تغییر و تحولات در صنعت خودروسازی کشور کلید خورد

عکس: آکو سالمی

حمیدرضا بهداد- ۱۵ماه باید می‌گذشت تا ساختمان سفید سازمان گسترش باز هم شاهد مراسمی شلوغ و پرحاشیه باشد. ۱۵دی ماه ۸۶ بود که جمع عظیمی از مدیران صنعتی کشور به حوالی پارک ملت آمدند تا در مراسم تودیع و معارفه مدیران عامل پیشین و فعلی این سازمان شرکت کنند و این بار نیز مراسم مشابه دیگری، البته خلوت‌تر و غیرمترقبه در این ساختمان برگزار و جواد نجم‌الدین رییس پیشین هیات مدیره سایپا در غیاب منوچهر منطقی به جای وی بر صندلی مدیرعاملی بزرگترین خودروساز خاورمیانه تکیه زد.

این در حالی است که مراسم بعد از ظهر دوشنبه هم غایبان سرشناسی داشت و هم سرشناسانی حاضر؛ اصل مراسم به نیت معارفه مدیرعامل جدید ایران‌خودرو برگزار شد، اما ظاهرا تداخل آن با تغییر اعضای هیات‌مدیره سایپا، پای سایپایی‌ها را نیز به سازمان کشانده و تعداد آنها به گونه‌ای بود که اگر کسی فارغ از اخبار برکناری منطقی قدم به سالن کنفرانس سازمان می‌گذاشت این گونه گمان می‌برد که مراسم معارفه مدیرعامل سایپا در حال برگزاری است.

هر چند در برخی مراسم‌های این چنینی معمولا اینگونه رخ می‌دهد که آخر کار مدیر برکنار شده، دست‌های مدیر جدید را بالا برده و می‌فشارد آن چنان که در معارفه و تودیع وزیران اقتصادی این گونه شد، اما در مراسم دوشنبه گذشته، این مهرداد بذرپاش مدیرعامل سایپا بود که دست‌های نجم‌الدین را بالا برد و فشرد.

نجم‌الدین نیز که بی‌شک شادترین چهره مراسم آن روز به حساب می‌آمد قبل از دریافت حکم مدیرعاملی ایران‌خودرو از دستان رییس سازمان گسترش، ضمن گریزی به کنفرانس خبری آخر سال بذرپاش که وی اعلام کرده بود «ایران‌خودرو دیگر رقیب سایپا نیست» و با بیان اینکه شاید بذرپاش از آمدن وی به ایران‌خودرو خبر داشته که چنین سخنی را گفته عنوان کرد: اکنون که مدیر عامل ایران‌خودرو شده‌ام من نیز اعلام می‌کنم که سایپا دیگر رقیب ایران‌خودرو نیست. وی ادامه داد: با ایران‌خودرو غریبه نیستم و امروز به خانه اول خود برگشته‌ام و بهتر است بگویم از این به بعد دیگر ایران‌خودرو و سایپا نداریم و اولی خانه شماره یک ما است و دومی خانه شماره دو.

بذر ادغام باز هم پاشیده شد؟

اصطلاح خانه شماره یک و دو، حضار مراسم دوشنبه بعد از ظهر را به یاد پیشنهاد معروف بذرپاش مبنی‌بر ادغام خودروسازان داخلی انداخت و حتی مدیرعامل جدید ایران‌خودرو نیز که در جریان سخنرانی‌اش، خود را کارآموز بذرپاش در سایپا عنوان کرد با بیان اینکه پست جدید وی، راه ادغام را هموارتر می‌کند، گفت: امروز به یاد پیشنهاد بذرپاش درباره طرح ادغام افتادم و فکر می‌کنم با اعضای جدید هیات‌مدیره ایران‌خودرو و سایپا، ادغام راه هموارتری را در پیش داشته باشد. این اظهارات نجم‌الدین در حالی بود که وی در حاشیه مراسم معارفه خود طی گفت‌وگو با خبرنگار ما با اشاره به اینکه اگر منظور از ادغام، هم‌افزایی در همکاری مشترک دو شرکت باشد، آن را می‌پذیرد تاکید کرد: ایران‌خودرو و سایپا می‌توانند از امکانات یکدیگر استفاده کنند اما بنده به هیچ وجه ادغام فیزیکی این دو را قبول ندارم.

