سواری‌هایی که وانت می‌شوند

مژگان میرزایی

طی سال‌های گذشته شرکت‌های خودروساز تولید وانت بر روی پلت‌فرم برخی از خودروهای سواری را در برنامه کاری خود قرار داده‌اند. به‌طوری‌که در ایران نیز پس از تولید وانت پیکان که طراحی آن بر روی پلت‌فرم پیکان صورت گرفت، تولید وانت سمند و پژو۴۰۵ در شرکت ایران‌خودرو و وانت پراید نیز در شرکت سایپا در دستور کار قرار گرفته است. هرچند مسوولین این دو شرکت هنوز تولید این وانت‌ها را به طور رسمی اعلام نکرده‌اند، اما شنیده‌ها حکایت از آن دارد که تولید این وانت‌ها برای تست اولیه آغاز شده است و پس از انجام تست‌های اولیه تولید این خودروها به عنوان وانت سبک در این دو شرکت آغاز خواهد شد.

اما طراحی و تولید وانت بر روی پلت‌فرم خودروهای سواری این شائبه را به وجود می‌آورد که آیا این وانت‌ها به دلیل اینکه بر روی پلت‌فرم خودروهای سواری طراحی و تولید می‌شوند از استقامت و ایمنی لازم برخوردار هستند یا خیر؟ هرچند کارشناسان صنعت خودرو ایمن نبودن این وانت‌ها را رد کرده و معتقدند که این امر در دیگر خودروساز‌های دنیا نیز مرسوم است، اما به این نکته اشاره می‌کنند که این کار با تقویت سیستم تعلیق واکسل عقب خودرو و تنها برای ۵۰۰ کیلو بار صورت می‌گیرد، اما در کشور ما حتی در صورت تقویت سیستم تعلیق واکسل عقب خودرو استفاده صحیح از این خودروها صورت نمی‌گیرد به‌طوری‌که بارگیری که توسط این خودروها انجام می‌شود در حد استاندارد نبوده و موجب ناایمن شدن این خودروها می‌شود.

از سوی دیگر ممنوعیت تردد خودروهای باری سنگین در سطح شهر در طول روز نیز موجب شده که وانت‌ها در کشور کارآیی بیشتری پیدا کنند. به‌طوری‌که در حال حاضر بیشترین حجم بارگیری صورت گرفته در سطح شهر توسط وانت است که در صورت ایمنی نبودن این خودروها و عدم استفاده صحیح از آنها مشکلات بسیاری به وجود خواهد آمد.

ناایمن بودن وانت‌ها اثبات نشده

اوستا گودرزی، عضو هیات علمی دانشکده خودرو دانشگاه علم و صنعت در خصوص تولید وانت بر روی پلت‌فرم خودروهای سواری در دنیا می‌گوید: زمانی‌که خودرویی در بازار با استقبال مواجه می‌شود، شرکت‌های خودروساز تولید وانت آن را در دستور کار خود قرار می‌دهند اما عرضه آن را به بازار به زمانی موکول می‌کنند که خودروی سواری دیگر با استقبال عمومی در بازار مواجه نباشد.

گودرزی در ادامه می‌گوید: خودروسازان در دنیا اصولا بر روی پلت‌فرم خودروهای سواری طراحی و تولید وانت را صورت می‌دهند اما این امر تنها برای حمل بار کمتر از ۵۰۰کیلو انجام می‌شود و این خودروها کشش بارگیری بیش از ۵۰۰ کیلو را نخواهند داشت. به همین خاطر در دنیا تولید وانت از سواری فقط برای حمل بار محدود صورت می‌گیرد.

ایمنی وانت‌های طراحی شده بر روی پلت‌فرم خودروهای سواری یکی دیگر از مباحث مطرح شده است که همواره با دو نظریه متفاوت از سوی کارشناسان مواجه است عده‌ای از کارشناسان معتقدند وانت‌های طراحی شده بر روی پلت‌فرم خودروهای سواری از ایمنی لازم برخوردار نیستند و حتی با وجود تقویت سیستم تعلیق و واکسل این خودروها به مرور زمان با مشکل مواجه خواهند شد اما برخی دیگر از کارشناسان معتقدند که در صورت رعایت مسائل فنی و حجم بار در نظر گرفته شده این خودروها با مشکل مواجه نخواهند شد، گودرزی در این خصوص می‌گوید: به طور کلی ایمن نبودن این وانت‌ها اثبات نشده ولی قطعا خودروی وانتی که به صورت مستقل طراحی می‌شود با وانتی که براساس پلت‌فرم یک خودروی سواری طراحی می‌شود از لحاظ ایمنی متفاوت است به همین دلیل است که در دنیا از وانت‌های طراحی شده بر روی پلت‌فرم سواری کمتر استقبال می‌شود و استفاده از این وانت‌ها رو به افول است.

