کاهش چشمگیر تولید خودرو در سایت‌های خارجی

مژگان میرزایی

خودروسازان کشور در حالی بنا بر مسائل استراتژیکی و اقتصادی، سرمایه‌گذاری و راه‌اندازی خطوط تولید خودروهای داخلی در کشورهایی همچون سوریه، بلاروس، مصر، ونزوئلا، آذربایجان و سنگال را در دستور کار قرار دادند، که تولید در کشورهای مذکور هنوز به مرحله قابل‌قبولی نرسیده، به‌طوری که در سال‌جاری روند عرضه خودرو در برخی از سایت‌ها یا به طور کامل متوقف شده یا با کاهش چشمگیری مواجه بوده است.

به اعتقاد برخی از کارشناسان اقدام صورت گرفته از سوی خودروسازان برای راه‌اندازی سایت‌های تولیدی با حجم عظیم سرمایه‌گذاری‌های انجام شده و ارائه خدمات پس از فروش مناسب به بازار رقابتی اینگونه کشورها، تنها در صورتی از توجیه اقتصادی مناسب برخوردار خواهد بود که تیراژ تولید خودرو‌های داخلی در این کشورها افزایش یافته و علاوه‌بر آن تلاش مضاعفی نیز برای ارتقای کیفی این خودروها در این سایت‌ها صورت گیرد این امر در حالی است که تیراژ پایین خودروهای ایرانی در این کشورها موجب شده تا این خودروها توان رقابت با سایر محصولات عرضه شده را نداشته باشند که این امر از دست دادن بازارهای صادراتی این کشورها را در

پی داشته است.

بر اساس تازه‌ترین آمار اعلام شده از سوی گمرک طی هفت ماه سال‌جاری صادرات قطعات منفصله ارسال شده به سایت‌های تولیدی خارج از کشور با کاهش ۷۵‌درصدی مواجه بوده که این امر کاهش تولید در این سایت‌ها را در پی داشته است.

از سوی دیگر در حال حاضر خودروسازان در کشورهای ونزوئلا، سوریه، مصر، آذربایجان و بلاروس سایت‌های تولیدی راه‌اندازی کرده‌اند، اما طی هفت ماه سال‌جاری قطعات منفصله (CKD) تنها به کشورهای سوریه، ونزوئلا و مصر ارسال شده که با توجه به آمار مذکور می‌توان گفت که طی این مدت تولید در سایت‌های آذربایجان و بلاروس یا به طور کامل متوقف شده یا تولید هم‌اکنون در این کشورها به کندی صورت می‌گیرد.

به گفته برخی کارشناسان بروز مشکلات مالی در یکی از دو شرکت‌ خودروساز داخلی در سال‌جاری و رقابت فشرده برخی شرکت‌های خودروسازی جهان در این کشورها موجب شده تا افزایش تیراژ تولید، و کاهش قیمت خودروهای ساخت کشورمان برای حضور پررنگ‌ در این بازارها با مشکلاتی مواجه شود.

از سوی دیگر کشورهایی که خودروسازان داخلی در آنها سایت تولیدی راه‌اندازی کرده‌اند از تعرفه‌ بسیار پایینی برخوردار هستند به همین دلیل حضور شرکت‌های معتبر خودروسازی دنیا با کمترین موانع گمرکی در بازار این کشورها به راحتی فراهم می‌شود که این امر نیز رقابتی شدن این بازارها را در پی داشته است به همین دلیل برای حضور در این کشور باید خودروهای عرضه شده از کیفیت و قیمت مناسب برخوردار باشند.

سایت‌ها زیان ده نیستند

علاوه‌بر بحران جهانی که رقابتی شدن بازار کشورهای مذکور را در پی داشت، قیمت بالای قطعات داخلی در مقابل نرخ سایر کشورها نیز موجب شده تا ارسال قطعه به این کشورها با کاهش مواجه شود که این امر نیز کاهش تولید در این سایت‌ها را در پی داشته است.

منوچهر منطقی مدیرعامل سابق شرکت ایران خودرو در خصوص کاهش صادرات قطعات منفصله به این سایت‌ها معتقد است که در صورت کاهش ارسال قطعات CKD تولید در سایت‌های خودروسازی بالطبع کاهش می‌یابد، که این امر ممکن است به دلیل عدم تامین منابع مالی و گشایش به موقع LC از سوی کشورهای طرف قرارداد با خودروسازان داخلی باشد. وی افزود: از سوی دیگر مدیران جدید شرکت ایران خودرو در پی صادرات اقتصادی هستند که این امر نیز در بلندمدت محقق خواهد شد نه یک شبه.

منطقی در ادامه می‌گوید: خودروسازان در حال حاضر سایت‌هایی را برای صاردات در نظر گرفته اند که غفلت از این سایت‌ها موجب می‌شود تا سایر کشورها به خصوص چین جایگزین آنها در این سایت‌ها شوند که برای جلوگیری از این امر خودروسازان باید تلاش بسیاری صورت دهند تا به این طریق بتوانند سایت‌های صادراتی خود را حفظ کنند.

