خودرو ارزان می‌شود

حمیدرضا بهداد

عکس: حمید جانی‌پور

سفر به شهر آمل و شرکت در مراسم آغاز هم‌بندی موتور ملی سنگین شرکت دسا، فرصت مناسبی بود تا با مدیرعامل‌ سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران، گفت‌وگویی خودرویی را نیز انجام داده و درباره مسائل اخیر صنعت خودرو کشور با وی صحبت کنیم. هر چند این روزها با نزدیک شدن به دهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری، کمتر مسوول و مدیری دولتی، حاضر به مصاحبه می‌شود اما احمد قلعه‌بانی در مراسم هفته گذشته پاسخگوی پرسش‌های ما شد.

خودرو ارزان می‌شود

کارشناسان معتقدند یکی از دلایلی که سبب شد مشتریان ایرانی طی چند ماه گذشته تاکنون، بازار خودرو کشور را تحریم کنند علاوه بر مسائلی مانند کمبود نقدینگی، انتظار آنها برای کاهش قیمت خودرو است، به هر حال طبق آنچه که هم‌اکنون از بازار‌های جهانی و وضعیت تولید و بحران مالی بزرگان صنعت به گوش می‌رسد، نرخ مواد اولیه‌ای مانند فولاد، کاهش یافته و ایرانی‌ها نیز به همین دلیل به انتظار ارزانی خودرو نشسته‌اند.

هرچند طی ۸ ماه گذشته بسیاری از مسوولان صنعت ایران نسبت به ارزان شدن خودروهای داخلی ابراز ناامیدی کرده و معتقدند بحران جهانی تاثیر چندانی بر کاهش قیمت این کالای صنعتی نخواهد داشت، اما به اعتقاد مدیرعامل‌سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران، چون کشور، هم‌اکنون در تولید فولاد به مرز خودکفایی رسیده، ارزانی خودرو در آینده، محقق خواهد شد.

قلعه‌بانی در این زمینه گفت: طی ۵ سال گذشته با توجه به افزایش تولید فولاد در کشور، واردات این ماده اولیه مورد نیاز صنعت خودرو کشور کاهش چشمگیری یافت و هم‌اکنون حدود ۸۰‌درصد از ورق فولادی خودرو، در داخل به تولید می‌رسد.

وی با بیان اینکه سرمایه‌گذاری‌های انجام شده در بخش تولید فولاد، به زودی، وابستگی ۲۰‌درصدی خودروسازان ما را به فولاد وارداتی از بین خواهد برد تاکید کرد: این موضوع قطعا روی کاهش قیمت خودرو‌های داخلی تاثیر می‌گذارد و ارزانی آنها را به دنبال خواهد داشت.

اظهارات مدیرعامل ‌سازمان گسترش در شرایطی است که خودرو‌سازان داخلی معتقدند اگر هم ارزانی مواد اولیه تاثیری روی کاهش هزینه‌های تولید خودرو بگذارد، این کاهش، صرف جبران ضررهای قبلی آنها خواهد شد چراکه به ادعای خودروسازان طی چند سال گذشته به واسطه ثبات قیمت، ضررهای زیادی دامان آنها را گرفته است.

از سوی دیگر آنچه گرانی خودروهای داخلی را سبب شده، هزینه‌های بالای تولید است. هزینه‌هایی که اگر کنترل نشده و روی آنها تمرکز نشود، ارزانی خودرو در ایران دور از ذهن به نظر می‌رسد.

ایران خودرو باید سبک شود

این روزها بحران مالی ایران خودرو به یکی از مسائل مهم صنعت خودرو کشور تبدیل شده و هر کسی از کارشناس گرفته تا مسوول، از این موضوع ابراز نگرانی می‌کند. مشکلات اقتصادی ایران خودرو به درجه‌ای رسیده که حتی صدای مدیرعامل کم حرف و آرام این شرکت را نیز درآورده است. جواد نجم‌الدین شاید اگر از عمق بحران مالی ایران خودرو خبر داشت هیچ‌گاه پیام مدیرعاملی این شرکت را لبیک نمی‌گفت و شلوغی‌های کیلومتر ۱۴ جاده مخصوص را به فضای آرام مگاموتور ترجیح نمی‌داد.

به هر حال هم‌اکنون ایران خودرو به عنوان بزرگ‌ترین خودروساز خاورمیانه، به قول خود نجم‌الدین با بحران مالی دست و پنجه نرم می‌کند و باید برای برون رفت از این اوضاع کاری کرد.

مدیرعامل‌ سازمان گسترش در این زمینه با تایید مشکلات مالی ایران خودرو، گفت: تنها راه نجات این شرکت از بحران مالی، سبک شدن آن است.

