کاهش ارزش به‌رغم افزایش حجم صادرات خودرو

مژگان میرزایی

طبق آمارهای اعلام شده از سوی گمرک جمهوری اسلامی، خودروسازان سال گذشته در حالی رشد صادرات را تجربه کردند که آمار ارائه شده نشان‌دهنده افت ارزش خودروهای صادراتی در مدت‌زمان مذکور بوده است، به‌طوری‌که بر اساس آمار مذکور می‌توان رشد صادرات و کاهش واردات خودرو، در کنار افت توامان صدور و ورود قطعات منفصله (CKD) در مقایسه با سال ۸۷ را نتیجه فعالیت خودروسازان و قطعه‌سازان کشور در سال گذشته دانست.

بنابر آمار رسمی گمرک جمهوری اسلامی ایران، واردات خودرو به کشور طی سال گذشته و در مقایسه با مدت مشابه سال قبل از آن، از لحاظ ارزش افت ۲۳/۱۴ درصدی را تجربه کرد، به‌طوری‌که طی این مدت در مجموع ۴۱هزار و ۶۱۰ دستگاه انواع خودروهای خارجی وارد کشور شده، آمار مذکور نشان‌دهنده کاهش ۵۵/۱۳ درصدی واردات خودرو از لحاظ وزن است. ارزش کل خودروهای وارداتی به کشور در سال گذشته ،۸۲۸ میلیون و ۸۱ هزار دلار بوده که در مقایسه با ارزش ۹۶۶ میلیون و ۳۰ هزار دلاری خودروهای وارداتی در سال قبل از آن می‌توان گفت خودروهای وارداتی کاهش ۲۳/۱۴ درصدی را از لحاظ ارزش تجربه کرده‌اند.

کره صدرنشین واردات

افزون بر این اگرچه در سال گذشته برندهای متفاوتی میهمان بازار خودرو کشور بوده‌اند، اما طبق آمار گمرک، خودروسازان کره‌جنوبی، ژاپن و آلمان سال گذشته بیشترین حجم از بازار واردات کشورمان را به خود اختصاص داده اند، آمار گمرک نشان‌دهنده آن است که کشور کره که با محصولات هیوندایی و کیا در کشور شناخته می‌شود، در سال گذشته رتبه اول کشور تولید‌کننده خودروهای وارداتی را به خود اختصاص داده است، به نحوی که از مجموع ۴۱ هزار و ۶۱۰ دستگاه خودرو وارد شده به کشور طی سال گذشته، ۲۶ هزار و ۷۲۴ دستگاه خودرو معادل ۲۳/۶۴ درصد کل واردات، از کره‌جنوبی، هشت هزار و ۲۳۵ دستگاه معادل ۳۰/۲۵ درصد وارداتی‌ها از ژاپن و یک هزار و ۸۵۳ دستگاه یعنی ۶۲/۱۲ درصد از کل خودروهای وارداتی نیز از کشور آلمان تامین شده است.

اما طبق آمار گمرک، از جنبه کشورهای مبدا واردکننده خودرو به ایران، کره علاوه بر رتبه نخست تولید‌کننده خودروهای وارداتی، در سال گذشته رتبه یک کشور وارد‌کننده را نیز از آن خود کرده است، به طوری که از مجموع خودروهای وارد شده از سوی این کشور، ۱۹ هزار و ۷۵۰ دستگاه خودرو مستقیما از این کشور وارد شده است. علاوه بر کره در سال گذشته امارات دومین مبدا واردات خودرو به کشور بوده، به طوری که بر اساس آمار گمرک از مجموع خودروهای وارداتی ۱۰ هزار و ۴۱۴ دستگاه خودرو نیز از این کشور وارد شده، پس از کره و امارات در سال جاری کویت رتبه سوم واردات را از آن خود کرده، به طوری که در مجموع سه ‌هزار و ۶۱۹ دستگاه انواع خودرو از این کشور وارد شده است.

براساس آمار مذکور، هرچند کشورهایی نظیر امارات متحده عربی و کویت، در رتبه‌های دوم و سوم واردکننده خودرو به کشور قرار گرفته‌اند، اما کشورهای مذکور خودروساز محسوب نمی‌شوند، با این حال به دلیل اینکه برخی از واردکنندگان حقیقی، اقدام به واردات خودرو از این کشورها می‌کنند، نام امارات و کویت نیز در لیست گمرک ایران، در ردیف صادرکنندگان خودرو به کشور قرار گرفته است.

واردات خودرو از این کشورها در شرایطی صورت می‌گیرد که این موضوع در برخی موارد، مشکلاتی را نیز در زمینه ارائه خدمات پس از فروش برای مشتریان ایجاد می‌کند، به نحوی که برخی واردکنندگان حقوقی، از ارائه این خدمات به خودروهای وارد شده توسط افراد حقیقی، شانه خالی می‌کنند.

