رونق دلال‌گری در تامین قطعات خودروهای گازسوز

مژگان میرزایی

الزام شرکت‌های خودروساز برای تولید خودروهای گازسوز از ابتدای سال‌جاری منجر به آن شد که این شرکت‌ها با کمبود کیت و کپسول برای دوگانه‌سوز کردن خودروهای تولیدی خود مواجه شوند.

بحران کمبود کیت و کپسول که مشکلات بسیاری برای شرکت‌های خودروساز به وجود آورد، منجر به ظهور شرکت‌های تولیدکننده بخش‌خصوصی در زمینه تولید کیت و کپسول در کشور شد. اما تعرفه چهاردرصدی واردات ادوات موردنیاز خودروهای گازسوز و همچنین تمایل خودروسازهای داخلی به تامین این‌گونه قطعات از شرکت‌های خارجی نه تنها از رشد و توسعه شرکت‌های داخلی جلوگیری کرد، بلکه دلال‌گری را نیز آنچنان رونق داده که در بازار این نوع وسایل تنها دلال‌ها و واسطه‌گرها حرف اول را می‌زنند و ظاهرا تولیدکنندگان داخلی در خصوص تامین کیت و کپسول برای شرکت‌های خودروساز نقش کمرنگی دارند.

به گفته محرابیان، رییس ستاد تبصره ۱۳ در حال حاضر ده‌شرکت تولیدکننده مخزن در کشور فعال هستند و تا پایان سال سه تولید‌کننده دیگر نیز به مجموع تولیدکنندگان افزوده خواهد شد و در مجموع ۱۳شرکت تولیدکننده کیت و کپسول و وسایل موردنیاز برای خودروهای گازسوز در کشور فعال خواهند شد. این در حالی است که تولیدکنندگان قبلی به دلیل سیاست‌های خودروسازان هنوز نتوانسته‌اند از رشد کافی برخوردار شوند.

از سویی دیگر بهمن‌آبادی، دبیر کمیته انرژی ستاد تبصره ۱۳ روز گذشته در این خصوص اظهار داشته که به زودی ۱۰ کارخانه با سقف تسهیلات ارزی ۱۵۰میلیون یورو و همچنین ۱۵۰میلیارد تومان تسهیلات ریالی در زمینه تهیه و تولید مخزن و کیت فعالیت خود را در کشور آغاز خواهند کرد و ماشین‌آلات موردنیاز برای خطوط تولید این کارخانه‌ها به زودی وارد کشور خواهد شد. اما ظاهرا عدم استقبال شرکت‌های خودروساز از سازندگان داخلی موجب شده که بخش‌خصوصی تمایلی برای فعالیت گسترده در تولید قطعات خودروهای گازسوز نداشته باشند.

کلیه قطعات وارداتی است

کیومرث اردلان‌نژاد، کارشناس امور گازسوز شرکت ساپکو در گفت‌وگو با خبرنگار ما در پاسخ به این پرسش که این شرکت چنددرصد از قطعات خودروهای گازسوز را از قطعه‌سازان داخلی تامین می‌کند، اظهار داشت: تمامی قطعات اصلی مورد نیاز برای گازسوز کردن خودروهای تولیدی در حال حاضر وارداتی است و فقط در بحث فرم‌دهی و پیش مونتاژ از توان داخلی استفاده می‌شود. وی در خصوص عدم استفاده از قطعه‌سازان داخلی می‌گوید: با توجه به بحرانی که در پروژه قبلی و در بحث LPG برای قطعه‌سازان داخلی به وجود آمد، در حال حاضر قطعه‌سازان داخلی نتوانسته‌اند در پروژه CNG سرمایه‌گذاری کنند.

از سویی دیگر علاوه بر پایین بودن تعرفه واردات قطعات مورد نیاز برای خودروهای گازسوز و روی آوردن خودروسازان به تامین‌کنندگان خارجی، توقف پروژه LPG نیز موجب شد که قطعه‌سازان داخلی تمایلی برای فعالیت گسترده و حضور پررنگ در بحث CNG نداشته باشند.

به گفته کارشناس امور گازسوز شرکت ساپکو، تغییر سیاست دولت در خصوص ورود سوخت LPG به سبد سوختی کشور در زمانی که بسیاری از قطعه‌سازان سرمایه‌گذاری بسیاری در زمینه تولید قطعات صورت داده بودند، موجب شد که تولیدکنندگانی که وارد این عرصه شده بودند متضرر شوند.

اردلان‌نژاد، در تکمیل دیدگاه خود می‌گوید: هزینه تولید قطعات CNG نسبت به LPG بالاتر است، تولید قطعات CNG سخت‌تر و واردات مواد اولیه برای قطعات CNG گران‌تر است. از سوی دیگر کل هزینه جنبی برای تولید قطعات CNG بیشتر از قطعات LPG است، به همین دلیل سازنده‌های داخلی خلی راغب به حضور در پروژه CNG نیستند.

اردلان‌نژاد در خصوص حمایت ستاد تبصره ۱۳ از تامین‌کنندگان و تولیدکنندگان قطعات خودروهای گازسوز می‌گوید که ستاد تبصره ۱۳ به جز تبلیغات گسترده و ایجاد برخی الزامات در این زمینه تاکنون هیچ حمایتی از تامین و تولیدکنندگان نکرده است.

