز ضدقفل روی خودروها، برخی خودروسازان در اقدامی عجیب این ترمز را فقط برای چرخ‌های جلو خودروها نصب می‌کنند! و علاوه بر این کیسه هوا را نیز فقط برای راننده در نظر می‌گیرند.

اظهارات سرهنگ‌هاشمی در حالی است که روشی برای نصب ترمز ضدقفل (ABS) روی چرخ‌های جلو خودرو در دنیا وجود ندارد؛ چراکه نصب این سیستم روی چرخ‌های جلو علاوه بر کاهش پایداری خودرو ایمنی خودرو را نیز کاهش می‌دهد.

به طوری که به گفته اوستا گودرزی، استاد دانشگاه علم و صنعت در دنیا در مجموع چهار روش تک‌کاناله، دو کاناله، سه‌کاناله و چهارکاناله برای نصب ترمز ضدقفل (ABS) وجود دارد که از میان روش‌های مذکور هم‌اکنون روش چهار کاناله مرسوم ‌ترین

روش است.

وی در پاسخ به این پرسش که روش‌های مذکور چه تفاوتی با یکدیگر دارند، عنوان می‌کند: در روش تک‌کاناله ترمز ضدقفل (ABS) روی دو چرخ عقب خودرو نصب می‌شود؛ چرا که چرخ‌های عقب خودرو از پایداری بیشتری برخوردار هستند، در روش دو‌کاناله که روش ضربدری نیز نامیده می‌شود ترمز روی یک چرخ جلو و چرخ مخالف در عقب خودرو نصب می‌شود، اما در روش سه کاناله برای هر کدام از چرخ‌های جلو یک سنسور و یک سوپاپ و برای دو چرخ عقب یک سنسور و یک سوپاپ وجود دارد که معمولا داخل اکسل عقب نصب می‌شود در این نوع ممکن است یکی از چرخ‌های عقب قفل کند، اما هم‌اکنون روش‌های مذکور چندان در دنیا مرسوم نیست به همین دلیل خودروسازان از روش چهار کانال برای نصب این سیستم استفاده می‌کنند.

به گفته گودرزی در روش چهارکاناله ترمز ضدقفل (ABS) روی چهار چرخ خودرو نصب می‌شود که این روش پایداری خودرو را به هنگام ترمز افزایش می‌دهد.

گودرزی در خصوص اظهارات رییس پلیس راهنمایی و رانندگی تهران بزرگ مبنی بر نصب این سیستم روی چرخ‌های جلو خودرو نیز می‌گوید: روش تک‌کاناله روشی است که در حدود ۲۰ سال پیش روی خودروها و روی چرخ‌های عقب نصب می‌شد و دلیل آن نیز کاهش هزینه‌ها بود، اما در حال حاضر این روش در دنیا چندان متداول نیست و خودروسازان برای نصب این سیستم از روش چهار چرخ استفاده می‌کنند تا به این طریق بتوانند پایداری خودرو را افزایش دهند.

گودرزی در ادامه عنوان می‌کند: نصب ترمز روی چرخ‌های جلو با منطق مهندسی هم خوانی ندارد؛ چراکه اولویت اول برای نصب این سیستم نصب روی چهار چرخ خودرو است و در صورتی که خودروساز بخواهد از روش تک‌کاناله استفاده کند این سیستم باید روی چرخ‌های عقب که از پایداری بیشتری برخوردار هستند، نصب شود.

علی جزایری، رییس انجمن موتور ایران و استاد دانشگاه خواجه نصیر نیز با بیان اینکه امکان نصب ABS روی چرخ‌های جلو و عقب خودرو وجود دارد در خصوص اظهارات رییس پلیس راهنمایی و رانندگی تهران بزرگ می‌گوید: امکان نصب ترمز ضدقفل (ABS) روی چرخ‌های جلو و عقب وجود دارد، اما نصب این سیستم روی چرخ‌های جلو غیرمنطقی و غیراصولی است؛ چراکه نصب این سیستم روی چرخ‌های جلو موجب کاهش پایداری و در نهایت ناایمن شدن خودرو می‌شود.

ABS روی چهار چرخ نصب می‌شود

اظهارات رییس پلیس راهنمایی و رانندگی تهران بزرگ و غیرمنطقی خواندن نصب سیستم ترمز ضدقفل (ABS) روی خودروهای داخلی از سوی کارشناسان این شائبه را به وجود آورد که خودروسازان به منظور کاهش هزینه‌های خود اقدام به نصب این سیستم به روشی می‌کنند که نه تنها در دنیا مرسوم نیست؛ بلکه اجرای آن کاهش کیفیت خودروهای داخلی را نیز در پی خواهد داشت، اما یک منبع مطلع در شرکت سایپا ضمن رد اظهارات رییس پلیس راهنمایی و رانندگی تهران بزرگ مبنی بر نصب این سیستم روی چرخ‌های جلو خودرو اظهار داشت که خودروسازان هم‌اکنون از روش چهار چرخ(چهارکاناله) برای نصب سیستم ترمز ضدقفل (ABS) استفاده می‌کنند.

