کاهش چشمگیر صادرات خودرو

مژگان میرزایی

صادرات خودرو از کشورمان نیز هم‌اکنون تحت تاثیر رکود حاکم بر صنعت خودروسازی جهان قرار گرفته است، به ‌طوری که در فروردین ماه سال جاری صادرات با کاهش چشمگیری مواجه شده است.

بر اساس آمار رسمی گمرک جمهوری اسلامی ایران صادرات خودرو در فروردین ماه سال جاری نسبت به مدت مشابه سال قبل کاهش ۵/۵۸‌درصدی داشته است.

به گفته کارشناسان، روند کاهشی صادرات با توجه به ادامه بحران جهانی و همچنین وخیم‌تر شدن وضعیت خودروسازها، طی ماه‌های آینده نیز پیش‌بینی می‌شود.

بر اساس آمار رسمی گمرک جمهوری اسلامی ایران، در فروردین‌ماه سال جاری در مجموع ۸۵۹ دستگاه انواع خودرو به ارزش چهارمیلیون و ۳۲۲‌هزار دلار از سوی خودروسازان داخلی صادر شده که این آمار در مقایسه با مدت مشابه سال قبل کاهش چشمگیری داشته است.

بر اساس این آمار در فروردین ماه سال گذشته خودروسازان در مجموع دو‌هزار و ۶۰ دستگاه انواع خودرو به ارزش ۱۹‌میلیون و ۶۵۵‌هزار دلار به بازارهای هدف صادر کرده بودند. همچنین بر اساس آمار رسمی گمرک، در فروردین ماه بیشترین حجم صادرات خودروسازان به کشور مصر صورت گرفته، به طوری که در این ماه ۷۴۰ دستگاه انواع خودرو به این کشور صادر شده است .

پس از مصر کشور‌های عراق با ۸۳ و سنگال با ۳۶ دستگاه در رتبه‌های بعدی قرارگرفته‌اند. اختصاص بخش اعظم بازار‌های صادراتی به مصر در سال جاری در حالی صورت گرفته، که سال گذشته کشورهای روسیه و سوریه بازارهای اصلی صادرات خودروسازان محسوب می‌شدند و خودروسازان داخلی برای حضور پر رنگ تر در این کشورها سایت‌های تولیدی نیز احداث کردند، با این حال در سال جاری هیچ صادراتی به این دو کشور صورت نگرفته که این امر تامل بر انگیز است.

کارشناسان داخلی بخصوص دست‌اندرکاران صنعت خودرو در پی شدت گرفتن بحران‌های مالی جهان آن را بی‌ارتباط با بازار خاورمیانه خوانده و عنوان کردند که به دلیل مستقل بودن صنعت خودروسازی کشورمان آسیبی به این صنعت وارد نخواهد شد. اما صادرات به بازارهای ترکیه و روسیه به دلیل تاثیر بحران در این بازارها برای خودروسازان ما نیز مشکل‌ساز شده است.

هر چند آنها معتقدند که این بحران بزودی به کشور مصر نیز خواهد رسید و به این طریق بازار این کشور نیز با مشکل مواجه خواهد شد.

از سوی دیگر انزوای اقتصادی و عدم عضویت در برخی پیمان‌های منطقه ای موجب شده تا خودروسازان امکان حضور در بازارهایی مانند منطقه (آ سه آن) را از دست بدهند، به طوری که هم‌اکنون خودروسازان تنها امکان حضور در مناطقی همچون (سی ای اس) و خاورمیانه را دارند.

همچنین به گفته کارشناسان صنعت خودرو افزایش بحران مالی در دنیا موجب شده تا برخی کشورها به منظور حمایت از خودروسازان داخلی خود، افزایش تعرفه واردات خودرو و استفاده از روش‌های تشویقی برای خرید خودروهای داخلی را در دستور کار خود قرار دهند تا به این طریق بتوانند خودروسازان خود را از گزند بحران جهانی مصون بدارند.

اجرای این روشها موجب شده تا صادرات به این کشورها نیز کاهش یابد که با توجه به این شرایط می‌توان گفت روند کاهشی صادرات به این کشورها در ماه‌های آینده ادامه دار خواهد بود.

علاوه بر افزایش تعرفه، برخی کشورها اقدام به کاهش ارزش دلار در برابر پول خود کرده‌اند، به طور مثال روسیه برای حمایت هرچه بیشتر خودروسازان داخلی خود در سال جاری میلادی اقدام به کاهش ارزش دلار در برابر روبل نموده که این امر موجب شده تا ارزش خودروهای وارداتی به این کشور به میزان قابل توجهی کاهش یابد. به طور مثال سمند تا پیش از این تغییرات در روسیه ۱۶‌هزار دلار می‌ارزید، اما در حال حاضر ارزش این خودرو به کمتر از ۱۲‌هزار دلار رسیده است.

