در فراق پیکان

حمیدرضا بهداد

پس از آنکه ماجرای نصب برچسب سوخت روی خودروهای تولید داخل از یک سو و عدم‌پرداخت کامل یارانه دوگانه‌سوز کردن خودروها به خودروسازان از سوی دیگر به چالشی میان سازمان بهینه‌سازی مصرف سوخت و ایران‌خودرو تبدیل شد، این بار نیز طلب ۲۲۰میلیون دلاری این شرکت از وزارت نفت بابت خروج پیکان از خط تولید موجبات چالش دیگری را فراهم آورده است. سرنخ این داستان تازه منتشر شده، به آنجا باز می‌گردد که در سال ۸۴ وزارت نفت متعهد ‌شد در قبال خروج پیکان از خط تولید ایران‌خودرو ۳۱۰میلیون دلار به بزرگ‌ترین خودروساز خاورمیانه پرداخت کند، تا ایران‌خودرو پس از پیکان با مشکل مالی مواجه نشود.

اما با گذشت ۳سال و اندی از حذف پیکان از چرخه تولید، تنها ۹۰میلیون دلار این مبلغ پرداخت شده و ۲۲۰میلیون دلار دیگر آن راهی به حساب بانکی ایران‌خودرو نیافته است.

احمد نعمت‌بخش، دبیر انجمن خودروسازان در این زمینه می‌گوید: طبق توافقنامه‌ای که میان وزرای نفت و صنایع‌و‌معادن وقت و شرکت ایران‌خودرو به امضا رسید می‌بایست ۳۱۰میلیون دلار بابت خروج پیکان از خط تولید، به این شرکت پرداخت بشود که هم‌اکنون بخش عمده آن (۲۲۰میلیون دلار) در هزار توی کاغذبازی‌های وزارت نفت و بانک‌ها معطل مانده است.

اظهارات نعمت بخشی در حالی است که پیشتر، کیانوش پورمجیب، معاون مهندسی در فرآیند تولید ایران‌خودرو نیز نسبت به عدم‌پرداخت این طلب ۲۲۰میلیون دلاری اعتراض کرده و خواستار وصول آن شده بود.

به گفته وی هم‌اکنون با در نظر گرفتن این مبلغ و همچنین سایر طلب‌های ایران‌خودرو، در مجموع حدود ۳۰۰میلیون دلار، از سرمایه این شرکت در دست وزارت نفت و زیرمجموعه آن؛ یعنی سازمان بهینه‌سازی مصرف سوخت است که اگر پرداخت نشود، ضرری هنگفت را برای ایران‌خودرو به ارمغان خواهد آورد.

این اظهارات در شرایطی است که تا سال ۸۴ که ایران‌خودرو از وجود پیکان به عنوان محصولی پرتیراژ و پرفروش، بهره کافی را می‌برد، با بحران مالی مواجه نبود و در بستر تولید این محصول ۴۰ ساله که به حق نام «گاو شیرده» را روی آن نهاده‌اند، خوابیده بود. آن روزها بزرگ‌ترین خودروساز خاورمیانه سالی چندین هزار دستگاه پیکان را تولید و روانه بازار می‌کرد و مشتریان داخلی نیز به‌رغم سطح کیفی نامناسب و قدیمی بودن این خودرو، ماه‌ها در انتظار دریافت آن می‌ماندند.

اما با خداحافظی پیکان از خط تولید و رفتنش به موزه، بحران مالی ایران‌خودرو به تدریج آغاز شده و در حال حاضر نیز به گفته برخی کارشناسان بزرگ‌ترین خودروساز خاورمیانه با بحران مالی مواجه است در حالی که اگر وزارت نفت به تعهد خود مبنی بر پرداخت ۲۲۰میلیون دلار باقیمانده جامه عمل بپوشاند مسلما، تزریق این مبلغ می‌تواند تا حدی به کمرنگ شدن بحران مالی ایران‌خودرو کمک کرده و آن را از شرایط فعلی نجات دهد.

دبیر انجمن خودروسازان در این زمینه با اشاره به اینکه روزگاری سالانه برای ۱۵۰هزار پیکان، مشتری پروپاقرص در بازار داخل وجود داشت تاکید می‌کند: وزارت نفت برای خروج آن از خط تولید تعهد پرداخت ۳۱۰ میلیون دلار به ایران‌خودرو را برعهده گرفت که انجمن خودروسازان برای وصول کامل آن آماده هرگونه همکاری با این شرکت است.

مدیون پیکان

اما جدای از بحث عدم پرداخت طلب ۲۲۰ میلیون دلاری ایران‌خودرو در قبال خروج پیکان از خط تولید، ظاهرا برخی مسوولان صنعت خودرو کشور، این صنعت را وام‌دار و مدیون پیکان دانسته و معتقدند اگر هم‌اکنون توفیقاتی در عرصه طراحی و ساخت خودرو به دست آمده، از سوغات شرکت تالبوت انگلستان است به نحوی که نعمت بخش در این زمینه تاکید می‌کند: اگر امروز می‌توانیم در طراحی و ساخت خودرو و قطعه‌سازی ادعایی داشته باشیم به خاطر آن است که از وجود پیکان به عنوان پایه و اساس این صنعت بهره برده‌ایم.

این گفته‌ها در حالی است که ظاهرا با گذشت ۳ سال از رفتن پیکان از ایران‌خودرو، مشکلات مالی این شرکت به‌حدی رسیده که مسوولان آن، از نامه‌نگاری و کاغذبازی برای دریافت طلب مالی بزرگترین خودروساز خاورمیانه، ناامید شده و اعتراض خود را علنی‌تر و بی‌پرده‌تر بیان می‌کنند به نحوی که ظاهرا ماجرای طلب ۲۲۰ میلیون دلاری ایران‌خودرو از وزارت نفت، به ساختمان شماره یک خیابان سمیه نیز رسیده و در جلسه اخیر شورای سیاست‌گذاری مطرح شده است، تا شاید ادامه رنجنامه ایران‌خودرو به گوش وزارت نفت برسد و این دو با یکدیگر بی‌حساب شوند.

به هر حال شاید اگر ایران‌خودرویی‌ها فکر چنین روزهایی را به ذهن خود راه می‌دادند، به هر نحوی که شده، پیکان را در خط تولید خود نگه می‌داشتند و هم‌اکنون نیز با فراق آن دست و پنجه نرم نمی‌کردند.