تفاهم سه‌جانبه برای شتاب در خروج کامیون‌های فرسوده

مژگان میرزایی

طرح نوسازی ناوگان حمل‌ونقل باری کشور که از سال ۸۱ به مرحله اجرا گذاشته شد تاکنون به دلیل نبود مراکز اسقاط، عدم‌تامین و تولید کامیون‌های مورد نیاز از سوی خودروسازان و همچنین عدم تخصیص بودجه مورد نیاز از سوی دولت با کندی بسیار به مرحله اجرا در آمد. به طوری‌که با گذشت شش سال از اجرای طرح، به تازگی مراکز اسقاط کامیون‌های فرسوده در کشور راه‌اندازی شده که مراکز مذکور نیز به دلیل آنکه اسقاط را به صورت صنعتی انجام نمی‌دهند، نمی‌توانند به طرح شتاب لازم را بدهند.

از سوی دیگر تعیین سیاست‌های اقتصادی اروپا علیه ایران نیز موجب شده که دو کشور سوئد و آلمان که تامین‌کننده کامیون‌های VOLVO و BENZ به ایران هستند از واگذاری کامیون به کشور خودداری کنند که این امر موجب شده دو شرکت ایران خودرو دیزل و سایپا دیزل که تامین کننده اصلی کامیون در ایران هستند، نتوانند به تعهدات خود در خصوص ثبت‌نام کنندگان عمل کنند به همین دلیل کامیون‌های بی‌کیفیت چینی به تدریج جایگزین کامیون‌های اروپایی شده و متقاضیان ناچار به انتخاب کامیون‌های وارداتی و بی‌کیفیت چینی شدند.

کیفیت پایین این دسته از کامیون‌ها منجر به آن شد که چندی پیش اداره راهنمایی و رانندگی کشور شماره‌گذاری کامیون‌های هوورا به دلیل غیراستاندارد بودن ترمز و پایین بودن کیفیت متوقف کرده و سازمان تعزیرات کشور نیز، شرکت ایران خودرو دیزل واردکننده‌ خودروی مذکور را ۳۴میلیارد تومان جریمه کند. وجود نقص فنی در این کامیون‌ها آن هم در شرایطی که تنها سه‌سال از زمان آغاز واردات آنها به کشور می‌گذرد نشان داد که کامیون‌های چینی در بلندمدت نمی‌تواند در کشور مورد استفاده قرار گیرند و ناوگان حمل‌ونقل کشور نیازمند کامیون‌های با کیفیت‌تری است، هرچند برخی از دست‌اندرکاران صنعت خودرو معتقدند تمامی کامیون‌های چینی بی‌کیفیت نبوده، اما خودروسازان برای آنکه سود بیشتری نصیبشان شود کامیون‌های درجه سه را وارد کشور می‌کنند که این کامیون‌ها نیز طی ۵ سال آینده، میهمان مراکز اسقاط خواهند بود.

ذهنیت در خصوص کامیون‌های چینی منفی است

ملک مدیرعامل شرکت سایپا دیزل در خصوص واردات کامیون‌های چینی می‌گوید: کامیون‌های چینی نیز مانند کامیون‌های سایر کشورها دارای درجه‌بندی بود. که این امر نشان‌دهنده آن است که تمام کامیون‌های چینی بی‌کیفیت نیستند.

ملک در ادامه می‌گوید: یکی از کامیون‌های وارداتی این شرکت نیز از کیفیت لازم برخوردار نبود، اما با تجهیز برخی قطعات و جایگزینی قطعات اروپایی و بالا بردن میزان داخلی‌سازی و همچنین استفاده از روش آدیت ایستگاهی به جای آدیت‌نهایی توانستیم کیفیت این محصول را بهبود دهیم، به طوری که هم‌اکنون محصول موردنظر توانسته از نمره منفی۲۵۰ که در سطح غیرقابل‌قبول قرار داشت به رتبه ۶۰ برسد. ملک در پاسخ به این پرسش که گفته می‌شود عمر کامیون‌های چینی ۵ الی ۶ سال است نیز اظهار داشت: بحث سازمان راهداری در اصل روی یک کامیون مشخص چینی است که توسط شرکت ایران‌خودرو دیزل وارد شده بود که این امر موجب شده ذهنیت درخصوص کامیون‌های چینی خراب شود. وی در ادامه می‌گوید: شرکت سایپا‌دیزل نیز در گذشته کامیون چینی بی‌کیفیت را وارد کرده بود که این کامیون نیز در ایجاد این ذهنیت بی‌تاثیر نبود، اما حتی همان کامیون بی‌کیفیت نیز عمر بیش از پنج سال دارد، هرچند مطمئنا عمر کامیون‌های چینی به کامیون‌های VOLVO و رنو نمی‌رسد، اما کامیون‌های چینی نیز می‌توانند عمری در حدود ۲۰سال داشته باشند.

