چالش دو بعدی خودروسازها در کشورهای در حال توسعه

گروه خودرو- در دشتی خاک گرفته و سوخته از نور شدید آفتاب، طی مراسمی، چند راهب برهمایی، آب یخ به اطراف می‌پاشند. مدعوین از ژاپن و اروپا نیز عرق‌ریزان شاهد برگزاری آن هستند. این مراسم نشانگر ورود شرکت خودروسازی نیسان به بازار هند است. راهبان دراین مراسم مکانی را که قرار است شرکت خودروسازی نیسان برای اولین‌بار محصولاتش را در هند روی خط تولید قرار دهند متبرک کردند.

این تاسیسات با هزینه‌ای بالغ بر ۱/۱میلیارد دلار در جایی که پیش از این زمین‌های کشت برنج بود، در دست احداث است. این مجموعه که با همکاری شریک فرانسوی نیسان یعنی رنو در حومه شهر چنای احداث می‌شود پس از پایان مراحل احداث از سال ۲۰۱۰ وارد چرخه تولید شده و سالانه ۴۰۰ هزار دستگاه خودرو روانه بازار می‌کند.

سه غول خودروسازی ژاپن یعنی تویوتا، هوندا و نیسان پایه‌گذار اتوماسیون صنعت خودرو و درپیش گرفتن سیاست‌های دوستدار محیط‌زیست هستند اما تا همین اواخر تمایلی به خروج از مسیری که تاکنون در آن در حال حرکت بوده‌اند و به خوبی آن را می‌شناسند، نشان نمی‌دادند. آن‌ها به طور طبیعی روی بازار آمریکای شمالی که بزرگ‌ترین بازار خودروی جهان است متمرکز شده بودند و برای تولید محصولات‌شان در خارج از ژاپن به احداث تاسیسات تولیدی در کشورهای نزدیک به قلمرو ژاپن چون چین و تایلند گرایش داشتند.

اکنون در تغییری اساسی در روند سیاست‌گذاری سه خودروساز بزرگ ژاپن، به نظر می‌رسد آنها به سرمایه‌گذاری در سایر مناطق، از مناطق جنوبی صحرای آفریقا گرفته تا استپ‌های روسیه و مناطق بارانی هند متمایل شده‌اند.

آنان مصمم هستند که اشتباهات یک دهه قبل‌شان چون زمانی که خودروسازهای غربی به بازار چین هجوم آوردند اما ژاپنی‌ها با حساسیت سعی کردند از چین دوری کنند، تکرار نشود. ژاپن برای جبران آن اشتباه به دنبال توسعه سریع توانمندی‌های تولیدی خود در هند است. هند کشوری با ۱/۱ میلیارد نفر جمعیت در آستانه انقلاب خودرویی تمام عیار قرار دارد و گمان می‌رود این کشور در آینده‌ای نه چندان دور به دومین بازار بزرگ خودروی جهان پس از چین تبدیل شود.

حرکت سریع خودروسازهای ژاپنی به سوی توسعه سرمایه‌گذاری در چین موید این واقعیت است که نقطه ثقل صنعت خودروی جهان از کالیفرنیا در حال نقل مکان به عرصه‌ای بین پکن و دهلی‌نو می‌باشد. این حرکت در عین حال متضمن این واقعیت است که ایالات متحده دیگر اهمیت گذشته‌اش را در عرصه اقتصاد جهان ندارد.

کارلوس گون، مدیرعامل شرکت رنو نیسان اخیرا در نشست سهامداران ارشد نیسان در یوکوهامای ژاپن اعلام کرد: افزایش بهای مواد اولیه چاره‌ای جز افزایش قیمت‌ها پیش روی خودروسازها نمی‌گذارد و در عین حال مشکلات اقتصادی ژاپن و آمریکا شرایطی را فراهم می‌‌آورد که بازار کشش لازم برای قبول رشد قیمت‌ها را نداشته باشد.

درچنین شرایطی با افزایش در خور توجه تقاضا برای خودرو در کشورهایی چون برزیل، هند، چین و روسیه به علاوه پایین بودن هزینه تولید در این کشورها شرایط را به سمت و سویی سوق می‌دهد که خودروسازها به سرمایه‌گذاری در این کشورها رغبت نشان دهند.

هیروفمی یوکوسا، از تحلیلگران بازار خودرو می‌گوید: تا پیش از این خودروسازها به کشورهای در حال توسعه به دید بازارهای درجه دو می‌نگریستند. وی می‌افزاید: اکنون این بازارها به اولویت اول خودروسازها تبدیل شده‌است.

براساس آمارهای موجود، فروش در بازارهای در حال توسعه طی ۶سال آینده، نزدیک به ۱۰میلیون دستگاه در قیاس با امروز افزایش می‌یابد و ۷۶درصد کل توسعه صنعت خودرو در این کشورها حادث خواهد شد. طی ۷سال گذشته فروش نیسان در کشورهای در حال توسعه تقریبا سه برابر شده و به حدود یک‌میلیون دستگاه از مجموع تولید ۷۶/۳میلیون دستگاهی این شرکت رسیده است.

نباید چنین تصور کرد که تمرکز نوظهور خودروسازها بر کشورهای در حال توسعه به معنای فاصله گرفتن آنها از بازار ایالات متحده است بلکه حضور آنها در کشورهای در حال ظهور به مثابه سرمایه‌گذاری‌ بر آینده می‌باشد.

هنوز هم بازار ثروتمند و بزرگ ایالات متحده خاستگاه ۷۰درصد سود شرکت‌های خودروساز ژاپن است اما آنها به خوبی می‌دانند روند رشد قیمتی بنزین به این زودی‌ها متوقف نمی‌شود و باید منتظر افول بیش از پیش بازار خودرو در آمریکای شمالی باشند.

تمرکز بر بازارهای در حال توسعه مخاطرات خاص خود را نیز دارد. مخصوصا وقتی موضوع به مهم‌ترین مولفه رقابتی محصولات خودروسازهای ژاپن یعنی اصل رقابت مربوط می‌شود تمرکز بر کشورهای درحال توسعه می‌تواند به عنصری دردسرساز تبدیل شود. این مشکل وقتی بیشتر نمایان می‌شود که خودروسازهای ژاپنی برای تامین نیاز بازارهای در حال توسعه اقدام به راه‌اندازی واحدهای تولیدی در کشورهای مقصد می‌کنند.

تامین‌کنندگان قطعه در این کشورها به طور سنتی اهتمام جدی به تولید قطعات با کیفیت مطلوب و یک دست ندارند و حتی به امکانات پایه‌ای و ابتدایی چون برق هم نمی‌توان اعتماد کرد. به عنوان مثال نیسان در هند با مشکلاتی چون بی‌نظمی قطعه‌سازها در تحویل به موقع قطعه، تاثیر عوامل جانبی بر روند تولید قطعه و تحویل آن بر واحدهای تولیدی مثل راهبندان‌های اعلام نشده برای نوسازی جاده‌ها، آموزش انضباط مناسب محیط کار به کارگران بومی و... مواجه است.