از سوی دیگر بحران در صنعت خودروسازی جهان، رکود در بازار شرکت‌های بزرگ خودروسازی را نیز در پی داشته است که این امر موجب شده تا این شرکت‌ها برای جبران رکود، کاهش قیمت خودروها و حضور گسترده‌تر در بازارهای جهانی را در دستور کار خود قرار دهند، به طوری که هم‌اکنون رقابت در بازارهای جهانی بسیار سخت و فشرده شده و برد در این میان با شرکتی است که بتواند خودرو را با قیمت مناسب‌تر و خدمات بهتر عرضه کند.

یک منبع آگاه در مورد قیمت خودروهای صادراتی به خبرنگار ما می‌گوید: وزارت بازرگانی با توجه به شرایط موجود به خودروسازان کشور این امکان را نمی‌دهد تا برای رقابت، نرخ خودروهای داخلی را در بازار جهانی کاهش دهند، که این امر موجب شده تا خودروسازان داخلی امکان حضور پررنگ در بازارهای جهانی را نداشته باشند.

سال سخت صادراتی

به گفته یکی از کارشناسان شرکت ایران‌خودرو در حال حاضر ایران خودرو به ۳۹ کشور خودرو صادر می‌کند، که با شدت گرفتن بحران جهانی بخش اعظمی از این بازار‌ها با مشکل مواجه شده‌اند.

به گفته وی سال ۲۰۰۹ سال بسیار سختی برای صادرات خودرو خواهد بود که خودروسازان برای برطرف کردن این مشکل باید به دنبال بازارهای صادراتی جدید باشند که این امر نیز هزینه بسیاری را در بر دارد.

به گفته این کارشناس برنامه صادراتی ایران خودرو در رسیدن به رقم صادراتی ۲۵۰‌هزار خودرو تا سال ۱۳۹۰ بود که با توجه به این شرایط رسیدن به این رقم امکان‌پذیر نیست. همچنین رسیدن به رقم صادرات ۶۰۰‌هزار دستگاه خودرو تا سال ۱۳۹۵ نیز بستگی به شرایط جهانی دارد، اما رسیدن به این رقم نیز بعید به نظر می‌رسد.

احتمال توقف کامل صادرات

از سوی دیگر، به گفته سعید لیلاز کارشناس صنعت خودرو، صادرات به دو عامل توانمندی خودروسازان و درخواست جهانی وابسته است که هم‌اکنون با توجه به شدت گرفتن بحران جهانی درخواست جهانی برای خودرو کاهش چشمگیری یافته که این امر بر روند صادراتی خودروسازان داخلی کشور نیز تاثیر گذاشته است. لیلاز معتقد است: مقوله صادرات در ایران سیاسی است و دولت برای صادرات به خودروسازان یارانه پرداخت می‌کند، اما کاهش قیمت نفت طی ماه‌های گذشته که کاهش در آمد دولت را در پی داشته موجب شد تا دولت نتواند یارانه مدنظر را به خودروسازان پرداخت کند که این امر نیز بر کاهش صادرات خودروسازان تاثیر داشته است.

به گفته وی صادرات به ثبات سیاسی در کشور نیز وابسته است و تا زمانی که این ثبات در کشور وجود نداشته باشد، بازارهای صادراتی نیز با مشکل مواجه خواهد بود.

وی در ادامه می‌گوید: کاهش ۵/۵۸‌درصدی صادرات خودرو در فروردین امسال نشان‌دهنده آن است که هنوز خودروسازان داخلی نتوانسته‌اند به یک بازار هدف ثابت برای صادرات دست پیدا کنند، به همین دلیل با کوچک‌ترین بحرانی بازار صادراتی با مشکل مواجه می‌شود.

از سوی دیگر افزایش تعرفه واردات خودرو در سایر کشورها موجب شده تا بازارهای صادراتی با مشکل مواجه شود، به طوری که هم‌اکنون روسیه یکی از بازارهای اصلی صادرات خودرو کشور به منظور حمایت از خودروسازان داخلی افزایش تعرفه را در دستور کار خود قرار داده است. لیلاز در این خصوص می‌گوید: هم اکنون برخی از کشورهای طرف قرارداد با خودروسازان داخلی تعرفه واردات خود را افزایش داده‌اند تا بتوانند بازارهای خود را کنترل کنند که این امر کاهش صادرات خودروسازان داخلی را در پی داشته است.