گودرزی معتقد است بازار خودروهای تجاری ایران خیلی بزرگ و بی‌رقیب است که این امر انگیزه‌ای ‌شده برای تمام خودروسازها که وارد این بازار شوند تا بتوانند سهمی از این بازار را به خود اختصاص دهند همچنین در حال حاضر بازار خودروهای سواری رو به اشباع است، اما در خصوص خودروهای تجاری این امر صادق نیست و بازار پذیرش رقبای جدید را دارد.

داوود میرخانی رشتی، رییس سابق انجمن خودروسازان نیز در خصوص تولید وانت‌ براساس پلت‌فرم خودروهای سواری می‌گوید: به طور معمول شرکت‌های بزرگ خودروساز پس از طراحی یک پلت‌فرم تولید چند مدل خودرو مانند هاچ بک، سدان، استیشن و وانت را در دستور کار خود قرار می‌دهند که این امر به خاطر سودآور کردن پلت‌فرم طراحی شده است.

به گفته میرخانی رشتی خودروسازان برای تولید وانت بر روی پلت‌فرم خودروهای سواری علاوه بر تقویت اکسل عقب و سیستم تعلیق خودرو کمک فنرها سیستم ترمز و جلوبندی خودرو را نیز تقویت می‌کنند.

در دنیا مرسوم است اما ...

بهنام خلج، مدیر کیفی محصولات رنو در شرکت پارس‌خودرو نیز در پاسخ به این پرسش که آیا خودروسازان ما از توانایی لازم برای تولید وانت بر روی پلت‌فرم خودروهای سواری برخوردار هستند یا خیر، می‌گوید: سطح دانش فنی خودروسازان داخل در‌حال‌حاضر رشد چشمگیری یافته، به همین دلیل آنها می‌توانند این‌گونه وانت‌ها را با ایمنی بالا به تولید رسانند، به گفته خلج تست‌هایی که بر روی وانت انجام می‌شود سهل‌تر از خودروهای سواری است، چون وانت خودروی کاری محسوب می‌شود، اما سواری در رده خودروهای خانوادگی قرار دارد به همین دلیل تست‌های صورت گرفته در وانت‌ها از لحاظ تست آلایندگی و میزان مصرف سوخت راحت‌تر صورت می‌گیرد که این امر موجب می‌شود تولید این نوع خودروها به راحتی انجام شود.

خلج در پاسخ به این پرسش که تولید وانت براساس پلت‌فرم خودروهای سواری تا چه میزان در دنیا متداول است نیز می‌گوید: اگر تغییر در طراحی خودرو به صورت کلی باشد، این مساله در دنیا متداول است اما ایجاد تغییرات فقط در ظاهر خودرو تنها موجب ناایمن‌شدن این نوع از خودروها می‌شود به همین دلیل خودروسازان از این روش برای طراحی و تولید استفاده نمی‌کنند.

به گفته خلج، علاوه بر تقویت سیستم تعلیق واکسل عقب خودرو برای تولید وانت باید مرکز ثقل خودرو نیز به عقب منتقل شود که این امر موجب تغییر هندلینگ خودرو به‌طور کامل می‌شود و اکثر خودروسازان تولید وانت به این روش را در دستور کار خود قرار‌داده‌اند.

زاوه، کارشناس صنعت خودرو نیز در این خصوص می‌گوید: وانت‌هایی که بر روی پلت‌فرم خودروهای سواری تولید می‌شوند در رده‌های خودروهای فوق سبک هستند و تنها مصارف شهری دارند. وی معتقد است نوع استفاده با سایر کشورها نیز متفاوت است به‌طوری‌که ما وانت‌های شهری را برای جابه‌جایی بار سنگین مورد استفاده قرار می‌دهیم که این امر موجب کاهش ضریب ایمنی این خودروها می‌شود.

به گفته زاوه وانت‌های سنگین بر روی پلت‌فرم خودروهای SUV و دیفرانسیل عقب طراحی و تولید می‌شود که این وانت‌ها قابلیت جابه‌جایی ۱ تا ۵/۱تن بار را دارند و برای مصارف شهری از ایمنی لازم برخوردار هستند.