دیکته صنعت خودرو غلط دارد

بخش نخست

عکس: نگار متین‌نیا

حمیدرضا بهداد- وارد اتاق مدیرعامل سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران که شدیم بردی که روی آن موارد کلی استراتژی آینده صنعت خودرو کشور ترسیم شده بود نظرمان را جلب کرد. استراتژی که به طور حتم نشان از علاقه سیری‌ناپذیر احمد قلعه‌بانی به این صنعت دارد. هرچند وی در مدت گفت‌و‌گوی دوساعته با دنیای اقتصاد سعی می‌کرد این علاقه وافر را پوشانده و نشان دهد در سازمان گسترش احترامی پیش از سایر صنایع برای صنعت خودرو قائل نیست. قلعه‌بانی که زمستان سال گذشته پس از مدیریتی ۶ ساله در سایپا، با حواشی زیادی به سازمان گسترش رفت، معتقد است سایر مدیران صنعت خودروسازی کشور نیز نباید بیش از این مدت، مدیریت کنند. چراکه پس از ۶ سال، دیگر خلاقیتی برای بروز باقی نمی‌ماند. مدیرعامل پیشین سایپا همچنین بر این باور است در حال حاضر که بر صندلی ریاست سازمان گسترش تکیه زده دیدگاه وی در زمینه صنعت خودرو با دوره‌ای که در سایپا بوده فرقی نکرده و وی همان قلعه‌بانی جاده مخصوص کرج است و تنها یک بار آن هم در جریان قرائت گزارش تحقیق و تفحص از صنعت خودرو مجلس هفتم، برآشفته، گزارشی که وی پاییز سال گذشته آن را مغرضانه خواند اما زمستان همزمان با مراسم معارفه خود به عنوان مدیرعامل سازمان گسترش، بابت اظهارات خود از نمایندگان مجلس هفتم عذرخواهی کرد. قلعه‌بانی معتقد است یکی نبودن گزارش به چاپ رسیده در رسانه‌ها و گزارشی که مجلس برای وی فرستاده موجب شد تا آن حاشیه‌ها به وجود آید. حاشیه‌هایی که به گفته قلعه‌بانی، وی را شرمنده کرده است. قسمت نخست گفت‌و‌گوی دنیای‌اقتصاد با مدیرعامل سازمان گسترش را در ذیل می‌خوانید.

در فضای مدیریتی کشور معمولا مدیرانی که جا به جا می‌شوند، مسیر انتقاد از مجموعه تحت مدیریت پیشین خود را در پیش گرفته و نقاط ضعفی را که در زمان خود به زبان نیاورده، افشا می‌کنند، شما به عنوان مدیری که تا اوایل زمستان سال گذشته در راس گروه خودروسازی سایپا بوده و سپس به سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران آمدید چگونه عمل کردید؟ آیا هم اکنون منتقد سایپا و کل صنعت خودرو کشور هستید یا هنوز هم حامی آن؟

شما در این مدت که به سازمان آمده‌ام از من چه دیده‌اید؟ اصلا خودتان بگویید، قلعه‌بانی در حال حاضر منتقد است یا حامی؟

اگر با توجه به اظهارات شما طی یک سال گذشته بخواهم پاسخ پرسش‌تان را بدهم، به نظرم منتقد شده‌اید.

طبق کدام اظهارات؟

مثلا اظهارنظرهایی که در جریان نمایشگاه بین‌المللی قطعات امسال درباره زنجیره خودروسازی کشور بیان کردید و طی آن صنعت خودرو را عقب افتاده خواندید و قطعه‌سازان را نیز فاقد رشد و مجموعه‌ای کاملا وابسته به خودروسازان داخلی عنوان کردید.

