گروه دیپلماسی: محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران، دوشنبه شب با حضور در برنامه «نگاه‌یک» در مورد اجرایی شدن برجام (برنامه جامع اقدام مشترک)، مذاکرات، تبادل زندانیان ایران و آمریکا و فرصت‌های پسابرجام صحبت کرد. ظریف در این برنامه با اشاره به تنش‌آفرینی‌های اخیر عربستان در قبال ایران تاکید کرد: «اینکه دولت سعودی اخیرا اقدام به تنش آفرینی کرد برای آن بود که مدت‌ها است به دنبال تنش‌زایی است اما ما در برابر آن خویشتن‌داری کردیم زیرا دست‌شان را خوانده بودیم البته حتما خوشحال می‌شویم اقدام متقابل کنیم اما آن وقت در زمین آنها بازی کرده‌ایم.» وزیر امور خارجه با بیان اینکه پرونده زندانیان ربطی به برجام نداشت، گفت که این موضوع از یک سال و نیم پیش در حال پیگیری بود و آزادسازی زندانیان، در روز اجرای برجام کاملا اتفاقی بود. به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از صداوسیما، وزیر امور خارجه با اشاره به اینکه کشورهای گروه 1+5، مجموعه‌ای منسجم نیستند، افزود: «گرچه در این مدت دو و نیم سال توانسته بودند تا حد زیادی اختلافات درونی خود را بپوشانند، آنها در ۱۰۰ روز اول مذاکرات، اختلافات اساسی پیدا کردند و موجب شد یک هفته، مذاکرات عقب بیفتد.»

دلایل عقب افتادن اجرای برجام

وزیر امور خارجه در این برنامه به دلایل به طول انجامیدن اعلام اجرایی شدن برجام پرداخت و توضیح داد: «قرار بود در روز اجرای برجام یازده و نیم صبح به ملاقات آقای آمانو برویم و ساعت حدود ۱۲ و نیم هم اعلام کنیم. کار از ساعت ۱۲ و نیم تا ۹ و نیم طول کشید و یکی از طرف‌ها گفته بود چه عجله‌ای داریم، دوشنبه و سه‌شنبه هم وقت داریم.» وزیر امور خارجه افزود: «نگران شدیم که شاید کار طول بکشد و وقتی ساعت حدود ۹ و ۲۰ دقیقه بود که مکالمه چند جانبه تلفنی داشتیم و توانستیم موضوع را حل کنیم، احساس کردیم بار سنگینی که بر دوش ما بود برداشته شد.» ظریف در بخش دیگری از این گفت‌و‌گو افزود: «بانک سپه و بانک صادرات از بانک‌هایی بودند که به علل غیرهسته‌ای تحریم شده بودند و طبق لیست، همه بانک‌های تحریم شده به غیر از این دو بانک از فهرست تحریم‌ها خارج می‌شدند؛ اما توانسته بودیم در مذاکرات از طریق شورای امنیت سازمان ملل متحد، بانک سپه را قبل از اجرایی شدن برجام، از لیست تحریم‌ها خارج کنیم که یک موفقیت بسیار بزرگ بود.» ظریف با اشاره به اینکه اقدامات فراتر از برجام هم انجام شده است، گفت: «کمیته‌ای تحت قطعنامه ۱۷۳۷ بود که اولین قطعنامه تحریمی علیه ایران و این کمیته نظارت بر اجرای تحریم بود و باید تصمیم می‌گرفت بانک سپه را از تحریم خارج کند.» او ادامه داد: «همه برنامه‌ها را به گونه‌ای چیده بودیم که حدود ساعت ۱۲، کار تمام شود و به محض صدور گزارش آمانو و قبل از خواندن بیانیه مشترک، لحظه اجرایی شدن برجام باشد؛ یعنی همه قطعنامه‌های شورای امنیت از آن لحظه بی‌اثر شود و به تبع آن کمیته ۱۷۳۷ هم از بین می‌رفت و دوباره باید مراحلی را برای برداشتن تحریم از روی بانک سپه طی می‌کردیم.» به گفته ظریف، تاخیری که در اجرایی شدن برجام پیش آمده بود، موجب شد که آن مرحله طی شود و بانک سپه از تحریم خارج شود. ظریف گفت: «در چند مرحله این مسیر طی و توفیقات بزرگی نصیب مردم شد که یکی از آنها مسیر برجام بود. حدود ۹ و نیم تا ۱۰ شب به وقت وین، برجام اجرایی شد و این توفیق بزرگی بود.» وزیر امور خارجه با بیان اینکه مسیر دیگر، مسیر بانک سپه بود که به‌عنوان پروژه جداگانه آن را پیگیری کردیم و به نتیجه رسید، خاطرنشان کرد: «الان فقط مشکل بانک صادرات را داریم که ان‌شاءالله به‌زودی حل خواهد شد.»