یک چهارم ناوگان باری فرسوده است

ملک در ادامه درخصوص طرح خروج کامیون‌های فرسوده نیز می‌گوید: طرح به دلیل نبود مراکز اسقاط، تاکنون به کندی پیش می‌رفت، اما به تازگی مرکز اسقاط خودروهای سنگین راه‌اندازی و اسقاط کامیون‌های فرسوده نیز آغاز شده اما مشکل اصلی این است که هنوز دستگاه‌های دولتی خیلی اهتمام روی این طرح ندارند به همین دلیل طرح شتاب نمی‌گیرد.

به گفته ملک هم‌اکنون یک چهارم ناوگان باری کشور فرسوده است و باید برای اجرای آن این طرح را از قانون و ردیف‌های بودجه خارج و اجرایی کنیم که این امر نیازمند اهتمام جدی دولت دارد. ملک در ادامه از پیشنهاد خودروسازان برای ایجاد یک تفاهم‌نامه سه‌جانبه میان خودروسازان، سازمان راهداری کشور و بانک مرکزی خبر داد و افزود: پیشنهادی از سوی خودروسازان به سازمان راهداری کشور داده شده که براساس آن تفاهم‌نامه‌ای سه‌جانبه میان خودروسازان، سازمان راهداری کشور و بانک مرکزی جهت ایجاد یک خط اعتباری برای طرح نوسازی در نظر گرفته شود تا از طریق این خط وام مورد نیاز به خودروسازان ارائه تا طرح شتاب بیشتری گیرد که در صورت ایجاد این خط اعتباری مطمئنا طرح نوسازی با شتاب بیشتری اجرایی خواهد شد. به گفته ملک خودروسازان این پیشنهاد را برای بودجه سال آینده مطرح کرده‌اند، اما سال‌جاری اگر محقق شود می‌توان ۵۰۰دستگاه کامیون فرسوده را نوسازی کرد، در حالی که از زمان اجرای این طرح باید ۱۰هزار دستگاه در سال نوسازی می‌شد، اما تاکنون تنها ۱۰۰دستگاه خودروی فرسوده اسقاط شده است.

براساس آمار اعلام شده از سوی سازمان راهداری کل کشور در‌حال‌حاضر بیش از ۱۸۰هزار کامیون با عمر بیش از ۲۵سال در جاده‌های کشور در حال تردد هستند که بیش از ۶هزار کامیون فرسوده با عمر بالای ۴۰سال نیز در این آمار ذکر شده است.

به گفته ملک مصرف سوخت ترکیبی هر کامیون فرسوده در ۱۰۰کیلومتر ۶۵ تا ۷۰ لیتر است، درحالی که هر کامیون جدید به ۳۰ تا ۳۳ لیتر سوخت در هر ۱۰۰کیلومتر نیازمند است که در صورت خروج کامیون‌های فرسوده مصرف سوخت در ناوگان باری کشور نصف شده و صرفه‌جویی قابل توجهی در بودجه دولت صورت خواهد گرفت.

ملک معتقد است: هم‌اکنون نرخ سوخت گازوئیل در خلیج‌فارس به ۴۵۰تومان رسیده که با توجه به نوسازی ناوگان، هر کامیون ۲۰میلیون تومان صرفه‌جویی سوختی به همراه خواهد داشت، که اگر دولت همین رقم را نیز به مالکان کامیون‌های فرسوده اختصاص دهند مالکان برای شرکت در این طرح تشویق می‌شوند و طرح با شدت بیشتری پیش خواهد رفت.

واردات کامیون‌های اروپایی

یکی دیگر از مباحث مطرح شده با مدیرعامل شرکت سایپا‌دیزل عدم تحویل کامیون‌های مورد نیاز از سوی شرکت‌‌های اروپایی بود که این امر نیز در روند اجرای طرح تاثیرگذار بوده است، ملک در پاسخ به این پرسش که گفته می‌شود تحریم موجب شده که این شرکت‌ها از تحویل کامیون‌ها به کشور سرباز‌زنند گفت: عدم تحویل به خاطر تحریم صحت ندارد ما از همان ابتدا نیز با طرف خارجی مشکلی نداشتیم، چون بیشترین ارتباط تجاری ما با کشور سوئد است که این کشور حتی در زمان جنگ هیچ مشکلی برای تحویل کامیون برای ما ایجاد نکرد، اما مشکل به وجود آمده به دلیل عملکرد منفی ما در مناسبت‌های تجاری بود، زیرا در مقطعی تقاضا در بازار برای خرید کامیون کاهش یافت و در همان دوران نیز با وجود گشایش اعتبار کامیون‌های سفارشی به کشور سوئد بازگردانده شد که این امر تا حدودی در روابط تجاری دو شرکت مشکلاتی را به وجود آورد.ملک در ادامه می‌گوید: اما این مشکل نیز هم‌اکنون برطرف شده و کامیون‌های مورد نیاز از سوی شرکت VOLVO در اختیار سایپا‌دیزل قرار می‌گیرد.