قلعه‌بانی افزود: ایران خودرو شاید در کوتاه مدت به واسطه گرفتن وام و پیش‌فروش محصول، مسائل مالی خود را حل کند اما قطعا در دراز مدت این روش، جوابگو نخواهد بود.

وی با بیان اینکه ایران خودرو نمی‌تواند با پیش فروش و گرفتن وام، بدهی‌های بانکی خود را بپردازد تاکید کرد: این شرکت باید به جز ایساکو (تامین‌کننده لوازم یدکی ایران خودرو)و ساپکو (تامین‌کننده قطعات ایران خودرو) سایر واحد‌های زیرمجموعه خود مانند ایران خودرو دیزل، ایران خودرو خراسان و شرکت‌هایی مانند مهرکام پارس و محورسازان را بفروشد.

مدیرعامل‌ سازمان گسترش ادامه داد: ایران‌خودرو، دارایی و اموال، نیز زیاد دارد که با فروش آنها و زیرمجموعه‌های خود، بحران مالی‌اش را برطرف خواهد کرد.

وی گفت:‌ سازمان گسترش به عنوان سهامدار ایران خودرو به مسوولان این شرکت، لزوم سبک شدن ایران خودرو را اعلام کرده و آنها نیز قرار را بر واگذاری زیرمجموعه‌های خود گذاشته‌اند.

مدیرعامل‌ سازمان گسترش همچنین از عزم جدی خود برای خصوصی‌سازی کامل صنعت خودرو کشور صحبت به میان آورد و گفت:‌ سازمان آمادگی لازم را برای واگذاری سهام باقیمانده صنعت خودرو به بخش خصوصی دارد اما تصمیم نهایی با دولت است.

قلعه‌بانی با بیان اینکه از دید دولت، خصوصی‌سازی کامل صنعت خودرو، نیاز به استراتژی و راهبردهایی دارد، تصریح کرد: ‌سازمان گسترش استراتژی آینده این صنعت را به واسطه تشکیل کارگروهی، تدوین کرده و ۵۰۰ ساعت کار کارشناسی روی آن انجام داده است و اگر به تایید شورای سیاست‌گذاری خودرو برسد، مسیر آینده صنعت خودرو کشور براساس آن ترسیم خواهد شد.

قلعه‌بانی با بیان اینکه ‌سازمان گسترش تعصبی روی ایران خودرو و گروه سایپا ندارد تاکید کرد: تمام مباحث صنعت خودرو از جمله خصوصی‌سازی آن، در استراتژی تدوینی، مدنظر قرار گرفته است.

گفته‌های قلعه‌بانی در شرایطی است که با وجود تمایل ‌سازمان گسترش به واگذاری سهام باقیمانده خودروسازان به بخش خصوصی، ظاهرا دولت و به خصوص وزارت صنایع و معادن، انگیزه‌ای برای خصوصی‌سازی کامل صنعت خودرو ندارند.

به اعتقاد کارشناسان، این بی انگیزگی وزارت صنایع، از آن جهت است که با خصوصی شدن صنعت خودرو، وزارت دیگر توانایی دخالت در این صنعت بزرگ را نداشته و نفوذ خود را در آن از دست خواهد داد، به نحوی که دیگر نمی‌تواند سیاست‌هایش را تحمیل و مدیران صنعت خودرو را به میل و روش خود عوض کند.

همچنین گفته‌های قلعه‌بانی در زمینه تدوین سند استراتژی صنعت خودرو نیز در حالی است که این سند، معطل تشکیل جلسه شورای سیاست‌گذاری خودرو مانده و مشخص نیست چه زمانی روی میز شورا قرار می‌گیرد. هم‌اکنون چند ماه از آخرین گردهمایی اعضای شورای سیاست‌گذاری می‌گذرد و شاید اصلا جلسه دیگری نیز در کار نباشد؛

کاهش رشد تولید خودرو؟

هرچند اوضاع بازار خودرو کشور و رکود فعلی آن، به نامساعدی و نابسامانی بازارهای بزرگ خودرو دنیا نیست، اما به هر حال در ایران نیز مشتریان به نوعی با بازار خودرو قهر کرده و اوضاع خرید و فروش، تعریفی ندارد و این موضوع سبب شده تا خودروسازان شرایط ویژه‌ای را برای فروش در نظر گرفته و بیش از پیش با مشتریان راه بیایند.

از سوی دیگر اخبار رسیده از بازار نیز نشان‌دهنده رکود خرید و فروش است. این در شرایطی است که خودروسازان داخلی قصد دارند طی سال‌جاری حدود یک‌ونیم‌میلیون دستگاه خودرو به تولید برسانند که این رقم، رشد چند‌درصدی تولید خودرو را در مقایسه با سال گذشته به دنبال خواهد داشت.