این انتقادها را زمانی هم که در سایپا بودم، عنوان می‌کردم. یادم هست یک‌بار قطعه‌سازان را به شرکت آورده و به آنها گفتم سال ۹۰ خودرو پرایدی در کار نیست بنابراین باید خود را برای دانش فنی و تکنولوژی‌های برتر و حتی صادرات در سطح وسیع آماده کنید. این حرف را همین حالا هم می‌زنم. قطعه‌سازان ما فقط و فقط خود را به صنعت خودرو کشور وابسته کرده‌اند. برای بنده همیشه سوال بوده چرا اینها که سالی ۱۰میلیارد دلار قطعه می‌فروشند، ۲میلیارد دلار هم صادرات ندارند؟ اصلا چرا هیچ گاه پیش نیامده

قطعه سازها با خودروسازان کشورهای خارجی که با آنها رابطه خودرویی داریم، جوینت شوند و اگر به خارجی‌ها بازار داده‌اند، در عوض بخشی از بازار آنها را هم بگیرند؟ مطمئن باشید تا زمانی که قطعه‌سازان در همین مسیر فعلی حرکت کرده و تکانی به خود ندهند، این انتقادها را بیان می‌کنم. به هر حال نمی‌شود عیب‌ها را دید و به زبان نیاورد و همیشه نمره بیست داد.

در مورد صنعت خودرو چه طور؟ قبول دارید از زمانی که به سازمان آمده‌اید انتقادهای تندی علیه این صنعت ابراز کرده‌اید؟

در این که دیکته صنعت خودرو غلط دارد، شکی نیست ولی من در سایپا هم که بودم این غلط‌ها را بیان می‌کردم. خودروسازان هم در قبال بازاری که به خارجی‌ها داده‌اند، بازار چندانی نگرفته‌اند.

به نظرم باید به کل زنجیره صنعت خودرو فشار بیاوریم و بگوییم آقای خودروساز و جناب قطعه‌ساز، فقط به بازار داخل اتکا نکن، باید به آنها گفت که سال ۱۴۰۴ باید خود را برای تولید و رقابت با فضای تعرفه ۲۰درصدی آماده کنند به نحوی که علاوه بر حفظ بازار داخل، در صادرات نیز از پس رقابت با سایر خودروسازها برآیند.

به شخصه هر چه فکر می‌کنم به یاد ندارم اظهارنظرهایی را که اکنون دارید، در دوره مدیرعاملی سایپا نیز به زبان آورده باشید.

اگر منظورتان این است که من از زمان آمدنم به سازمان، تبدیل به منتقد صنعت خودرو شده‌ام، خیر. این را قبول ندارم ولی منکر نقاط ضعف‌های این صنعت نیستم و انتقاداتم نظری کارشناسی و از روی تجربه چندین ساله‌ام است. به هر حال وقتی یک مدیر روی یک موضوع، علم و آگاهی دارد باید نظر خود را بگوید اتفاقا صنعت خودرو طی سالیان اخیر رشد خوبی داشته و اگر نفت و معادن را کنار بگذاریم این صنعت به دست نیروی انسانی و متخصصین داخلی پیشرفت کرده است. اتفاقا زمانی که به سازمان آمدم تازه فهمیدم که در صنعت خودرو در مقایسه با سایر صنایع، به مراتب بیشتر کار شده و پیشرفت‌های آن چشمگیرتر به نظر می‌رسد.

این حسی که نسبت به صنعت خودرو پیدا کرده‌اید، آیا به خاطر این نیست که تا اواخر سال گذشته خودتان به مدت ۶ سال مدیرعامل سایپا بوده‌اید؟

خیر!موضوع این است که در سایپا چون تنها روی امور شرکت متمرکز بودم گمان می‌بردم در سایر صنایع نیز کارهای بزرگی صورت گرفته، اما وقتی به سازمان آمدم متوجه خلاف این موضوع شدم. جالب اینکه هیچ مدیری از صنایعی همچون کشتی‌سازی، IT، تجهیزات ماشین‌سازی و ... انتقاد نکرده و فقط یقه خودرو را چسبیده‌اند! هیچ کس نمی‌پرسد چرا با وجود پول‌های کلانی که صرف صنایع غیرخودرویی شده، پیشرفت قابل‌توجهی در آنها صورت نگرفته و حتی عقب‌گرد نیز کرده‌اند؟ هیچ کس این موضوع را که ما در صنعت IT، رده‌ای پایین‌تر از افغانستان داریم بزرگ نمی‌کند و همه به دنبال عیب‌های صنعت خودرو می‌گردند!

