سید سعید گوهری *

طی ده سال گذشته صنایع قطعه‌سازی ما به دنبال رشد و توسعه صنایع خودروسازی از رشد و توسعه قابل ملاحظه و چشمگیری برخوردار بوده است. در اثر رشد صنایع خودروسازی، استعداد و توانمندی‌های تخصصی - فنی مهندسی ویژه‌ای در قالب بنگاه‌های گوناگون کسب و کار ایجاد شده و بر رشد صنعت در کلیت اثرگذار بوده است. تاکنون شرکت‌های خودروساز موتور محرک این رشد و توسعه بوده که با سیستم کششی خود بنگاه‌های قطعه‌ساز و خدمات فنی مهندسی را ایجاد و به دنبال خود کشیده‌اند. صنایع قطعه‌سازی به‌رغم رشد و توسعه سال‌های گذشته دارای برنامه های راهبردی و کلان نبوده و هنوز هم نیستند و این یکی از معضلات بزرگ صنعت قطعه‌سازی ما است.

به هر حال قطعه‌سازان ما تحت تاثیر الزامات پیوستن به WTO ظرف مدت کوتاهی قرار خواهند گرفت و هم‌اکنون نیز با تهدید خیل سازندگان و تولید کنندگان مهم و ارزان قیمت در اشل جهانی مواجه هستند. پیوستن به WTO به طور عمده دارای تاثیرات سریع بر شاخصه‌هایی نظیر کاهش قیمت تمام شده کالاها و خدمات به صورت ویژه در سطح جهانی افزایش کیفیت کالاها و خدمات و شفافیت اطلاع‌رسانی و سلامت و به موقع بودن آن است.

همچنین صادرات مقبول‌ بازارهای جهانی و ارائه سرویس‌های مناسب و مقبول بازارهای جهانی از اهمیت بسزایی برخوردار است. در اثر پیوستن به WTO در صنایع قطعه سازی و خودرو سازی لغو محدودیت‌های خودرویی و رفع موانع تعرفه‌ای اعمال خواهد شد. حمایت‌های دولتی و سوبسیدها ظرف مدت کوتاه حذف شده و حقوق و مالکیت معنوی رعایت خواهد شد. همچنین حذف رانت‌های مالی و بانکی آزادسازی نرخ ارز و نرخ بهره از دیگر عواقب پیوستن به WTO است.

حال چه این که جهانی سازی (جهانی شدن) یک پروژه برنامه‌ریزی شده و تحمیلی باشد یا ضرورت تاریخی و خودجوش به هر حال واقعیتی است فراسوی ما و برگشت‌ناپذیر و بازیگری در این میدان برای همه جهانیان فراهم بوده و صد البته فرصت‌ها هم فراوان و تهدیدهای بسیاری وجود دارد و به نظر می‌رسد جامعه‌ای که توانایی به کارگیری ابزارهای نوین و استعدادهای بالقوه خود را در چارچوب مرزهای ملی داشته باشد، موفق خواهد بود و ما باید با حضور فعال و مشارکت مبنی بر منافع و مصالح ملی و اندیشه جمعی و پاسداری همگانی از منافع ملی اقدام و با پرهیز از هیاهو و شتاب‌زدگی‌های غیرمنطقی و چالش‌های هیجانی و شعارهای تبلیغاتی از فرصت‌ها بهره‌برداری عاقلانه کنیم.در این میان قطعه‌سازان که حدود ۸۰درصد ارزش افزوده یک خودرو را ایجاد می‌کنند چه باید بکنند و بنگاه‌های کسب و کار و فعال در این زمینه چه راهی دارند؟

قدر مسلم این است که دیگر از صفر نمی‌توان شروع کرد. اضافه ظرفیت‌های جهانی (چه در قطعه‌سازی، چه در خودروسازی) چالش‌های وسیعی پیش روی ما قرار داده است. سهم بازارها به شدت در حال کاهش است و رقبای تازه نفس جهانی به شدت در حال ظهور هستند. نیازهای مشتریان دائما در حال تغییر و افزایش است. (قیمت، زمان تحویل، کیفیت، طول عمر کالا، آینده‌نگری بنگاه‌ها در برابر تغییرات و ...)

بنابراین بنگاه‌های قطعه ساز باید توجه بیشتر و عمیق‌تری به بازنگری و بهبودسازی کلی در بنگاه‌های خود داشته باشند تا در این مسیر از قافله جهانی عقب نمانند. چرا که از دیدگاه بقا و ماندگاری هم اگر به این چالش‌های جهانی نگاه کنیم توجه به این بازنگری و تجدید مدیریت بنگاه‌های قطعه سازی ضرورت پیدا می‌کند به همین خاطر نباید تصور کرد در آب‌های آرام در حرکتیم و از توفان گذشته‌ایم که توفان اصلی در راه است.

نباید کسب و کار و سازمان خود را کشتی نوح و غرق نشدنی بپنداریم و به اتکای بازارهای داخلی و سوبسیدهای نفتی بی‌خیال طی طریق کنیم، دیگر نباید سازمان‌های خود را به واسطه امکانات فیزیکی خود شکست‌ناپذیر تصور کنیم و بدانیم که اصلی‌ترین دارایی‌های ما نیروهای انسانی کارآمد ما هستند و دست آخر این که نباید تصور کرد که بزرگ تسخیر ناپذیر است یا این که کوچک زیبا است که امروز هر دو هست و هیچ کدام نیست.

* عضو هیات علمی دانشگاه