آزادی زندانیان ربطی به برجام نداشت

در ادامه وزیر امور خارجه ایران گفت که آزادی زندانیان ایرانی آمریکایی در آمریکا حاصل یک سال و نیم مذاکره بود. او افزود: «مدت زیادی درباره موضوع زندانیان بحث شد و اصرار داشتیم ایرانیانی که حتی اکثر آنها مقیم آمریکا و دو تابعیتی اما در آمریکا زندانی بودند، آزاد شوند.» ظریف همچنین گفت: «برای نخستین بار رئیس‌جمهور آمریکا علاوه بر اینکه یک فردی را که از نظر ما به ناحق زندانی شده بود بخشید، بلکه ۱۰ میلیون دلار جریمه او را هم کنار گذاشت.» وزیر امور خارجه افزود: «در کنار آنها ۷ نفر ایرانی آمریکایی در آمریکا بودند که دوران زندان خود را سپری کرده بودند؛ اما هنوز محدودیت‌هایی مانند حبس تعلیقی داشتند که توانستیم آنها را هم از این محدودیت‌ها خارج کنیم.» او ادامه داد: «۱۴ هموطن ما هم که برخی‌ها حدود دو سال در آسیای شرقی در زندان بودند به علت درخواست استردادی که آمریکا از طریق پلیس اینترپل روی آنها داشت، توانسته بودیم از زندان خارج کنیم اما همچنان ممنوعیت و محدودیت داشتند که اگر از ایران خارج می‌شدند، پلیس بین‌الملل می‌توانست آنها را دستگیر کند که آنها را هم از لیست تعقیب پلیس بین‌الملل خارج کردیم.» ظریف با بیان اینکه در مجموع ۲۸ ایرانی را آزاد کردیم، افزود: «آنها با اینکه خلاف کرده بودند اما ازآنجاکه خانواده‌هایشان ایرانی هستند خوشحالیم که به آغوش خانواده‌های خود برمی‌گردند و خانواده‌های آنها خوشحالند.» ظریف در ادامه بازهم تاکید کرد: «به صراحت می‌گویم پرونده زندانیان ربطی به برجام نداشت و این موضوع از یک سال و نیم پیش در حال پیگیری بود.»


حل اختلاف 37 ساله

در عین حال ظریف در این برنامه به حل‌وفصل پرونده اختلافی میان تهران و واشنگتن بعد از ۳۷ سال پرداخت و گفت: «مسیر چهار، مسیر پرونده دعوای نظامی ایران با آمریکا است که اموال نظامی ایران از ۳۷ سال پیش در قالب پرونده لاینحل مانده بود. امکان داشت اگر از این فرصت برای حل این پرونده استفاده نکنیم، این پرونده مدت‌های دیگر ادامه یابد.» او تاکید کرد: «این پرونده شامل دو قسمت مهم بود که یک قسمت، حساب امانی بود که از زمان شاه برای خرید تسلیحاتی در آمریکا مانده و اسناد آن چند تن بود.» ظریف ادامه داد: «قسمت دوم، ادوات نظامی ما در آمریکا بود که توانستیم توافق کنیم قسمت اول را با گرفتن ۴۰۰ میلیون دلار اصل باقیمانده حساب امانی و یک میلیارد و ۳۰۰ میلیون دلار، غرامت یا بهره آن، حل‌وفصل کنیم.»


انتقادهای سازنده و مخرب

ظریف در این برنامه خبری با اشاره به انتقاداتی که در طول مذاکرات از تیم هسته‌ای و مذاکرات صورت گرفت، گفت: «متاسفانه به نظر می‌رسید در دوران مذاکرات برخی در طرف زمین مقابل بازی می‌کردند؛ البته برخی انتقادها نیز سازنده بود و باعث می‌شد طرف مقابل احساس نکند که با یک تیم تنها و تک صدا روبه‌رو است.» همچنین ظریف با بیان اینکه همه فعالیت‌های هسته‌ای ایران قابل راستی‌آزمایی است و از مرحله اتهام‌زنی بی‌اساس گذشته‌ایم درباره برخی اتهامات گذشته گفت: «خود آژانس و غربی‌ها می‌دانستند که در گذشته نیز جمهوری اسلامی ایران حرکت خلاف قوانین نداشت و این موضوع همیشه بهانه‌ای بیش نبود.»