احمد نعمت بخش دبیر انجمن قطعه سازان نیز در این خصوص می‌گوید: کاهش قطعات ارسالی از سوی خودروسازان در سال‌جاری کاهش تولید در سایت‌های تولید را به همراه داشته است که دلیل اصلی آن نیز شدت گرفتن بحران جهانی و کاهش تقاضا برای خودرو در دنیا بوده است.

هرچند نعمت بخش بحران جهانی را دلیل کاهش صادرات می‌داند، اما نجفی منش دبیر انجمن قطعه سازان معتقد است که پایین بودن نرخ ارز در کشور موجب شده تا قیمت محصولات صادراتی واقعی نباشد به همین دلیل طی سال‌های گذشته میزان رقابت‌پذیری محصولات داخلی با کاهش چشمگیری مواجه بوده است. وی در ادامه می‌گوید: علاوه‌بر نرخ ارز، مشوق‌های صادراتی نیز از سوی دولت به خودروسازان پرداخت نمی‌شود که این امر نیز موجب می‌شود تا رغبت برای صادرات در میان خودروسازان کاهش یابد و بالطبع صادرات نیز با کاهش مواجه خواهد شد.

منطقی نیز مانند نجفی منش نرخ ارز و نبود مشوق‌های صادراتی به موقع را از جمله دلایل کاهش تولید و صادرات قطعه به سایت‌های صادراتی می‌داند و در خصوص مشوق‌های صادراتی نیز می‌گوید: در این خصوص قوانین یکپارچه نبوده که این امر نیز بر مشکلات صادراتی می‌افزاید.

دبیر انجمن خودروسازان در پاسخ به این پرسش که آیا با توجه به کاهش تولید در این سایت‌ها می‌توان سایت‌های موجود را

زیان ده دانست اظهار داشت: نمی‌توان این امر را به معنی زیان‌ده بودن سایت‌های تولیدی دانست چرا که ممکن است طی ماه‌های آینده تولید در این سایت‌ها افزایش یابد و به این طریق این سایت‌ها سودده شوند. وی همچنین در پاسخ به این پرسش که خودروسازان برای برطرف کردن این مشکل باید چه اقدامی صورت دهند عنوان کرد:به منظور جبران این مشکل خودروسازان باید افزایش تولید و کاهش قیمت خودروهای تولیدی در این سایت‌ها را در دستور کار خود قرار دهند تا به این طریق تولید در این سایت‌ها به سود برسد. منطقی نیز در این خصوص می‌گوید: در صورتی که قطعات CKD با قیمت مناسب به سایت‌های تولیدی ارسال شود این سایت‌ها عملکرد خوبی خواهند داشت که برای این امر نیز باید قیمت سربار کاهش داده شود و در مقابل بهره وری افزایش یابد، همچنین در این سایت‌ها باید قیمت قطعات CKD هم قیمت سایر کشورهای دیگر عرضه شود زیرا قیمت بالا موجب گرایش این شرکتها به سمت سایر کشورها برای تامین قطعه می‌شود.

وی در ادامه با اشاره به اینکه عمده دلیل سودده نشدن این سایت‌ها به عدم راه‌اندازی خطوط تولید قطعه باز می‌گردد، عنوان کرد: خودروسازان تا ابد نمی‌توانند به این سایت‌ها قطعه ارسال کنند بلکه باید در این کشورها داخلی‌سازی قطعه آغاز شود که در این خصوص نیز تاکنون اقدام مناسبی صورت نگرفته است.

وی در پاسخ به این پرسش که در میان سایت‌های تولیدیکدام یک قابلیت راه‌اندازی خطوط تولید را دارند اظهار داشت:سایت ونزوئلا و مصر از سایت قطعه‌سازی برخوردار هستند اما این سایت‌ها باید به روزرسانی شوند.

منطقی همچنین در پاسخ به این پرسش که از میان سایت‌ها کدام یک در سال‌جاری زیان ده بوده‌اند افزود: در سال ۲۰۰۸ میلادی هیچ یک از سایت‌ها زیان ده نبودند و در صورتی‌که خودروسازان قطعات CKD را با قیمت مناسب عرضه کنند این سایت‌ها به سود نیز خواهند رسید.

صادرات CKD به قطعه سازان مربوط نمی‌شود

از سوی دیگر اعلام کاهش صادرات قطعه در ابتدای امر این شائبه را به وجود آورد که در سال‌جاری قطعه سازان داخلی با مشکل در بازار صادراتی مواجه شده‌اند اما به گفته نعمت بخش صادرات قطعات CKD از سوی خودروسازان صورت می‌گیرد و در کنار این صادرات قطعه سازان نیز صادرات مجزایی دارند که جدا از خودروسازان صورت می‌گیرد.

نجفی منش نیز در این خصوص می‌گوید: خودروسازان قطعات CKD را به صورت پک برای سایت‌های تولیدی خود ارسال می‌کنند و در این زمینه خودروسازان به صورت مستقل عمل می‌کنند که این امر موجب می‌شود تا قطعه سازان در بحث صادرات قطعات CKD دخالتی نداشته باشند.