چرا این گونه است؟

به خاطر اینکه در صنعت خودرو بیش از سایر صنایع کار شده و این صنعت، ۶۰ صنعت دیگر را در کشور به دنبال خود می‌کشد و نقشی عظیم در اقتصاد ما دارد. این صنعت آنقدر گسترده است که مردم کوچه و بازار نیز در مورد آن نظر می‌دهند.

لابد این را می‌دانید همین مردم، منتقدان اصلی صنعت خودرو به حساب آمده و چندان از روند کیفی خودروهای تولید داخل راضی نیستند.

صنعت خودرویی که می‌گویم از سال ۷۲ به بعد است اصلا ما پیش از این سال، صنعتی با نام خودرو نداشتیم. بنابراین فکر می‌کنم طی دهه هفتاد و هشتاد رشد مناسبی در این صنعت رخ داده است. البته در مقایسه با سایر صنایع؛

شما می‌گویید انتقاداتی را که پس از رسیدن به صندلی ریاست سازمان گسترش نسبت به صنعت خودرو داشته و دارید با دوران مدیر عاملی شما در سایپا تفاوتی نکرده، در حالی که همگان موضع تند شما را در قبال قرائت گزارش تحقیق و تفحص از صنعت خودرو در مجلس هفتم به یاد دارند. موضعی که طی آن، گزارش مذکور را مغرضانه و ظالمانه خواندید اگر آن موضع شما را در کنار انتقادات فعلی‌تان از صنعت خودرو قرار دهیم، نتیجه‌ای جز اینکه قلعه‌بانی سازمان گسترش با قلعه‌بانی سایپا، فرق کرده، به دست نمی‌آید.

گزارش تحقیق و تفحص از صنعت خودرو و حاشیه‌های آن، موضوعی تمام شده به حساب می‌آید و بهتر است وارد بحث آن نشویم.

می‌خواهم بدانم هنوز هم معتقدید آن گزارش، مغرضانه و ظالمانه بود؟

مغرضانه آری ولی کلمه ظالمانه را بکار نگیریم، بهتر است.

پس هنوز هم آن را مغرضانه‌ می‌دانید؟

بهتر است به گذشته برنگردیم این موضوع تمام شده است.

برای شما شاید تمام شده باشد، اما برای رسانه‌ها خیر.

رسانه‌ها؟

بله رسانه‌ها، شما زمانی که گزارش تحقیق و تفحص قرائت شد در سایپا بودید و کلی نسبت به آن اعتراض کردید اما در مراسم معارفه‌تان به عنوان مدیرعامل سازمان گسترش، از همان نمایندگانی که گزارش آنها را مغرضانه و ظالمانه خوانده بودید، عذرخواهی کرده و گفتید گزارشی که مجلس از تحقیق و تفحص برای شما فرستاده با همانی که رسانه‌ها منتشر کردند فرق داشت.

خب همین طور بود. من وقتی گزارش ارسالی مجلس هفتم را خواندم از حرف‌هایی که زدم پشیمان و کلی شرمنده شدم.

اما گزارشی که در اختیار رسانه‌ها قرار گرفت نیز از خروجی مجلس هفتم بود.

به هر حال گزارشی‌ که من در رسانه‌ها‌ خواندم با گزارش ارسالی مجلس تفاوت داشت.

یعنی آن قدر متفاوت بود که موضع شما در قبال آن ۱۸۰درجه تغییر کند؟

اگر واقعیت را بخواهید بله، چون گزارش چاپ شده در رسانه‌ها شیطنت داشت و روی آن تحلیل‌های شخصی گذاشته بودند. به نحوی که وقتی آن را خواندم این حس به من دست داد که نمایندگان از سایپا بد گفته‌اند. اما وقتی گزارش ارسالی مجلس را خواندم نظرم عوض شد زیرا آنها در واقع خوب سایپا را گفته بودند به نحوی که اگر در گزارش‌ رسانه‌ها ۱۰۰ نمره مثبت به ایران خودرو و ۱۰ نمره منفی به سایپا تعلق گرفته بود، در گزارش ارسالی مجلس، عکس این موضوع محقق شده بود.

اما مدیرعامل ایران‌خودرو هم مانند شما ابتدا به گزارش تحقیق و تفحص اعتراض کرد، اما هیچ‌گاه حرف‌های خود را پس نگرفت.

خب شاید به این دلیل بود که من عجولانه و زود قضاوت کردم.