سوئیفت بانک صادرات هنوز تحریم است

وزیر امور خارجه در ادامه در مورد بحث سوئیفت دلار گفت: «سوئیفت و معامله دلاری انجام می‌شود فقط نباید از مبدا آمریکا باشد؛ ولی امکان تبادل‌های دلاری از سایر جاهای دنیا و از طرق مختلف امکان‌پذیر است.» او افزود: «این مقررات کمک ویژه‌ای به برجام می‌کند؛ هر چند سوئیفت بانک صادرات هنوز تحریم است و تلاش داریم تا حل شود.»ظریف همچنین در مورد عدم فعالیت‌های شرکت‌های آمریکایی در ایران گفت: «اصلا قرار نبود با آنها تبادل داشته باشیم و آنها در این خصوص با قوانین داخلی خود مشکل دارند؛ ولی شعب خارجی آنها می‌توانند از فضای موجود استفاده کنند و در قالب فناوری‌های پیشرفته در ایران حضور یابند.» او درباره عدم ارتباط بانک‌های آمریکا با ایران هم اضافه کرد: «این هم مربوط به مسائل داخلی آنها است و فقط شعب بانک‌های خارجی فعال در آمریکا نمی‌توانند با ما ارتباط داشته باشند.»


توصیه ظریف به عربستان

از سوی دیگر وزیر امور خارجه در ارزیابی رفتار سعودی‌ها در قبال جمهوری اسلامی ایران گفت: «برخی کشورها در منطقه و در راس آنها صهیونیست‌ها در سال‌های گذشته سعی کردند همه مشکلات منطقه و رفتارهای نامناسب خودشان را در قالب پروژه خطرناک ایران هراسی که برای آن هم بسیار هزینه کرده بودند؛ توجیه کنند و هم اکنون دچار اضطراب و نگرانی شده‌اند.» او افزود: «نگرانی سعودی‌ها را نابجا و در این قالب می‌دانیم.» وزیر امور خارجه اعدام شهید آیت‌الله نمر و واکنش سعودی‌ها پس از آن به وضعیت پیش آمده در تهران و مشهد را در چارچوب تشدید تنش ارزیابی کرد و افزود: «آنها نگران اجرایی شدن برجام هستند و همچون صهیونیست‌ها از اجرایی شدن آن ابراز نگرانی کردند.» ظریف گفت: «توصیه ما به سعودی‌ها آن است که سیاست عاقلانه‌تری داشته باشند و در رفتارشان تجدیدنظر کنند و بدانند خطر افراطی‌گری را که ایجاد کرده و دامن زدند تنها مردم عراق، سوریه و یمن را نمی‌سوزاند، بلکه دامن خودشان را هم خواهد گرفت.» او افزود: «جمهوری اسلامی دنبال تنش با هیچ کشوری در دنیا نیست و دنیا هم این را فهمیده است.» ظریف ابراز امیدواری کرد که در عربستان عقل حاکم شود و سیاست‌های تفرقه‌افکنانه را کنار بگذارند و با توجه به دشمن مشترک برای پیشبرد امت اسلامی تلاش کنند. وزیر امور خارجه گفت: «آنها هر چه در آستین داشتند رو کردند؛ از کاهش بهای نفت گرفته تا دیگر اقدامات علیه جمهوری اسلامی ایران به اجرا گذاشتند؛ اما بیش از آنکه این اقدامات به ما آسیب برسانند به خودشان لطمه زدند.» البته او در ادامه تاکید کرد: «صبر ما محدود و تا جایی است که وحدت جهان اسلام را بتوانیم حفظ کنیم؛ اما در قبال رفتار خصمانه آنها ساکت نخواهیم ماند.» ظریف در پاسخ به سوالی درباره ناگفته‌های مذاکرات هسته‌ای نیز گفت: «هنوز هم بسیاری از موارد مذاکرات گفتنی نیست و در لحظات سختی که بسیار زیاد هم بود از نظر شکلی و محتوایی احساس می‌کردیم به بن‌بست کامل رسیده‌ایم.»