این مقام مطلع در ادامه عنوان کرد: در گذشته از روش ضربدری و تک‌‌کاناله برای نصب این سیستم استفاده می‌شد، اما در حال حاضر این سیستم روی چهارکاناله (چهار چرخ )خودرو نصب می‌شود. وی در پاسخ به این پرسش که شرکت سایپا از چه روشی برای نصب این سیستم استفاده می‌کند، می‌گوید: هم‌اکنون سیستم‌های قدیمی مورد استفاده قرار نمی گیرد و خودروسازان داخلی نیز از روش چهارکاناله (چهار چرخ ) برای نصب این سیستم استفاده می‌کنند. وی در ادامه می‌گوید: سیستم ترمز خودرو از سنسور و یک بخش مرکزی برخوردار است به همین دلیل هر تغییری که در بخش مرکزی خودرو صورت گیرد به منزله تغییر در سیستم تمام چرخ‌ها است که این امر موجب می‌شود تا خودروسازان داخلی نیز از روش چهار چرخ برای نصب این سیستم استفاده کنند.

این مقام مطلع همچنین در پاسخ به این پرسش که برخی مسوولان معتقدند که خودروسازان داخلی برای کاهش هزینه‌ها اقدام به نصب ترمز با کیفیت پایین نیز می‌کنند، می‌گوید: ترمزهای جدید به لحاظ کیفی از سیستم‌های قدیمی برتر هستند که این امر موجب شده تا سیستم نصب شده روی پراید به لحاظ کیفی از سیستم ترمز زانیتا نیز بهتر باشد.

وی در خصوص هزینه نصب این سیستم روی خودروهای داخلی اظهار داشت: هزینه بر اساس نوع خودرو متغیر است، اما برای خودروهای با رنج قیمتی پایین نصب این سیستم هزینه‌ای در حدود ۴۰۰ تا ۵۰۰ هزار تومان را دربر دارد که این هزینه برای خودروهای گران‌قیمت به ۶۰۰ تا ۷۰۰ هزار تومان می‌رسد که با توجه به هزینه‌های مذکور می‌توان گفت نصب این سیستم رشد نسبی قیمت خودروهای داخلی را در بر خواهد داشت.

سیستم ترمز ضدقفل چیست؟

سیستم ترمز ضدقفل برای اولین بار در سال ۱۹۳۰ در هواپیما به شکل مکانیکی مورد استفاده قرار گرفت در همان زمان تحولات زیادی در توسعه این سیستم در صنعت هوانوردی بوجود آمد؛ اما جالب بود که بررسی این سیستم برای چندین سال متوقف شد تا اینکه در سال ۱۹۷۵ تا ۱۹۷۶ برای اولین بار این سیستم در کامیون‌های سنگین در آمریکا برای کاهش تصادفات به خاطر از دست دادن پایداری کامیون در جاده‌ها مخصوصا جاده‌های لغزنده مورد استفاده قرار گرفت.

در سال ۱۹۸۰ در تکنولوژی ایمنی خودرو تحول عظیمی رخ داد و سیستم ABS به شکل امروزی (الکترونیکی) در خودروهای سواری مورد استفاده قرار گرفت.

اما یکی از مهم‌ترین عواملی که باعث از دست دادن کنترل خودرو می‌گردد ترمز کردن ناگهانی در جاده‌های لغزنده مانند جاده‌های مرطوب، برفی، یخی و ... است که این عمل به علت قفل شدن چرخ‌ها بر روی سطح جاده می‌باشد برای جلوگیری از این امر سیستم ترمز ضدقفل (ABS) استفاده می‌شود.

در این سیستم از طریق یک سیستم هدایت الکترونیکی کنترل شده و با دریافت اطلاعات لازم از وضعیت سرعت هر چرخ‌ از طریق سنسورهای سرعت نیروی ترمز بر روی چهار چرخ را کنترل و تنظیم می‌کند. دراین سیستم مقدار نیروی ترمز روی هر یک از چرخ‌ها می‌تواند متغیر باشد بدین ترتیب چرخی که دارای سرعت کمتری نسبت به چرخ دیگر باشد به همان نسبت فشار روغن ترمز در آن کاهش می‌یابد، این کاهش فشار به صورت مقطعی بوده و تا زمانی ادامه می‌یابد که دور چرخ‌ها یکسان شود.

سیستم ABS از سرعت ۶ کیلومتر در ساعت به بالا شروع به کنترل سیستم ترمز می‌کند و در صورتی که به هر نحوی دچار اختلال و اشکال گردد سیستم ABS از مدار خارج شده و ترمز خودرو به صورت عادی عمل می‌کند.