وی در ادامه با اشاره به اینکه کاهش ۵/۵۸‌درصدی صادرات خودرو رقم قابل توجهی است، می‌گوید: برای جلوگیری از ادامه این روند باید در پی راهکار مناسبی بود، در غیر این صورت ادامه این روند به توقف کامل صادرات منجر خواهد شد.

ادامه رکود تا شهریور

فیض بخش معاونت صادرات ایران خودرو نیز با تایید کاهش صادرات خودرو در فروردین‌ماه می‌گوید: بحران جهانی و رکود به وجود آمده در صنعت خودروسازی جهان عمده دلیل کاهش صادرات خودرو بوده است.

وی در ادامه می‌گوید: بحران مالی دنیا بر اکثر بازارهایی که خودروسازان داخلی در آنجا حضور دارند تاثیر گذاشته که این امر موجب شده تا صادرات به این کشورها کاهش یابد که ایران خودرو نیز برای جبران این مشکل به دنبال بازارهای صادراتی جدید است که با به نتیجه رسیدن این بازارها صادرات در شش ماه دوم سال جاری رونق خواهد یافت.

اظهارات فیض بخش در حالی است که منوچهر منطقی رییس هیات مدیره گروه خودروسازی ایران خودرو در گفت‌وگو با ایسنا وضعیت بازارهای صادراتی این شرکت را مناسب ارزیابی کرده است و اظهار داشته که تغییرات در بازارها خیلی سریع رخ می‌دهد؛ با این حال وضعیت بازارهای صادراتی

ایران خودرو مناسب بوده و مشکلی در این زمینه وجود ندارد.

به گفته فیض بخش، بروز مشکل در بازارهای صادراتی موجب شده تا ایران خودرو علاوه بر بازارهای صادراتی جدید، سعی کند تا با تغییر روش‌های فروش خود و ایجاد روش‌های اعتباری و ارائه تسهیلات از طریق برقراری ارتباط با بانکهای کشورهای هدف، بازارهای صادراتی خود را رونق بخشد.

وی در پاسخ به این پرسش که چرا در فروردین ماه این شرکت هیچ صادراتی به کشورهای روسیه و سوریه نداشته است، می‌گوید: در خصوص بازار سوریه هم‌اکنون در حال تقویت بازارهای این کشور هستیم و در آینده نزدیک صادرات به این کشور مجددا رونق خواهد گرفت.

وی ادامه می‌دهد: در خصوص روسیه نیز استانداردهای سخت‌گیرانه زیست محیطی این کشور موجب شده تا صادرات به این کشور با مشکل مواجه شود که برای برطرف‌کردن این مشکل نیز هم‌اکنون تست‌های زیست محیطی مدنظر این کشور را پاس کرده‌ایم. وی در ادامه می‌گوید: روسیه به منظور حمایت از خودروسازان داخلی خود علاوه بر افزایش تعرفه، ارزش دلار به روبل را نیز پایین آورده که این امر صادرات به این کشور را با مشکل مواجه کرده است.

فیض بخش اظهار داشت: همچنین این کشور هم‌اکنون تسهیلات خوبی را برای خودروهای داخلی خود در نظر گرفته به همین دلیل بازار خودروهای وارداتی در این کشور هم‌اکنون با رکود مواجه شده است.

معاونت صادرات ایران خودرو با اشاره به اینکه مشکلات تنها به روسیه ختم نمی‌شود اظهار داشت: علاوه بر مشکلات مذکور صادرات پژو۲۰۶ SD که توسط شرکت پژو فرانسه صورت می‌گیرد از اواخر سال گذشته تاکنون به دلیل درخواست این شرکت برای تخفیف و نپذیرفتن این درخواست از سوی ایران خودرو متوقف شده که این امر نیز از دیگر مشکلات به وجود آمده در صادرات بوده است.

وی در ادامه می‌گوید: بیش از ۴۰‌درصد از حجم بازار صادراتی ایران خودرو در اختیار پژو ۲۰۶ SD است که این بازار چند ماهی است متوقف مانده، اما با توجه به پذیرش شرایط ایران خودرو از سوی شرکت پژو صادرات این خودرو احتمالا از شهریور ماه آغاز خواهد شد.

فیض بخش معتقد است: روند کاهشی صادرات تا شهریور ماه ادامه خواهد داشت، اما با آغاز صادرات پژو ۲۰۶ SD و آغاز صادرات به بازارهای جدید از نیمه دوم سال صادرات رونق خواهد گرفت.