راه من، راه منطقی

نجم‌الدین که بدون تشویق حضار روی سن رفت و پس از سخنرانی، با تشویق همان حضار پایین آمد، درباره برنامه‌های خود برای آینده ایران‌خودرو گفت: تمام برنامه‌های من ادامه همان اهداف مدنظر آقای منطقی است که یا آن را تندتر می‌کنم یا در همان مسیر ادامه می‌دهم وی با اشاره به اینکه تا سال ۹۰ ظرفیت تولید ایران‌خودرو را به یک میلیون دستگاه خواهد رساند، گفت: البته این کار را با کیفیت و قیمت مناسب‌تری انجام و همچنین ارتقای خدمات پس از فروش و توسعه صنعت قطعه‌سازی کشور را نیز سرعت می‌بخشم. مدیرعامل جدید ایران‌خودرو با اشاره به اینکه طرح گازسوز کردن خودروها را نیز ادامه خواهد داد، افزود: در مورد روابط ایران‌خودرو با خارجی‌ها نیز، قطعا جاهایی که لازم باشد آن را تقویت و هر جا هم نیاز شود، روابط را اصلاح می‌کنم، زیرا نوع رابطه ما با خارجی‌ها باید برنده - برنده باشد. اظهارات نجم‌الدین در شرایطی است که منطقی قبل از برکناری، استراتژی ۷ساله‌ای را برای آینده ایران خودرو تدوین و مسیر آتی این شرکت را تعیین و تبیین کرده بود و نجم‌الدین نیز در مراسم معارفه خود، صراحتا اعلام کرد که برنامه‌های منطقی را ادامه خواهد داد. حال پرسش اینجا است که اگر قرار بر حرکت ایران خودرو روی همان ریل قبلی است پس دیگر چه احتیاجی به تغییر مدیریت در این شرکت بزرگ و پرحاشیه بود؟

استخاره برای نجم‌الدین

مدیرعامل سازمان گسترش نیز در مراسم بعدازظهر دوشنبه ضمن اظهار ناراحتی از عدم حضور منطقی، گفت: تلفنی با وی صحبت و تاکید کردم که حتما بیاید اما این گونه عنوان کرد که قراری دارد و بعدا در مراسمی دیگر حضور پیدا می‌کند.

وی در ادامه خاطره‌ای را مبنی بر در نظر گرفتن پست مدیرعاملی پارس خودرو برای نجم‌الدین، تعریف و گفت: چندسال پیش می‌خواستم وی را به پارس خودرو بفرستم اما استخاره کردم و بد آمد. قلعه‌بانی ادامه داد: از اینکه استخاره‌ام خوب در نیامد تعجب کردم چرا که آقای نجم‌الدین مدیر بسیار خوبی بود و با خودم گفتم با این شرایط چرا نباید استخاره رفتن وی به پارس خودرو خوب نباشد. مدیرعامل سازمان گسترش با بیان اینکه بعدها با خود فکر کرده و بدین نتیجه رسیده که اگر نجم‌الدین به پارس‌خودرو می‌رفت آنگاه مگاموتور دچار چالش می‌شد، تاکید کرد: امروز می‌فهمم که چرا آن استخاره خوب نیامد. اظهارات قلعه‌بانی در شرایطی است که وی اواخر سال گذشته طی گفت‌وگویی با دنیای اقتصاد، عمر مدیریت در صنعت خودرو را ۶ سال عنوان و با این گفته کنایه‌آمیز، غیرمستقیم مدیریت حدودا ۷ ساله منطقی در ایران خودرو را به چالش کشاند. به نحوی که برخی معتقدند پروژه بر کناری منطقی از مدت‌ها پیش کلید خورده و قلعه‌بانی نیز در پیشبرد آن بی‌تاثیر نبوده است. وی حتی در حاشیه مراسم بعد از ظهر دوشنبه در پاسخ به این پرسش خبرنگار ما که از وی پرسید آیا برای برکناری منطقی نیز استخاره کرده یا نه؟ گفت: برای همه کارها که استخاره نمی‌کنند!

