ایربگ به تنهایی ضریب ایمنی را افزایش نمی‌دهد

مژگان میرزایی

براساس مصوبه شورای عالی استاندارد، خودروسازان از ابتدای برنامه پنجم توسعه در حالی ملزم به نصب ایربگ (کیسه هوا)، به منظور ارتقای ایمنی خودروهای داخلی شده‌اند که به اعتقاد برخی از کارشناسان خودرو، نصب این سیستم به تنهایی باعث ارتقای درجه ایمنی خودروها نخواهد شد بلکه ایمنی خودرو به عوامل مختلفی ارتباط دارد.

طرح نصب کیسه هوا (ایربگ) در سال ۸۵ از سوی موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی مطرح و براساس طرح اولیه امکان نصب ایربگ در خودروهای داخلی در نظرگرفته شد، اما شورای عالی استاندارد در مصوبه ابلاغی سال گذشته خود به منظور افزایش ضریب ایمنی خودروهای داخلی به جای اجباری شدن امکان نصب ایربگ در خودروهای داخلی، نصب این سیستم را به طور کامل اجباری کرد. اقدام صورت گرفته از سوی شورای عالی استاندارد موجب شد تا از ابتدای برنامه پنجم نصب کیسه هوا (ایربگ) روی تمام خودروهای داخلی اجباری شود، هر چند مسوولان موسسه استاندارد عنوان کرده‌اند که طی نامه‌ای به شورای عالی استاندارد خواستار بررسی مجدد مصوبه شده‌اند تا به این طریق لفظ اجباری شدن نصب کیسه هوا از خودروهای داخلی برداشته شود، با این حال هنوز شورای عالی استاندارد با پیشنهاد موسسه استاندارد موافقت نکرده که این امر بیانگر آن است که با آغاز برنامه پنجم توسعه نصب کیسه هوا روی خودروها اجباری خواهد شد.

از سوی دیگر اقدام صورت گرفته از سوی شورای عالی استاندارد موجب شد تا با گذشت نزدیک به هشت ماه از نهایی شدن این مصوبه هنوز مصوبه مذکور به خودروسازان ابلاغ نشود به طوری‌که خودروسازان همچنان از اجباری شدن نصب ایربگ اظهار بی‌اطلاعی می‌کنند.

به گفته یکی از مسوولان موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی، در صورتی که شورای عالی استاندارد مصوبه ابلاغ شده را تصحیح کند، خودروسازان ملزم می‌شوند تا شرایط را برای نصب ایربگ در تمام خودروهای داخلی فراهم کنند تا در صورت درخواست مشتری خودرو را با ایربگ به متقاضی تحویل دهند، اما در صورتی که مصوبه اصلاح نشود نصب ایربگ بر روی تمام خودروهای داخلی اجباری خواهد شد.

این مقام مسوول در ادامه می‌گوید: مصوبه مذکور از ابتدای برنامه پنجم لازم‌الاجرا است، به همین دلیل در سال جاری و به محض اجرای برنامه پنجم این مصوبه اجرایی خواهد شد.

از سوی دیگر در مصوبه مذکور سخنی از تعداد و نوع کیسه هوایی که باید روی خودروهای داخلی نصب شود به میان نیامده که این امر نیز سردرگمی بیشتر خودروسازان را در پی داشته است.

اما سوالی که اینجا مطرح می‌شود این است که با توجه به پلت فرم خودروهای داخلی آیا نصب این سیستم، رشد ایمنی خودروهای داخلی را به همراه خواهد داشت؟ یا‌اینکه اجرای این طرح تنها هزینه‌ای مازاد برای خودروسازان و مردم خواهد بود؟

به گفته اوستا گودرزی عضو هیات علمی دانشکده مهندسی خودرو دانشگاه علم و صنعت، نصب ایربگ (کیسه هوا) ایمنی خودروهای داخلی را در پی نخواهد داشت، چرا که اکثر خودروهای داخلی از سازه (بدنه) ضعیفی برخوردار هستند که این امر موجب می‌شود تا در صورت نصب ایربگ این خودروها در رده خودروهای ایمن قرار نگیرند.