برویم سراغ داستان رفتن شما از سایپا. برخی معتقدند یکی از دلایل استعفای شما از این شرکت، اختلاف دیدگاه‌تان با محرابیان وزیر صنایع و معادن در حوزه صنعت خودرو بود، این را تایید می‌کنید؟

خیر؛ چون اگر این‌گونه بود مرا به سازمان گسترش نمی‌فرستادند. چرا که تا قبل از آن تنها مدیرعاملی یک بنگاه خودروسازی را در اختیار داشتم و دلیلی ندارد وقتی وزیر صنایع با نقطه‌نظرات خودرویی من مخالف است (به ادعای برخی) صندلی مدیرعاملی سازمان گسترش را که در آن علاوه بر سایپا، ایران‌خودرو نیز تحت مدیریت من قرار دارد در اختیارم بگذارد.

وقتی مدیرعامل سایپا بودید قطعا به‌طور مستقیم در تصمیم‌گیری‌ها و امور اجرایی آن نقش داشتید اما در سازمان، با توجه به گستردگی مسوولیت و سر و کار داشتن با سایر صنایع، قطعا از این نفوذ بهره نمی‌برید.

منظورم نوع دیدگاه است. به هر حال وقتی قرار است مرا به سازمان گسترش به‌عنوان سازمانی که صنعت خودرو نقش بالایی در نقدینگی آن دارد بفرستند از نقطه‌نظرات من مطلع هستند که چنین جابه‌جایی را انجام می‌دهند. شما می‌گویید من و آقای محرابیان در سیاست‌های صنعت خودرو اختلاف‌نظر داشتیم در حالی که سایپا در زمان مدیرعاملی من بهترین عملکرد را در بحث تولید خودروهای دوگانه‌سوزی که از طریق ستاد تبصره (۱۳) با ریاست آقای محرابیان به خودروسازان تکلیف شد، داشت.

دوگانه‌سوز کردن خودروها که به قول خودتان تکلیف دولت بود و حتما باید اجرا می‌شد. بنابراین نمی‌توان این موضوع را فقط، یکی بودن دیدگاه شما و آقای محرابیان فرض کرد.

به هر حال ما با آن هماهنگ بودیم.

حال که می‌گویید رفتن شما از سایپا به دلیل اختلاف‌نظرتان با وزیر صنایع نبوده، پس چه دلیلی داشت با توجه به عملکردی که داشتید از سایپا بروید؟

شما فقط رفتن من را از سایپا می‌بینید اما نمی‌گویید با آمدنم به سازمان گسترش، ارتقای شغلی پیدا کردم. اصلا وارد فضای جدیدی شده و در دیگر به روی من باز شد.

یعنی ناراحت رفتن از سایپا نیستید؟

همان موقع هم نبودم. چون سایپا دیگر جذابیت و تازگی برای من نداشت و هر آنچه از بحث‌های اجرایی که بلد بودم را در آنجا پیاده کردم. الان به حدی در سازمان راحتم که اگر بگویند به سایپا برگرد به هیچ وجه قبول نمی‌کنم اصلا آن را افت مدیریتی می‌دانم. اتفاقا اعتقادم بر این است که مدیریت در صنعت خودرو نباید بیش از ۶ سال باشد. چرا که مدیران هرچقدر هم خلاقیت به خرج دهند پس از ۶ سال، حرفی برای گفتن ندارند. بنابراین باید مدیرانی جدید بیایند تا با تزریق خونی جدید مجموعه به شکلی مطلوب‌تر به حرکت خود ادامه دهد.

این اعتقاد شما در مورد مدیریت ایران‌خودرو هم صادق است؟

باید در تمام بنگاه‌های بزرگ این اتفاق رخ دهد. باید مدیران جدید آمده و با بازنگری در مسائل و استراتژی‌های قبلی، مسیر تازه‌تر و بهتری را برای صنعت خودرو ترسیم کنند.

یعنی معتقدید مدیرعامل فعلی سایپا نیز باید در استراتژی تعیین شده در زمان حضور شما در این شرکت، تغییر و تحول ایجاد کند!

بله آقای بذرپاش باید برنامه سمت ۹۰ سایپا را بازنگری کرده و ایده‌های جدید بیاورد.