برکناری منطقی سیاسی نیست

مراسم دوشنبه بعدازظهر سازمان علاوه بر این که به معارفه مدیرعامل جدید ایران خودرو اختصاص داشت به تودیع اعضای هیات مدیره این شرکت و همچنین سایپا نیز مربوط بود.

در این بین همایون ریاحی، عضو پیشین هیات مدیره ایران‌خودرو در جمله‌ای کوتاه خطاب به اعضای جدید هیات مدیره این شرکت گفت: امیدوارم شرکت همان طور که با اعتبار و بزرگ بوده، با اعتبار و بزرگ نیز بماند. از سوی دیگر رحیم اسماعیلی دانا دیگر عضو پیشین هیات مدیره ایران خودرو طی سخنانی ابتدا با تشبیه ایران خودرو به تخت جمشید، گفت: این شرکت مال همه است و فرقی نمی‌کند چه کسی سکان‌دار آن باشد. وی در ادامه، ایران خودرو را به فیل نیز تشبیه کرد و افزود: این شرکت تنها واحد صنعتی کشور است که اجازه دارد مثل بانک از مردم پول بگیرد و سود بدهد.

اسماعیلی همچنین با اشاره به شرایط سخت کارکردن در ایران خودرو خطاب به نجم‌الدین گفت: مدیر عاملی این شرکت پدر در می‌آورد. وی که مدیر امور مالی سازمان گسترش نیز به حساب می‌آید در حاشیه مراسم مذکور ضمن عادی خواندن برکناری منطقی تاکید کرد: قطعا این موضوع دلیل سیاسی نداشته است. وی همچنین در زمینه بحث مطرح‌شده مبنی‌بر ادغام خودروسازان داخلی با توجه به رفتن نجم‌‌الدین به ایران‌خودرو، گفت: سازمان گسترش موافق ادغام خودروسازان نیست.

پیشنهاد مدیرعاملی ایران‌خودرو به تفرشی

هر چند در مراسم دوشنبه سازمان قائم‌مقام‌های ارشد ایران‌خودرو مانند مجتبی شیواپور، مجید شیخانی و حسین دهنادی حضور نیافتند، اما در عوض بودند ایران‌خودرویی‌های دیگری از قبیل مدیر فروش و همچنین مدیر پروژه تندر-۹۰ این شرکت که خود را به خیابان ولیعصر رساندند تا از نزدیک شاهد معارفه مدیرعامل جدید شرکت باشند. در جمع ایران‌خودرویی‌ها البته محمد منصوری قائم‌مقام بازار این شرکت نیز حضور داشت.

اما در گوشه‌ای دیگر از سالن کنفرانس سازمان گسترش چهره‌ای آرام و کم‌حرف نیز به چشم می‌آمد، مسیح تفرشی مدیرعامل پارس‌خودرو که شنیده‌ها از آن حکایت دارد پیش از آنکه نجم‌الدین به صندلی ریاست‌ بزرگ‌ترین خودروساز خاورمیانه برسد، پیشنهاد مدیرعاملی این شرکت به وی داده شده اما تفرشی به هر دلیلی آن را نپذیرفته است.

خانه‌تکانی در سایپا

همچنین خبرها از تغییر و تحولات جدی در شرکت رقیب حکایت دارد. به طوری که پس از جابه‌جایی اعضای هیات مدیره سایپا و ابقای علی ملک، مدیرعامل فعلی سایپا دیزل در بدنه شرکت مادر، چنین پیش‌بینی می‌شود که علی‌اکبر محرابیان، وزیر صنایع و معادن پس از عزل و نصب‌های ناگهانی در ایران‌خودرو، سایپا را نیز مشمول خانه‌تکانی سال ۸۸ قرار دهد، به‌طوری که بعضی‌ها از هم‌اکنون علی ملک را گزینه قطعی برای قرار گرفتن در راس هرم سایپا می‌دانند حتی گفته می‌شود توافقاتی در این زمینه نیز حاصل شده است. هر چند جابه‌جایی مهرداد بذرپاش کمی بعید به نظر می‌رسد، اما تصمیم محرابیان برای خانه‌تکانی در صنایع فولاد و خودرو جدی است و در زمینه صنعت خودرو انتخاب افراد جایگزین نیز ظاهرا با سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران می‌باشد.