علاوه بر گودرزی، مرتضی شفیعی سرپرست کیفیت و استاندارد شرکت سایپا نیز معتقد است که نصب ایربگ به تنهایی ارتقای ایمنی خودروهای داخلی را در پی نخواهد داشت، به همین دلیل در خصوص این خودروها ارتقای سازه (بدنه) نیز باید در دستور کار خودروسازان قرار گیرد.علی خاکساری کارشناس صنعت خودرو نیز در این خصوص نظری مشابه داشته و می‌گوید: در صورت اجرایی شدن قانون مذکور، نصب ایربگ قابلیت لازم برای تامین ایمنی خودروهای داخلی را نخواهد داشت.

قابلیت نصب وجود دارد، وجود ندارد

علاوه بر عدم تاثیر نصب ایربگ بر ایمنی خودروهای داخلی این مساله مطرح می‌شود که با توجه به پلت فرم خودروهای داخلی امکان نصب ایربگ روی اکثر خودروهای داخلی وجود نخواهد داشت و در صورت اجباری شدن نصب این سیستم خودروسازان باید تغییرات گسترده‌ای روی فرایند فنی و مهندسی خودروهای داخلی به وجود آورند.

به گفته خاکساری، ۹۰ درصد خودروهای داخلی قابلیت نصب ایربگ را ندارند و در صورت نصب این سیستم با توجه به ضعف خودروهای داخلی در سازه، خطر نصب این سیستم بیش از عدم نصب آن خواهد بود.

از سوی دیگر خاکساری معتقد است با توجه به اینکه نصب سیستم ایربگ روی پلت فرم این خودروها پیش بینی نشده نصب آن علمی نخواهد بود.

هرچند خاکساری معتقد است که ۹۰ درصد خودروهای داخلی قابلیت نصب ایربگ را ندارند، اما گودرزی معتقد است: امکان نصب ایربگ روی تمام خودروهای داخلی وجود دارد اما باید در خودروهای داخلی از لحاظ مهندسی تغییرات بسیاری صورت گیرد تا پس از نصب این سیستم خودرو با مشکل مواجه نشود.

چگونگی اجرای قانون مشخص نیست

از سوی دیگر با وجود ابلاغ اجباری شدن نصب ایربگ هنوز نوع و تعداد ایربگ‌هایی که باید روی خودروهای داخلی نصب شود، اعلام نشده که این امر سردرگمی خودروسازان را در پی داشته است، چرا که در حال حاضر در دنیا مدل‌های مختلفی از ایربگ وجود دارد که براساس نوع، ضریب متفاوتی از ایمنی را برای سرنشین به وجود می‌آورد. با این حال در قانون مذکور تنها به اجباری شدن نصب ایربگ اشاره شده و سخنی از نوع و تعداد ایربگ‌هایی که باید نصب شود به میان نیامده است.

گودرزی در این خصوص می‌گوید: مشخص نکردن نوع ایربگ موجب می‌شود تا خودروسازان از پایین ترین مدل ایربگ که حداقل ایمنی را به همراه دارد استفاده کنند تا به این طریق تنها قانون مذکور را اجرایی کرده و از سوی دیگر هزینه‌های خود را نیز کاهش دهند.به گفته گودرزی، خودروسازان بیشتر نگران هزینه و قیمت تمام شده محصولات خود هستند، چرا که در صورت افزایش هزینه، سود خودروسازان کاهش می‌یابد به همین دلیل خودروسازان به فکر کمترین هزینه برای اجرای قانون مذکور هستند.

وی در ادامه عنوان می‌کند: در صورتی‌که نوع و تعداد ایربگ‌هایی که باید نصب شود در قانون مشخص می‌شد خودروسازان تنها به فکر اجرای قانون نبودند بلکه ایمنی را نیز مد نظر قرار می‌دادند.

گودرزی در ادامه در پاسخ به این پرسش که برای نصب ایربگ روی خودروهای داخلی باید چه تغییراتی در نظر گرفته شود می‌گوید: قابلیت نصب ایربگ روی فرمان تمام خودروها بدون تغییرات فنی و مهندسی وجود دارد، اما در صورتی‌که علاوه بر فرمان، نصب این سیستم برای سرنشین نیز اجباری شود باید تغییرات مهندسی در خودرو صورت گیرد.

افزون بر مشکلاتی که نصب ایربگ برای خودروسازان به همراه دارد، باید به این نکته نیز اشاره کرد که استفاده از این سیستم در کشور نیاز به فرهنگ سازی نیز دارد. به گفته گودرزی نصب این سیستم روی خودروهای داخلی افزایش حداقلی ۴۰۰ تا ۵۰۰ هزار تومان را در پی خواهد داشت که این افزایش بالطبع به خریدار منتقل می‌شود که این امر هنوز از سوی مردم پذیرفته نشده است.