اما دبیر کمیته انرژی ستاد تبصره ۱۳ عقیده‌ای خلاف گفته این کارشناس دارد. وی در این خصوص می‌گوید که ستاد تبصره ۱۳ با سیاست حمایت از تولید کپسول‌های CNG و قطعات گازسوز کردن خودرو در کشور از کارخانه‌های سازنده این تجهیزات حمایت می‌کند. بهمن‌آبادی در ادامه می‌افزاید: در حال حاضر برنامه ستاد تبصره ۱۳ حمایت از تولید سه‌میلیون و ۱۵۰هزار مخزن CNG و چهارمیلیون شیر مخزن است.

از سوی دیگر در حال حاضر خودروهای تولیدی توسط خودروسازان داخلی به صورت تحت لیسانس بوده و گازسوز کردن این خودروها بستگی به صدور مجوز از سوی شرکت مادر را دارد. اردلانی‌نژاد در خصوص چگونگی گازسوز کردن محصولات تحت لیسانس شرکت ایران‌خودرو اظهار داشت: شرکت‌های مادر تابع سیاست‌های کشور هستند و از قوانین تصویب شده حمایت می‌کنند و گازسوز کردن خودروهای تحت لیسانس تحت نظارت شرکت مادر صورت می‌گیرد. از سوی دیگر تعرفه چهار درصدی قطعات خودروهای گازسوز و الزام شرکت‌های خودروساز بر تولید خودروهای گازسوز طی یکسال گذشته موجب شد که واردات این نوع قطعات رونق گیرد. یکی از واردکنندگان قطعات و لوازم خودروهای گازسوز در این خصوص می‌گوید: در حال حاضر تعرفه واردات حدود ۴درصد است، اما نگرانی شرکت‌های تولیدکننده و واردکننده این نوع قطعات این است که تعرفه در دراز مدت ثابت نباشد و به مرور زمان تغییر کند.

وی معتقد است که شرکت‌های خصوصی بر اساس این تعرفه برنامه درازمدت خود را تدوین می‌کنند و در صورتی که تعرفه ثابت نباشد، بخش‌خصوصی در این زمینه آسیب خواهد دید.

وی در پاسخ به این پرسش که آیا قطعات به صورت کامل وارد می‌شود یا خیر اظهار داشت: به دلیل اینکه حجم و نیاز بازار در حال حاضر بسیار بالا است، کلیه قطعات به صورت کامل وارد می‌شود و داخلی‌سازی در کشور صورت نمی‌گیرد. وی در خصوص اینکه قطعات از چه کشورهایی وارد می‌شود، می‌گوید: قطعات مورد نیاز از کشورهای چین، آمریکای جنوبی (برزیل) و کره وارد کشور می‌شود.

این واردکننده معتقد است به دلیل اینکه کشورهای تامین‌کننده آسیایی هستند، تغییر در سیاست‌های اقتصادی در خصوص واردات قطعات خودروهای گازسوز تاثیرگذار نخواهد بود. از سوی دیگر بازار CNG ایران برای سایر کشورها جذابیت بسیاری دارد که این امر موجب می‌شود، تامین قطعات از سایر کشورها با مشکل مواجه نشود. وی در پاسخ به این پرسش که قطعات برای ورود به کشور باید چه مراحلی را طی کنند، اظهار داشت: بیشتر قطعات استاندارد اجباری دارند و برای واردات باید گواهی و مدارک کیفی مورد نیاز موسسه استاندارد ایران را داشته باشند. همچنین به هنگام ورود به کشور در مبادی رسمی از نظر کیفی کنترل می‌شوند.

وی در تکمیل گفته های خود می‌افزاید: در مرحله صدور گواهی برای ورود به کشور گاهی مشکلاتی به وجود می‌آید و صدور گواهینامه برای برخی قطعات بیش از ۶ ماه زمان می‌برد که این امر موجب می‌شود ورود این گونه قطعات با تاخیر مواجه شود. وی در خصوص سیاست‌های تبصره ۱۳ برای دوگانه سوز کردن خودروها افزود: براساس برنامه ستاد تبصره ۱۳ مقرر شد که تبدیل خودروهای شخصی به بخش خصوصی واگذار شود؛ به همین منظور ۳۰ شرکت خصوصی و دولتی از سوی سازمان بهینه سازی مصرف سوخت به ستاد تبصره ۱۳ معرفی شدند و در صورت تایید ستاد تبصره ۱۳ تبدیل خودروهای شخصی به بخش خصوصی واگذار خواهد شد.

اما در تعریف سوخت CNG و LPG می‌توان گفت که CNG همان گاز طبیعی فشرده است که در منازل مورد استفاده قرار می‌گیرد. این گاز به صورت فشرده در کپسول‌های CNG با فشار ۲۰۰ بار ذخیره می‌شود و به این طریق از آن به عنوان سوخت استفاده می‌شود.

اما LPG گاز مایعی است که در گذشته به صورت کپسول‌های گاز در منازل استفاده می‌شد. LPG گاز طبیعی نیست، بلکه محصولی است که در مرحله پالایش از نفت استخراج می‌شود و قابلیت اشتعال بسیار بالایی دارد.