جبران نسبی افت واردات CKD

از سوی دیگر هرچند در ماه‌های ابتدایی سال گذشته واردات قطعات CKD به کشور افت چشمگیری را نسبت به مدت مشابه سال قبل از آن تجربه کرد با این حال در آخرین ماه سال گذشته آمار واردات قطعات منفصله (CKD) تا حدودی جبران شد. بنابر آمار گمرک جمهوری اسلامی ایران، سال گذشته در مجموع ۲۰۰ هزار و ۶۰۰ تن انواع قطعه به ارزش دو میلیارد و ۶۶میلیون دلار وارد کشور شده است. آمار واردات قطعات CKD به کشور ، از لحاظ ارزش حکایت از کاهش ۷۹ صدم درصدی ارزش واردات قطعه منفصله در مقایسه با سال ۸۷ دارد.

همچنین از لحاظ وزنی نیز، قطعات وارد شده به کشور طی سال گذشته و در مقایسه با مدت مشابه سال ۸۷، افت ۳۸/۶ درصدی را تجربه کرده است. با توجه به جبران نسبی افت واردات قطعه به کشور می‌توان گفت افت تولید خودروهای مونتاژی در ماه پایانی سال گذشته تا حدودی جبران شده که به این طریق در ماه ابتدایی سال جاری می‌توان شاهد رشد نسبی تولید خودروهای مونتاژی در کشور بود.

اوایل سال جاری و با افت شدید واردات قطعات CKD به کشور آمار تولید برخی خودروهای مونتاژی همانند ریو، نیسان رونیز ، تندر-۹۰ و... با کاهش همراه بودند که این موضوع از عدم تامین به موقع قطعات خودروهای موردنظر، نشات می‌گرفت و حال با جبران نسبی واردات قطعات CKD می‌توان گفت که مشکل تولید این خودروها در سال جاری تا حدودی جبران خواهد شد.

فرانسه صدرنشین واردات CKD

بر اساس آمار گمرک، فرانسه سال گذشته صاحب بیشترین درصد قطعات وارداتی به ایران بوده و پس از آن کشورهای ژاپن و چین در رده‌های بعدی قرار دارند.

سال گذشته ارزش کل قطعات وارداتی از فرانسه به ایران ۷۱۲ میلیون و ۸۳۳ هزار دلار بوده، که این رقم، ۴۹/۳۴ درصد از کل قطعات وارد شده به کشور را شامل می‌شود.

پس از فرانسه ژاپن نیز ۹۵/۲۴ درصد از قطعات وارداتی به کشور را تامین کرده ، ارزش کل قطعات وارد شده از ژاپن ۵۱۵ میلیون و ۷۸۱ هزار دلار بوده، واردات قطعه از فرانسه و ژاپن به کشور در شرایطی است که طی سال گذشته، چین نیز توانسته رقمی معادل ۱۵۶ میلیون و ۱۴۷ هزار دلار قطعه در اختیار خودروسازی ایران قرار دهد و این موضوع از سهم ۵۵/۷ درصدی چینی‌ها در قطعات وارداتی به ایران در سال گذشته حکایت می‌کند.

در حالی چین سال گذشته در مکان سوم واردات قطعه به کشور قرار دارد که قطعات چینی همواره مورد اعتراض مصرف‌کنندگان و حتی خودروسازان بوده تا جایی که هم‌اکنون مراکز ارائه‌کننده خدمات پس از فروش خودروسازان نیز نسبت به ورود قطعات بی‌کیفیت چینی به بازار لوازم یدکی کشور، هشدار داده و ابراز نگرانی می‌کنند. به گفته برخی از قطعه‌سازان فراوانی و قیمت پایین قطعات تولید شده در چین دلیل اصلی رویکرد افزایشی استفاده از قطعات چینی در کشور است.

افت ۱۵ درصدی قیمت صادراتی‌ها

هرچند براساس آمار گمرک و برخلاف واردات، صادرات خودرو در سال گذشته نسبت به سال ۸۷ تا حدودی افزایش داشته، با این حال خودروسازان نتوانسته‌اند برنامه صادراتی

خود سال۸۸ را محقق کنند که این امر موجب عدم تحقق برنامه پیش‌بینی شده برای صادرات خودرو از سوی خودروسازان در سال ۸۸ شد. از سوی دیگر هر چند خودروسازان در سال گذشته توانستند رشد نسبی صادرات خودرو را تجربه کنند با این حال آمار اعلام شده از سوی گمرک حکایت از افت قیمت خودروهای صادراتی دارد.