وی در ادامه عنوان می‌کند: علاوه بر افزایش قیمت خودرو در صورت باز شدن ایربگ مالکان این خودروها باید هزینه‌ای در حدود ۲۰۰ تا ۳۰۰ هزار تومان که این رقم بسته به نوع خودرو متفاوت است را بپردازند که این امر موجب می‌شود تا خریداران این خودروها در همان ابتدای امر اقدام به غیرفعال کردن سیستم کیسه هوا در خودروهای خود کنند، به همین دلیل پیش از برنامه‌ریزی کلان برای نصب این سیستم روی خودروهای داخلی باید فرهنگ استفاده از این سیستم در مردم به وجود آید.سرپرست کیفیت و استاندارد شرکت سایپا نیز در خصوص هزینه نصب کیسه هوا روی خودروهای داخلی می‌گوید: در صورتی‌که نصب این سیستم روی تمام خودروهای داخلی اجباری شود خودروسازان باید هزینه کلانی را صرف کنند، اما در صورتی که قابلیت نصب اجباری شود، خودروسازان به سرمایه‌گذاری کمتری نیاز دارند.

به گفته شفیعی در صورت اجباری شدن نصب با افزایش قیمت ۲۰۰ الی ۳۰۰ هزار تومانی خودروهای داخلی مواجه خواهیم بود.

به گفته سرپرست کیفیت و استاندارد شرکت سایپا، خودروسازان برای اجرای قانون مذکور علاوه بر هزینه مازاد با مشکل تامین قطعه نیز مواجه هستند چرا که با توجه به تحریم‌های در نظر گرفته شده برای کشور تامین قطعات مورد نیاز نیز مشکل ساز خواهد بود.

راهکاری دیگر برای افزایش ایمنی

افزون بر موارد مذکور به گفته گودرزی اجرای مصوبات اجباری در نهایت به افزایش ایمنی خودروهای داخلی منجر نخواهد شد و برای ارتقای ایمنی خودروهای داخلی باید استانداردهای ملی را تدوین کرد و رسیدن به استانداردهای مذکور را به خودروسازان سپرد.

وی در ادامه تصریح می‌کند، در تمام دنیا برای خودرو ستاره کیفی در نظر گرفته شده و رسیدن به سطح کیفی مدنظر به خودروسازان واگذار می‌شود، به همین دلیل در دنیا هیچ الزامی برای استفاده از تجهیزات ایمنی برای خودروساز در نظر گرفته نمی‌شود.گودرزی معتقد است، اجرای این روش موجب به وجود آمدن بازار رقابتی شده و خودروسازان برای عقب نماندن از این بازار رشد کیفی را در دستور کار خود قرار می‌دهند. حال مسوولین باید برای رشد کیفیت و ایمنی خودروهای داخلی روش مذکور را جایگزین روش‌های اجباری کنند.

هرچند کارشناسان خودرو اجرای روش‌های اجباری را به نفع صنعت داخلی ندانسته و معتقد به اجرای روش‌های جایگزین هستند، اما باید به نکته اشاره کرد که طی چند دهه گذشته خودروسازان داخلی به لطف تعرفه بالا، فعالیت در یک بازار انحصاری داخلی و نبود قوانین اجباری توانسته‌اند به تیراژ انبوهی از خودروهایی با کیفیت پایین دست پیدا کنند، حال با گذشت نزدیک به نیم قرن از فعالیت صنعت خودروسازی در کشور، شاید اجرای برخی قوانین اجباری موجب ارتقای کیفیت خودروهای داخلی و ارتقای صنعت خودروسازی در کشور شود. تاخیرهای صورت گرفته در ارتقای استانداردسازی در صنعت خودرو در حالی است که شرکت‌هایی که قدمتی به مراتب کمتر از صنعت خودروسازی ما دارند، با اجرای استانداردهای جهانی توانسته‌اند به برندهای مطرح در دنیا تبدیل شوند.

رشد سایر کشورها در این صنعت در حالی است که خودروسازان ما به لطف حمایت‌های دولتی تاکنون نتوانسته‌اند به جایگاه مناسبی در این صنعت دست پیدا کنند. حال باید دید که آیا اجرای قوانین اجباری رشد صنعت خودروسازی را در پی خواهد داشت.