هرچند نمی‌توان این رشد را نکته‌ای منفی دانست، اما اگر بازار کشش نداشته باشد، رشد تولید نیز معنایی نمی‌یابد.

مخصوصا اینکه به واسطه بروز بحران مالی، این روزها بازار‌های صادراتی خودروسازان داخلی نیز به کما رفته و فعلا نمی‌توان روی آنها به عنوان مراکزی برای عرضه خودرو‌های تولیدی حساب باز کرد.

مدیرعامل‌سازمان گسترش در این زمینه گفت: طبق مطالعات انجام شده، نیاز بازار خودرو ایران در سال و بدون در نظر گرفتن صادرات، حدود یک‌میلیون دستگاه بوده و تاکنون نیز گزارشی که نشان‌دهنده زیاد بودن تولید باشد، منتشر نشده است.

قلعه‌بانی با بیان اینکه اگر طبق برنامه بخواهیم طی سال جاری ۶۰۰هزار دستگاه خودرو فرسوده را جایگزین کنیم، تولید یک‌ونیم‌میلیون دستگاه خودرو نیز جوابگوی نیاز کشور نخواهد بود، گفت: ما هم‌اکنون در تولید خودرو‌های سنگین و تجاری با کمبود مواجهیم و باید در این زمینه رشد کنیم.

مدیرعامل‌سازمان گسترش در عین حال تاکید کرد: البته بحران اقتصادی حال حاضر دنیا، بازار ایران را نیز تحت تاثیر قرار داده و اگر بیش از میزان کنونی متاثر از این بحران شویم، قطعا تولید خودرو در کشور دچار تثبیت و رشد آن از برنامه مد نظر فعلی کمتر خواهد شد.

قلعه‌بانی در زمینه بازار‌های صادراتی خودروسازان داخلی نیز گفت: در حال حاضر صادرات خودرو ما نه هدفمند است و نه اقتصادی؛ بنابراین باید با انجام مطالعات لازم و آشنایی هر چه بیشتر با قوانین کشورها، بازار‌هایی ثابت و صادراتی سودده داشته باشیم.

سایت‌های خودروسازی اقتصادی نیست

اینکه سایت‌های خودروسازان کشور در داخل و خارج، اقتصادی است یا نه، پرسش امروز نیست و طی یکی دو سال گذشته، همواره انتقادهایی در این زمینه به خودروسازان وارد شده است.

به اعتقاد کارشناسان برخی از سایت‌های خارجی، بیشتر جنبه سیاسی دارند و بعضی سایت‌های داخلی نیز به خاطر رودربایستی‌های خاص فضای مدیریتی کشور احداث شده‌اند، به نحوی که هم‌اکنون به جای سودده بودن، ضرر هم می‌دهند.

مدیرعامل‌سازمان گسترش در این زمینه گفت: معتقدم بسیاری از این سایت‌ها اقتصادی نیست و باید مطالعات بیشتری روی آنها انجام شود.

قلعه‌بانی با بیان اینکه تعطیلی سایت‌های ضررده، نیاز به مطالعه دارد افزود: در حال حاضر هزینه‌های سربار برخی سایت‌ها، به حدی رسیده که تولید را نیز دچار مشکل کرده است و با این اوضاع، توقف کامل تولید در آنها دور از ذهن نیست. وی در ادامه از نمایندگان مجلس شورای اسلامی خواست تا دیدگاه محلی خود را کاهش داده و ملی‌تر فکر کنند و از خودروسازان توقع احداث سایت تولیدی در شهرهای خود را نداشته باشند.

وی تاکید کرد: در کل، احداث سایت تولید قطعه، اقتصادی تر و منطقی تر از سایت خودرو است.

منطقی ایدرو را قبول نکرد

منوچهر منطقی مدیرعامل برکنار شده ایران خودرو، قرار است پروژه تولید هواپیماهای پهن پیکر را در بطن وزارت صنایع و معادن مدیریت کند و این در حالی است که هنوز محل کار وی رسما اعلام نشده و مشخص نیست منطقی، هم‌اکنون کجا مشغول مدیریت این پروژه است.

قلعه‌بانی در این زمینه گفت: ما از همان ابتدا یکی از اتاق‌های‌ سازمان گسترش را در اختیار منطقی قرار دادیم اما خود وی نپذیرفت، چون تمایل داشت خارج از‌سازمان فعالیت کند.

وی افزود: هم‌اکنون محل کار وی مشخص شده اما اینکه در آنجا حضور پیدا کند یا نه، به عهده خود آقای منطقی است.