بر اساس آمار اعلام شده از سوی گمرک جمهوری اسلامی ایران، میانگین قیمت خودروهای صادراتی ، سال گذشته با قیمت ۶ هزار و ۷۳۴ دلار به کشورهای مقصد صادر شدند که این رقم در مقایسه با سال قبل از آن نشان‌دهنده کاهش ۱۷/۱۵ درصدی قیمت خودروهای مذکور است. هرچند کاهش قیمت خودروهای صادراتی در کشورمان از نیمه دوم سال ۸۷ و همزمان با شدت گرفتن بحران جهانی و رکود در بازار خودرو دنیا آغاز شد، اما با بازگشت رونق دوباره به بازار خودرو جهانی، کاهش قیمت خودروهای صادراتی کشورمان همچنان ادامه دارد، به طوری که در مدت زمان مذکور با وجود اینکه خودروسازان داخلی تا حدودی توانستند افت خودروهای صادراتی را از لحاظ تعداد نسبت به ابتدای سال جاری جبران کنند، اما از لحاظ ارزش همچنان با کاهش مواجه هستند، به طوری که براساس آمار گمرک، سال گذشته خودروسازان موفق به صادرات ۴۱ هزار و ۶۱۲ دستگاه انواع خودرو صادراتی به ارزش ۲۸۰ میلیون و ۲۳ هزار دلار شدند که آمار مذکور حاکی از رشد ۳۳/۴۸ درصدی از لحاظ تعداد و رشد ۸۳/۲۵ درصدی از لحاظ ارزش است.

به گفته کارشناسان، افت قیمت خودروهای صادراتی در سال جاری به دلیل تغییر سبد محصولات خودروسازها صورت گرفته؛ چراکه بحران جهانی موجب شد تا تقاضا در دنیا به سمت خودروهای کم‌مصرف تغییر کند که این امر موجب شد تا خودروسازان به منظور حفظ بازارهای صادراتی خود صادرات خودروهای ارزان را در دستور کار قرار دهند، به‌طوری که در سال جاری روآ، پراید و تندر۹۰ جایگزین خودروهای سمند و ۲۰۶ صندوقدار در بازارهای صادراتی شدند و در صدر جدول خودروهای صادراتی قرار گرفتند. با افزایش صادرات خودروهای ارزان قیمت، از سویی قیمت خودروهای صادراتی در سال جاری نزول یافت و از سوی دیگر، سبد محصولات صادراتی نیز تغییر کرد که این امر در نهایت کاهش قیمت سبد خودروهای صادراتی را به همراه داشت.

بیشتر خودروها به عراق رفت

از سوی دیگر و بر اساس آمار اعلام شده از سوی گمرک اکثر خودروهای صادراتی در سال گذشته به کشورهای عراق، ترکیه و مصر صادر شدند، به طوری که از مجموع خودروهای صادراتی ۳۳‌هزار و ۳۸۵ دستگاه انواع خودرو به عراق، سه هزار و ۹۲۰ دستگاه به ترکیه و یک‌هزار و ۵۱۲ دستگاه نیز به مصر صادر شده است.

از سوی دیگر هرچند آمار ارائه شده از سوی گمرک نشان دهنده رشد صادرات خودرو سواری در سال گذشته است، اما برخلاف خودرو آمار مذکور از کاهش چشمگیر صادرات قطعات CKD حکایت دارد، به طوری که در سال گذشته خودروسازان در مجموع موفق به صادرات

دوهزار و ۸۸۷ تن قطعات CKD به ارزش ۱۵میلیون و ۹۷ هزار دلار شدند که این آمار در مقایسه با مدت مشابه سال قبل از لحاظ وزن با کاهش ۴۹/۶۵‌ درصدی و از لحاظ ارزش نیز با کاهش ۷۸/۷۱ درصدی مواجه بوده است.

کاهش صادرات قطعات CKD در حالی است که خودروسازان در حال حاضر در شش کشور مصر، ونزوئلا، سنگال، بلاروس، آذربایجان و سوریه سایت تولیدی راه‌اندازی کرده‌اند و قطعات صادراتی نیز به منظور تولید خودروهای داخلی به این سایت‌ها ارسال می‌شود که کاهش صادرات قطعات CKD نشان‌دهنده کاهش تولید در این کشورها است، از سوی دیگر با توجه به اینکه اکثر قطعات CKD از سوی خودروسازان به سایت‌های تولیدی ارسال می‌شود، می‌توان گفت که قطعه‌سازان در مدت زمان مذکور صادرات قابل توجهی نداشته‌اند.

بر اساس آمار گمرک، در سال گذشته بیشترین قطعات به کشورهای سوریه، ونزوئلا و عراق صادر شده است. به طوری‌که بر اساس آمار مذکور در سال گذشته در مجموع ۱۱ میلیون و ۷۵۹ هزار دلار قطعه به سوریه، یک میلیون و ۶۳۱ هزار دلار به ونزوئلا و هزار و ۲۷۴ دلار قطعه نیز به عراق صادر شده است.